Kancjonał pełen nut — repertuar pieśni kancjonałów benedyktynek staniąteckich
A Hymnbook Full of Notes. The Repertoire of Songs in the Hymnbooks of Benedictine Nuns of Staniątki

Summary/Abstract: Repertuar kancjonałów benedyktynek z Opactwa św. Wojciecha w Staniątkach od lat skupia zainteresowanie badaczy — w szczególności muzykologów, ale także językoznawców, historyków liturgii. Klasztor ten, położony w okolicach Krakowa, jest najstarszym żeńskim klasztorem benedyktyńskim na ziemiach polskich. Zgodnie z tradycją został ufundowany w 1216 r. W artykule niniejszym zajmuję się charakterystyką repertuaru kancjonału „E” z 1705 r., z wykorzystaniem metod skomputeryzowanej analizy muzycznej. Starałem się zbadać, czy można podjąć próbę zbliżonego datowania repertuaru na podstawie skompu- teryzowanej analizy wybranych elementów kompozycji. Moim roboczym założeniem było przyjęcie, że kancjonał „E” ze Staniątek zawiera zasadniczo repertuar starszy, niż kancjonał „L 1642” z Sandomierza. Pierwszy z aspektów, jaki wziąłem pod uwagę, był sposób prowadzenia głosów. Okazało się, że brak bardzo wyraźnych różnic pomiędzy obydwoma źródłami rozpatrywanymi globalnie, choć zastanawiająca była większa ilość repetycji dźwięków w „L 1642”. Także analiza zawartości interwałów melodycznych głosu basowego raczej zbliżała kancjonał „E” do wcześniejszego repertuaru (m.in. Psalmów Mikołaja Gomółki). Tymczasem analiza interwałów harmonicznych zdawała się wskazywać raczej na rozbieżności pomiędzy kancjonałem „E” a twórczością Gomółki, sytuując kancjonał „L 1642” pośrodku. Próba przyjrzenia się zakresom głosów wokalnych okazała się mało konkluzywna. Od razu przypomnę, że wynika to z samej specyfiki repertuaru kopiowanego (a czasem tworzonego) dla klasztorów żeńskich. Kolejnym krokiem było zbadanie obecności kwint równoległych w opracowaniach. Okazało się, że w kancjonale „E” odsetek utworów całkowicie wolnych od równoległości jest nieco mniejszy, przy jednoczesnej ilościowej przewadze kwint równoległych w „L 1642”. W tym ostatnim kancjonale jest po prostu grupa utworów, w których jest nagromadzenie takich współbrzmień. Interesujące wnioski przyniosła analiza wartości rytmicznych. Okazało się, że kancjonał „L 1642” reprezentuje wyraźnie bardziej zachowawczy typ pod tym względem. Ostatnim wziętym pod uwagę aspektem, była struktura badanych utworów. Pod tym względem repertuar pieśni ze Staniątek [„E”] wydaje się bardziej różnorodny i — generalnie — ciekawszy.

• Details
• Contents