Rysy na murach
Scratches on the walls

Summary/Abstract: W Peerelu realne były tylko mury. Stały – i to było niepodważalne. W całą resztę można było wątpić. Nawet gdy namacalność czegoś innego zdawała się oczywista, już uzasadnienie trąciło nierzeczywistością. A o mur, od biedy, można się było oprzeć. Do końca lat 70. napis na ścianie to nie był wybryk, raczej – zamach na świętość. W trop za piszącym spuszczano siły systemu. Ledwie się napisało, a trzeba było schodzić z pola. Ale już nie w latach 80., kiedy cierpliwsze mury znosiły wszystko. Z każdym kolejnym rokiem – od 1981, aż po 1989 – znaki na murach niosły większy wigor. Już nie tylko proste „nie”, ale coraz bardziej zindywidualizowane „tak” – spoglądało na przechodniów. W końcu stało się jasne, że fasada długo nie ustoi. Przestawali zacierać. Pod koniec lat 80. dało się pojąć, że czystych ścian więcej nie będzie. Trudniej było nadążać z zamalowywaniem. Spod burych plam i tak co rusz wystawała kolorowa rzeczywistość. Mury zaczynały się jakby cofać. Murale wyszły na czoło. Stopiły się z ruchem. Były przechodzeniem. Potem zastygały jako znak przeszłości, akcji, która minęła. Bo dzisiaj inaczej: albo to sztuka, albo ktoś ot, zapaskudził ścianę.

• Details
• Contents