Skrypty rodzinne i zbrodnia ze sztuką w tle w powieści kryminalnej (James Patterson i Liza Marklund, Pocztówkowi zabójcy)
Family scripts and crime with art in the background of a crime novel (James Patterson and Liza Marklund, The Postcard Killers)

Summary/Abstract: Wprowadzenie. Artykuł przedstawia powieść kryminalną z perspektywy psychologiczno-literacko-prawnej. W kreacji jednej z bohaterek wyeksponowano teorię skryptów życiowych(scenariuszy rodzinnych), którą stworzył Eric Berne. Tekst artykułu podzielonona kilka części. Opisano w nich m.in. budowę aparatu skryptowego, rolę postaci dziennikarkiw kontekście scenariuszy rodzinnych, kompozycję i fabułę powieści, rozwiązaniakonstrukcyjne, prawno-kryminologiczne podwaliny powieści kryminalnej, kontekst historycznoliteracki.Książka nawiązuje do początków powieści opartych na zagadce kryminalnej, co łączy się z rozwojem prasy. Autorzy – James Patterson i Liza Marklund1– budują literacką opowieść poprzez sięgnięcie do kluczowych elementów prawno-kryminologicznych,tj. tworzą psychologiczny profil sprawcy, przedstawiają proces tropienia goi poznawania motywacji jego działań, starają się pociągnąć go do odpowiedzialności (nietylko karnej) oraz zapewnić czytelnikowi poczucie sprawiedliwości. Utwór wpisuje sięw konwencję dwudziestowiecznej powieści kryminalnej z jej odmianami: detektywistyczną,sensacyjno-awanturniczą oraz tzw. czarną powieścią amerykańską, a ponadto wiążeliteraturę z rozwojem prasy.Cel. Celem artykułu jest przedstawienie najnowszej powieści kryminalnej na tle ewolucjitego gatunku literackiego, z uwzględnieniem kontekstu prawno-kryminologicznegoi skryptów rodzinnych.Materiały i metody. Artykuł ma charakter deskryptywno-analityczny, wykorzystuje narzędziacharakterystyczne dla pracy filologa (m.in. teoria literatury, eksplikacja tekstu,kryminologia kulturowa) i prawnika (studium literatury, analiza dokumentów).Wyniki. Z analizy tekstu (w tym szczególnie konstrukcji postaci) oraz ewolucji tego gatunkupowieści wynika, że autorzy Pocztówkowych zabójców z pełną świadomością łączą elementytradycji z nowatorskimi pomysłami oraz osadzają zdarzenia i ich bohaterów w konwencjikryminału wykorzystującego nośność pitawalu (formy literackiej rodem z miejsc zbrodnii sal sądowych). Nawiązują zarówno do klasyki gatunku, czyli tzw. metody Dupina, jaki wprowadzają psychologiczne motywy popełniania przestępstwa, które stają się dużo ważniejszeniż samo śledztwo. Uwzględniają także istotną rolę, którą w procesie tropienia mordercówpełnią profesjonalni (Jacob Kanon) i nieprofesjonalni (Dessie Larsson) śledczy

• Details
• Contents