Obraz nienawiści w polszczyźnie (w świetle danych leksykograficznych)
Hate in Polish in the Light of Lexicographic Data

Summary/Abstract: Artykuł zawiera próbę cząstkowej rekonstrukcji językowego obrazu nienawiści utrwalonego w polszczyźnie. Dokonano jej przy respektowaniu założeń i z wykorzystaniem narzędzi badawczych wypracowanych na gruncie lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej. Podstawę materiałową stanowiły dane zaczerpnięte ze słowników języka polskiego (ogólnych i specjalistycznych) dotyczące centralnych nazw pojęcia, tj. nienawidzić i nienawiść – ich dawne i współczesne formy i znaczenia, typowe użycia, relacje do innych jednostek leksykalnych (pokrewieństwa, synonimii, antonimii), kolokacje i frazeologizmy. Przeprowadzona analiza pozwoliła odtworzyć najsilniej ustabilizowane (w polszczyźnie i świadomości jej nosicieli) treści opisowe i wartościujące, składające się na badany koncept. Stwierdzono, że nienawiść to uczucie, które powstaje prymarnie w relacji do drugiego człowieka, sekundarnie – do rzeczywistości w ogóle. Wywołuje je negatywne postrzeganie i ujemna ocena obiektu uczuć, które powodują nieprzyjemne dla podmiotu doznania. To prowadzi do ukształtowania postawy emocjonalno-intelektualno-wolitywnej, którą cechuje głęboka niechęć do kontaktu z obiektem uczuć, a nawet wola działania na jego szkodę. Nienawiść jest uczuciem bardzo silnym i gwałtowanym (niczym żywioł, zwłaszcza ogień), wymykającym się spod kontroli i sprawiającym, że człowiek traci zdolność racjonalnego oglądu rzeczywistości. Cechuje je (długo)trwałość, ale też wewnętrzna dynamika – jego intensywność może się zwiększać lub zmniejszać, na co mogą mieć wpływ podjęte przez człowieka działania.

• Details
• Contents