Wprowadzenie do dyskusji o pochodzeniu polskiego jarmułka i jego etymologicznych odpowiedników w innych językach słowiańskich
Introduction to the debate about the origin of Polish jarmułka and its etymological equivalent in other Slavic languages

Summary/Abstract: Niejednokrotnie spotykamy się w różnych językach świata z przykładami zmian semantycznych, które na osobach nieświadomych kryjącej się za nimi historii sprawiają wrażenie niezwykłych, tajemniczych czy niejasnych (np. pol. modny > wsch.-jid. modne ‘dziwny, osobliwy, niezwykły’). Gdy jednak pozna się historię takiej zmiany, znika cała jej tajemniczość (w XIX w. część Żydów posługujących się jidysz, a mieszkających na terenach polskojęzycznych porzuciła tradycyjne stroje żydowskie na rzecz ubiorów podówczas modnych wśród nie-Żydów, tak że to, co w ich oczach było modne – stąd starsze wsch.-jid. modne ‘modny’ – w oczach Żydów ściślej trzymających się tradycji wydawało się raczej dziwne, a sam wyraz nabrał przez to w ich ustach wydźwięku ironicznego, aż zaczął sugerować nie modę, lecz osobliwość czy dziwność, i to to właśnie znaczenie rozpowszechniło się szeroko, skazując znaczenie etymologiczne na zapomnienie, a sam wyraz utracił wydźwięk ironiczny i rozszerzył swój zakres użycia do wszystkich i wszystkiego, co postrzegano jako dziwne, osobliwe czy niezwykłe, np. a modne mentsh ~ a modner mentsh ‘dziwny człowiek’, a modne gesheenish ‘niezwykłe zdarzenie’ itd.

• Details
• Contents