Uzroci i posljedice povećanog trenda starenja stanovništva u savremenom društvu
Causes and consequences of increased aging trend in modern society

Summary/Abstract: Starenje stanovništva, to jeste povećanja udjela stanovništva od 60, odnosno 65 i više godina starosti u ukupnoj populaciji, u prethodnih nekoliko decenija u svim dijelovima svijeta postaje realnost. Dakle, ovaj demografski proces nije prisutan samo u razvijenim zemljama, već i u zemljama u razvoju. Ovdje ne mislimo na individualno starenje kao neizbježan biološko-antropološki proces za svakog čovjeka, već na „rast udela starog stanovništva u ukupnom, kao i povećanje prosečne starosti, indeksa starenja i sl.“ Prema klasifikaciji starosnih tipova stanovništva koje su uvele Ujedinjene nacije, stara su ona društva koja imaju više od 7% osoba starijih od 65 i više godina u ukupnom stanovništvu. U ljudskoj istoriji nikada prije nije zabilježen ovoliki broj starog stanovništva. Ljudi žive duže i zdraviji su u starijoj životnoj dobi u odnosu na prethodne generacije ljudi iste starosne dobi. Period života bez invaliditeta u starijoj životnoj dobi će se povećavati u 21. vijeku. Iako je primjetno ubrzano starenje kineske populacije, i dalje se demografski najstarije zemlje, osim Japana, nalaze u Evropi (prema podacima UN iz 2009. godine, udio starih osoba na evropskom kontinentu u ukupnoj populaciji iznosio je sredinom prošlog vijeka 8,2%, početkom 21. vijeka 14,8%, dok se predviđa u 2050. godini 20,8%). Dakle, jasno se može uočiti da su ove zemlje u posmatranom periodu prešle „put od stadijuma demografske zrelosti do stadijuma duboke demografske starosti...“ Starenje jeste biološki proces, ali ono se treba posmatrati iz različitih aspekata (društveni, kulturološki i psihološki). Ubrzano starenje stanovništva narušava ekonomsku i socijalnu ravnotežu u društvima u kojima je ono izraženo, predstavlja opterećenje za porodice, zajednice, države – zahtijeva povećanje izdvajanja za zdravstvenu zaštitu, pomoć u kući i odgovarajuće stanovanje. S obzirom na probleme i izazove koje sobom nosi starenje stanovništva, neophodan je naučni pristup u traženju rješenja problema sa kojima se ovaj dio populacije suočava. U novije vrijeme odnos ljudi prema procesu starenja se promijenio, to jest doživljaj starenja se mijenja – ono se više ne dovodi u vezu s krajem života, već predstavlja novu fazu kraja odraslog doba, koja je obilježena produktivnim i kreativnim angažovanjem. Ipak, u starijoj životnoj dobi ljudi se nalaze u materijalno nepovoljnijem položaju u odnosu na ostalo stanovništvo (manji prihodi, gubitak statusa i sl.). Takođe, zbog povećanja broja starog stanovništva, javlja se „i problem tzv. komercijalizacije i komodifikacije starenja, na što upućuje osjetan porast domova za starije i nemoćne.“ U savremenom društvu se može uočiti novi kvalitet starosti, starosna i zdravstvena heterogenost starog stanovništva, ali o ovom dijelu populacije se još uvijek govori kroz predrasude i stereotipe kao slabim i pasivnim licima, a koje su često osnov za njihovu marginalizaciju, diskriminacija i stigmatizaciju, ali i samoizolaciju, siromaštvo i sl.

• Details
• Contents