Rej Górnickiego. Filologiczne śledztwo w sprawie skatologicznych „trefności”
Rej as perceived by Górnicki. Philological investigation on scatological jesting

Summary/Abstract: The second book of [The Polish Courtier}, Łukasz Górnicki’s paraphrase of Castiglione’s {The Book of The Courtier}, contains a study of courtly jesting. This is where, among other jests, two scatological jokes attributed to Mikołaj Rej appear. Most scholars considered them as evidence of a coarse sense of humour, incompatible with courtly pleasantry. And yet Górnicki treated Rej’s witticisms as superb examples of sophisticated jesting. The article presents an analysis of these jokes in the context of Górnicki’s discourse on courtly wit, Castiglione’s {The Book of The Courtier}, Cicero’s {De oratore}, Renaissance jests and old Polish satirical poetry. The analysis reveals complexity, unobvious meanings and the function of scatological witticisms attributed to Rej and allows to understand reasons for the high regard in which Górnicki held them. Druga księga {Dworzanina polskiego} – dokonanej przez Ł. Górnickiego parafrazy Księgi Dworzanina Castiglionego – zawiera traktat o dwornym trefnowaniu. Tu właśnie, pośród innych facecji, pojawiają się dwa skatologiczne żarty przypisane Mikołajowi Rejowi. Większość badaczy uważała je za dowód prostackiego poczucia humoru, niezgodnego z dworną żartobliwością. A jednak Górnicki traktował Rejowe dowcipne powiedzenia jako znakomity przykład wyrafinowanego trefnowania. Artykuł przedstawia analizę tych facecji w kontekście wywodu Górnickiego o dwornym żarcie, {Księgi Dworzanina} Castiglionego, {De oratore} Cycerona, renesansowych facecji oraz staropolskiej poezji satyrycznej. Analiza odsłania złożoność, nieoczywiste znaczenia i funkcję przypisanych Rejowi skatologicznych żartobliwych powiedzeń i pozwala zrozumieć, czemu Górnicki oceniał je tak wysoko.

• Details
• Contents