Koń trojański albo dziecko w literaturze absurdu
Trojan horse or child in the world of absurd

Summary/Abstract: W literaturze świeckiej adresowanej do dorosłego odbiorcy dziecko nie funkcjonuje jako samodzielny symbol utrwalony tradycją literacką. Niemniej w pewnych tekstach nabiera ono głęboko symbolicznego sensu. Przekonujących przykładów dostarcza XX‑wieczna francuska literatura absurdu, w której staje się ono symbolem na płaszczyźnie estetycznej i biograficznej. Twórcą pojęcia absurdu jest Albert Camus, a rozwinęli je dramaturdzy lat 50. W powieściach i dramatach Camusa oraz w anty‑sztukach Ioneski dziecko występuje jako element fundamentalnych antynomii życia i śmierci, wiedzy i wiary, bytu i poznania, logiki i spontaniczności. Symbolizuje anty‑absurd, a ulegając bezdusznym siłom stawia dramatyczne pytania o możliwość ocalenia człowieka. Ów obraz systematycznie powracający w twórczości wymienionych pisarzy tworzy, według zasady psychokrytyki Maurona, zindywidualizowaną sieć metaforyczną odzwierciedlając ich podświadomość. Ta zaś, w przypadku Camusa i Ioneski, wyraża bunt wobec oficjalnie wyznawanej filozofii absurdu, ujawnia tęsknotę za światem wartości, za wiarą i Absolutem. Jeśli zestawić pełne napięć i tragizmu obrazy literackie z biografiami pisarzy okaże się, że mają one źródło w doświadczeniach z dzieciństwa. Camus, półsierota wojenny, wychował się w Algierii, w środowisku zubożałych kolonów. Zaznał biedy materialnej, a jednocześnie przesiąkł śródziemnomorską filozofią kultu dla życia i piękna natury skażonego świadomością śmierci, która zrodziła w nim bunt. Ionesco przedstawia kryzys małżeństwa, rodziny, języka i całkowitą niezdolność ludzi do porozumienia się. Tragiczny obraz podyktowany jest traumatyczną historią XX w. oraz osobistym doświadczeniem. Wyrwany z ojczystej Rumunii i porzucony przez ojca tworzy pełne pesymizmu obrazy literackie. Dziecko w literaturze absurdu każe zadawać pytania o jego sens; odpowiedzi na nie podważają fundamenty tej filozofii, stąd jako symbol sensu, spełniania, wiary pełni ono funkcję konia trojańskiego.

• Details
• Contents