Tworzenie wielkoskalowych map historycznych w rosyjskiej historiografii XX i XXI w. Aspekty metodyczne
Creating Large-Scale Historical Maps in Russian Historiography (20th–21st Centuries). Methodical Approaches

Summary/Abstract: Niniejsza praca stanowi próbę prześledzenia drogi, którą przeszła rosyjska historiografia, zanim dotarła do współczesnych metod tworzenia map historycznych w dużej skali. Kwestia specyficznych cech mapy historycznej – odróżniających ją od zwykłej, geograficznej – nie pojawiała się wyraźnie przez długi czas. Badania materiałów pochodzących ze źródeł historycznych i geograficznych (głownie ksiąg katastralnych i spisów powszechnych od końca XV do XVII w.) zaczęły się rozwijać pod koniec XIX i na początku XX stulecia. Wymagało to stworzenia wielkoskalowych map historycznych. Jednym z kierunków badań była analiza przestrzenna danych pochodzących z rosyjskich źródeł historycznych (Mikołaj Nordman, Aleksander Kaufman). Zupełnie inne podejście, oparte na dokładniejszej i pełniejszej lokalizacji osad historycznych, zastosował natomiast Aleksander Andriaszew. Proces przekształcania mapy historycznej z ilustracji tekstu w analityczne narzędzie badawcze postępował w okresie sowieckim. Michał Witow opracował technikę tworzenia serii map warstwicowych, odzwierciedlających chronologię osadnictwa. Zaproponował także rozwiązanie problemu niejednakowej dokładności lokalizacji obiektów kartograficznych, wynikającej z używania rożnego typu znaków. Ostatnio widoczna jest tendencja do tworzenia szczegółowych map historycznych w formie atlasu. Materiały pochodzące z pomiaru powszechnego (XVIII–XIX w.) są najlepszym źródłem, które może służyć za podstawę ustalania lokalizacji. Każdy autor sam decyduje, w jakim stopniu korzysta z materiałów tego pomiaru przy tworzeniu map historycznych. Technologie komputerowe otwierają zaś możliwości modelowania deterministycznego, które polega na topograficznym powiązaniu zlokalizowanych obiektów z krajobrazem i pozwala wprowadzić system osadnictwa na mapę krajobrazową regionu.

• Details
• Contents