Opór ofiar
The resistance of the victims

Summary/Abstract: SS-Sonderkommando Sobibór — niemiecki obóz zagłady w Sobiborze funkcjonował od marca 1942 do października 1943. Pierwsze transporty ludności żydowskiej dotarły do Sobiboru w kwietniu 1942. Zdecydowaną większość przybyłych przeznaczano do natychmiastowej zagłady. Liczbę ofiar Sobiboru szacuje się na ponad 250 tysięcy. Budowę obozu nadzorował kierownik Zarządu Budowlanego SS i Policji w Zamościu, Hauptsturmfűhrer SS Richard Thomalla — jednocześnie jego pierwszy komendant. Na potrzeby obozu przeznaczono ponad 30 hektarów obszaru leśnego po zachodniej stronie linii kolejowej Chełm–Włodawa. W kwietniu 1942 cały teren ogrodzono trzema rzędami drutów kolczastych, wysokimi na 2,5 metra i przeplatanymi od zewnętrznej strony gałęziami jedliny. Wzdłuż ogrodzenia rozmieszczono wieże wartownicze, a w 1943 roku dodatkowo pas wokół obozu zaminowano. Zabudowania stanowiły kilka odrębnych kompleksów (przedpole obozowe, obóz I, II, III i IV). Każda część otoczona była dodatkowymi wewnętrznymi ogrodzeniami z drutu kolczastego, tworząc odrębną, odizolowaną od innych całość. Przybycie każdego transportu oznaczało podporządkowanie całego obozu jednemu celowi — natychmiastowej eksterminacji więźniów. Przy rozładunku i pilnowaniu więźniów obok esesmanów zatrudniani byli ukraińscy strażnicy. Transport (zazwyczaj kolejowy) dzielono na części i po kilka wagonów wtaczano na rampę. Następnie zamykano bramę obozu. Starców, kaleki i chorych „ładowano” na platformy wewnętrznej kolejki obozowej i mówiono im, że jadą do lazaretu. W rzeczywistości na terenie obozu III byli rozstrzeliwani. Pozostali więźniowie kierowani byli na teren obozu II. Stąd nadzy, podzieleni na grupy, trafiali do komór gazowych. Komory gazowe, udające łaźnie, w początkowym okresie mieściły ponad 200 osób jednocześnie. Potem powiększono je dwukrotnie. Ofiary uśmiercano gazami spalinowymi. Po zagazowaniu, które trwało około 15–20 minut, zwłoki wyciągano z komór i oglądano w poszukiwaniu złota i kosztowności. Następnie ciała wrzucano do wielkich masowych grobów na terenie obozu III. Od jesieni 1942 rozpoczęto spalanie ciał na specjalnych rusztach z szyn kolejowych. Warstwy zwłok przekładano drewnem, oblewano łatwopalnym płynem i podpalano. Prochy zrzucano do dołów na terenie obozu III. (M.B.) Prezentowane relacje zostaną w szerszym wyborze opublikowane w lutym 2010 w książce Sobibór, pod redakcją Marka Bema, przygotowywanej przez KARTĘ i Dom Spotkań z Historią w serii „Żydzi polscy”.

• Details
• Contents