A guide for persons chooding books for children and teenagers. About some aspects of Jan
Karłowicz’s educational activity Cover Image

Poradnik dla osób, wybierających książki dla dzieci i młodzieży. O pewnych aspektach pedagogicznej działalności Jana Karłowicza
A guide for persons chooding books for children and teenagers. About some aspects of Jan Karłowicz’s educational activity

Author(s): Anna Gomóła, Małgorzata Rygielska
Subject(s): Anthropology, Social Sciences, Language and Literature Studies, Literary Texts, Education, Cultural history, Sociology, Cultural Anthropology / Ethnology
Published by: grupakulturalna.pl
Keywords: Jan Karłowicz; Eliza Orzeszkowa; „Wydawnictwa E. Orzeszkowéj i S-ki”; education and upbringing in XIX century; reading list; reading guide; didactical guide

Summary/Abstract: Artykuł prezentuje okoliczności powstawania oraz treść i kompozycję wydanego w 1881 r. w Wilnie Poradnika dla osób, wybierających książki dla dzieci i młodzieży Jana Karłowicza. Książka, opublikowana przez oficynę „Wydawnictwa E. Orzeszkowéj i S-ki”, wchodziła w skład zaprojektowanej przez Elizę Orzeszkową serii kierowanej przede wszystkim do czytelników na Litwie. Przekonanie o konieczności zredagowania specjalnego poradnika lekturowego skłoniło pisarkę do kontaktu z (nieznanym jej osobiście) Karłowiczem, a wspólna praca nad tekstem zaowocowała przyjaźnią, o czym świadczy częściowo zachowana korespondencja (listy Orzeszkowej do Karłowicza). Niniejszy artykuł przedstawia między innymi poglądy Karłowicza na rolę dzieł literackich w procesie kształcenia, a kontekstem naszych rozważań są dziewiętnastowieczne koncepcje pedagogiczne. Autor Poradnika, zgodnie z wymogami ówczesnych bibliografii zalecających, wymienia lektury istotne w procesie wychowania i szeroko pojętej edukacji młodych Polaków końca XIXw. Za najważniejsze Karłowicz uważa dzieła (i im poświęca odpowiednio dużo miejsca) dotyczą- ce historii polskiej i powszechnej (w tym podręczniki, syntezy dziejów oraz dostosowane do możliwości poznawczych oraz wieku odbiorcy powieści historyczne); szczególną uwagę skupia także na nauczaniu języka polskiego. Co interesujące dla badaczy kultury – Karłowicz wskazuje jako cenne dydaktycznie wybrane prace etnograficzne. Znaczący kontekst dla przedstawionych w artykule faktów stanowią współczesne omawianym zdarzeniom, czasem skrajnie rozbieżne, 90 Laboratorium Kultury 4 (2015) opinie na temat Poradnika. Pytanie czy Karłowicz był pedagogiem, pozostaje bez odpowiedzi, choć uznanie, że jego działalność (nie tylko naukowa, ale i dydaktyczna) miała wpływ na wielu Polaków, nie budzi większych wątpliwości.

  • Issue Year: 2015
  • Issue No: 4
  • Page Range: 89-132
  • Page Count: 44
  • Language: Polish