Atenica: u potrazi za izgubljenim spalištem
Atenica: in search of lost pyre

Summary/Abstract: Funerarni konteksti svakako su arheološki zapisi u čijem formiranju značajnu ulogu igraju simboličke i kultne predstave zajednice. S druge strane, u odsustvu pisanih svedočanstava o tim predstavama, arheolozi su skloni da svoje interpretacije zasnivaju na uopštenim i pojednostavljenim idejama o „primitivnim” kultovima, kao što je „solarni kult”. U takvom postupku, tehnički aspekti zapisa zanemaruju se u korist tumačenja pretpostavljenih simboličkih „poruka”. Među kneževskim grobovima centralnog Balkana, humke u Atenici pored Čačka dugo su predstavljale jedini primer ove vrste sahrane koji je istražen u okviru sistematskih arheoloških istraživanja i stoga je čitav niz autora posvećivao posebnu pažnju konstrukciji ovih tumula i mogućnostima interpretacije rituala koji je pratio polaganje pokojnika. U ovom pogledu, naročito je značajna tzv. „ritualna površina” u okviru humke II – tri pravougaona prostora oivičena redovima oblutaka, sa pravilno raspoređenim levkastim jamama, ispunjenim tamnom zemljom, fragmentima keramike i gorelih kostiju. Interpretacije su se kretale od ideja o grobovima kremiranih ljudskih žrtava, preko replika svetilišta, sve do složene simbolike solarnog kulta, izražene numerološkim pravilnostima. S druge strane, budući da se radi o kremiranim pokojnicima, u okviru obe humke identifikovana su spališta – relativno male lučne konstrukcije od redova oblutaka, na kojima su takođe zapaženi tragovi gorenja. Niz praktičnih nelogičnosti koje proističu iz ovih tumačenja ostao je po strani, u nastojanju da se složeni ritual sahrane sa kremacijom poveže sa simboličkim predstavama percipiranim kao primerene za kulturni kontekst sahrana u Atenici – ljudske žrtve, solarni kult. U kružnom dokaznom postupku, ove su ideje, manje ili više prećutno, uzimane za početnu premisu šire interpretacije kultnih praksi zajednice koja je svoje istaknute članove sahranila pod humkama u blizini Čačka.

• Details
• Contents