Zakony żeńskie na ziemiach polskich w XIX i XX wieku
Female Orders and Congregations in Poland in the 19th and 20th Centuries

Summary/Abstract: W drugiej połowie XIX w. na ziemiach polskich doszło do prawdziwej eksplozji rodzimych inicjatyw zakonotwórczych. Społeczne zapotrzebowanie na pracę sióstr zakonnych – zwłaszcza w szpitalnictwie oraz służbie wśród ubogich, dzieci i młodzieży – były wielkie. Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości żeński ruch zakonny skierowany został ku aktywnej służbie społecznej. Zakonnice podejmowały szeroki zakres pracy oświatowo-wychowawczej, od ochronek dla dzieci poprzez katechizację po prezentujące wysoki poziom szkoły średnie, bursy i internaty. Dynamiczny rozwój życia zakonnego przerwała druga wojna światowa, przyczyniając się do jego dezorganizacji i spadku liczby zakonnic. Znacznie ograniczona została wówczas działalność apostolska sióstr związana z oświatą, w związku z czym wspólnoty zaangażowały się w rożne dziedziny pracy charytatywnej. Do głównych działań zakonnic należały wtedy: pomoc przesiedleńcom, prowadzenie kuchni dla ubogich i opieka nad sierotami. Udręk i szykan nie szczędziła żeńskiemu życiu zakonnemu Polska Ludowa. Choć w odróżnieniu od innych krajów demokracji ludowej nie doszło tu do kasaty zakonów, to jednak po roku 1949 komunistyczne władze rozpoczęły systematyczną likwidację prowadzonych przez siostry placówek. W pierwszej kolejności zamykano szkoły i przedszkola oraz wszelkiego typu zakłady opiekuńczo-wychowawcze, a następnie szpitale i dzieła charytatywne. Utraciwszy własne organizacje, zakonnice zaczęły masowo działać w ramach jednostek administracyjnych Kościoła i jego instytucji, jak: parafie, kuria biskupia, dom księży emerytów itp. W III Rzeczypospolitej żeńskie wspólnoty zakonne podjęły pracę zgodnie ze swoimi charyzmatami. Po roku 1989 obserwujemy nowe zjawisko: przybywanie do Polski przedstawicielek żeńskich wspólnot z Europy Zachodniej, które obok pełnionych dzieł apostolskich mają charakter wspólnot animacji powołań i domów formacyjnych. Dla dynamiki rozwoju żeńskich zakonów na ziemiach polskich w ciągu minionych dwóch wieków najbardziej istotne znaczenie miały warunki polityczne i społeczne.

• Details
• Contents