Birleşmiş Milletler Barışı Koruma Operasyonlarının Hukukî Temelleri
The Legal Basis of UN Peace Keeping Operations

Summary/Abstract: Birleşmiş Milletler barışı koruma operasyonları her ne kadar bu Örgütü kuran Antlaşmada açıkça öngörülmemiş olsalar da, özellikle 1945’te San Francisco’da kaleme alınan ortak güvenlik sisteminin işletilememesi nedeniyle, bu sistemin yerine ikâme olarak son 60 yılda uluslararası barış ve güvenliğin korunmasının en önemli araçlarından biri olarak ortaya çıkmışlardır. Rızaya dayalı, tarafsız ve meşru savunma durumu hariç kuvvet kullanma yetkileri olmayan bu operasyonlar, kurucu Antlaşmada açıkça öngörülmedikleri için, açık hukukî dayanaktan yoksun bir şekilde doğmuşlardır. Dolayısıyla, bu konuda doktrinde çok mürekkep akıtılmış ve BM Antlaşmasının birçok hükmünün bu operasyonlara hukukî dayanak oluşturduğu ileri sürülmüştür. Barışı koruma operasyonları aslında kararlaştırılmaları aşamasında iki tür hukukî dayanağa sahiptir: bunlardan ilki “tarafların rızası” olup, uluslararası kamu hukukundan kaynaklanmaktadır (droit commun). İkincisi ise bizzat BM Antlaşmasından doğmaktadır. Birleşmiş Milletler uluslararası hukukun verilmiş yetkilere (compétences d’attribution) sahip bir süjesidir. Bu nedenle, Örgütün bu türden operasyonlar kurabilmesi için, kurucu Antlaşmasında bazı açık ya da örtülü yetkilere sahip olması gerekmektedir. BM Antlaşmasının birçok hükmü bu alanda Örgüte yetki vermektedir. Bu hükümler üç başlık altında değerlendirilebilir: Birleşmiş Milletlerin uluslararası anlaşma yapma yetkisi, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyinin tavsiye niteliğinde karar alma yetkisi ve bu organların yardımcı organ kurma yetkisi. Bu makale, barışı koruma operasyonlarının kurulma aşamasındaki hukukî temelleri ile yürürlükte kaldıkları zaman diliminde, konuşlandıkları bölgede görev yaparken uymak zorunda oldukları temel ilkeleri irdelemektedir.

• Details
• Contents