Konstantego Marii Górskiego lektura Oświecenia
Konstanty Maria Górski’s research on the enlightenment

Summary/Abstract: The present discussion sheds light on the works and worldview related to Polish Enlightenment of Konstanty Maria Górski (1862-1909), a writer, poet, historian and expert on Enlightenment in Polish literature. Although Górski was an individualist in the Young Poland movement, as a scientist and writer he was a representative of his time. The article shows the ways in which the microdimensions of Enlightenment in Górski’s scientific biography may be understood. His line of thought reveals the aspects, borders and definitions of Polish Enlightenment by means of scientific interpretations of biographies of the writers of the period as well as by specifying the cultural, esthetical and ideological movement known as Enlightenment. The field of Górski’s scientific exploration focuses on the 90s of the 18th century and helps to understand why the theme and fascination with Polish Enlightenment, especially with the 90s of the 18th century which was such a difficult time for Polish culture and national identity as it was connected with national partitions and hope for resurrection and liberation, becomes a cornerstone of Górski’s scientific development as a researcher trying to resolve specific problems in Polish literature at that very time. The author discusses the manner in which many different problems connected with Polish Enlightenment are presented in Górski’s biography and works. The purpose of the article is to present the specific mechanism which could be compared to allegoresis, used by Górski in his short story {Bibliomaniac} (Polish title: {Biblioman}). Niniejszy artykuł rzuca światło na dorobek i światopogląd Konstantego Marii Górskiego (1862-1909) – pisarza, historyka i znawcy Oświecenia w literaturze polskiej – związany z rozumieniem polskiego Oświecenia. Mimo że Górski był postacią osobną w Młodej Polsce, to był on przykładem naukowca i pisarza reprezentatywnego w epoce, w której żył i tworzył. Niniejszy tekst ujawnia drogi rozumienia mikrowymiarów Oświecenia w biografii naukowej Górskiego. Droga jego myśli osłania wymiary, granice i definicje polskiego Oświecenia dzięki poddawaniu przez Górskiego naukowemu namysłowi biografii przedstawicieli Oświecenia i określaniu specyfiki ruchu kulturalno-estetyczno-ideologicznego tej epoki. Pole naukowych badań Górskiego ogniskujące się wokół lat 90. XVIII wieku pomaga zrozumieć, dlaczego tematyka i zafascynowanie polskim Oświeceniem, zwłaszcza tak trudnym dla polskiej kultury i narodowej tożsamości czasem lat 90. XVIII wieku (który łączy się z rozbiorami i narodową nadzieją na odzyskanie niepodległości), staje się podstawą rozwoju naukowego Górskiego jako badacza i szukania przez niego właśnie w tym czasie odpowiedzi na kwestie problemowe polskiej literatury. Autor poddaje namysłowi różnorodne sposoby problematyzowania kwestii polskiego Oświecenia w biografii i dziełach Górskiego. Celem artykułu jest ujawnienie specyfiki mechanizmu zbliżonego do działania alegorezy, obecnej w noweli Górskiego {Biblioman}.

• Details
• Contents