Obraz ziem ukraińskich na austriackich mapach etnicznych z XIX w.
Representation of Ukrainian Territories on Austrian Ethnic Maps of the 19th Century

Summary/Abstract: Zaostrzenie konfliktów etnicznych w wielonarodowej monarchii austriackiej w poł. XIX w. i wzrost ruchów narodowowyzwoleńczych w Europie skłoniły rząd Austro-Węgier do poświęcenia szczególnej uwagi badaniom składu etnicznego państwa oraz zdefiniowaniu zasięgu występowania każdego z etnosów, w tym ukraińskiego. Wraz z badaniami etnograficznymi i statystycznymi w monarchii austriackiej zaczęły się pojawiać mapy etniczne, sporządzane na podstawie oficjalnych statystyk naukowych. Są to przede wszystkim dzieła Josepha Vincenza Häuflera, Rudolpha Aloisa Fröhlicha, Franza Raffelspergera, Karla Freiherrna von Czoerniga, Franza Rittera von Le Monniera. Wszystkie wyraźnie pokazują różnorodność etniczną państwa. Mapy zostały opracowane na podstawie badań naukowych. Ich autorzy czerpali informacje ze spisu ludności, schematyzmów, badań etnograficznych, starszych map, pracy Pavla Šafaříka. Korzystanie z wielu źródeł i odmienne podejście autorów do sporządzania map spowodowały, że ukraińskie granice etniczne przedstawiane były różnie. Mapy Häuflera, Fröhlicha i Raff elspergera dają ogólny przegląd stosunków między grupami etnicznymi w monarchii austriackiej. Z naukowego punktu widzenia najbardziej cenna jest Mapa etnograficzna monarchii austriackiej Czoerniga, która najwierniej przedstawia terytorium zajmowane przez etnos ukraiński w poł. XIX w., zwłaszcza ukraińsko-polską granicę etniczną. Jest to więc bardzo cenny dokument dla ukraińskiej nauki. Przydatność Mapy językowej Austro-Węgier Le Monniera ogranicza się do zilustrowania wyników spisu ludności Austro-Węgier z 1880 r. Pod względem naukowym największą wartością opisanych map etnicznych Austro-Węgier jest przedstawienie Ukraińców (Rusinów) jako oddzielnego narodu żyjącego w północnej części kraju. Wyodrębnienie Ukraińców (Rusinów) na mapach sprzyjało uznaniu ich za odrębny naród, niebędący częścią żadnego innego.

• Details
• Contents