The Second Peace of Toruń of 19 October 1466 in the Polish, Prussian and Teutonic Historiography of the 15th–16th Centuries
The Second Peace of Toruń of 19 October 1466 in the Polish, Prussian and Teutonic Historiography of the 15th–16th Centuries

Summary/Abstract: Na sposób pisania o II pokoju toruńskim poważnie wpłynęło środowisko społeczne i polityczne, z którego wywodzili się kronikarze, cel tworzenia utworów, ale także gatunek pisarski jaki uprawiali. Najobszerniej o pokoju pisała strona zwycięska, zwłaszcza w XV wieku. W dziejopisarstwie polskim nie przedstawiono całej treści traktatu, co w tym przypadku wynikało z założeń utworów i ich objętości. Wpływ na to mógł mieć też od pewnego momentu fakt opublikowania treści traktatu w Polsce. Co natomiast istotne, jeśli nawet nim dysponowano, nikt – oprócz Jana Długosza – nie ekscerpował go bezpośrednio. Relacje polskich kronikarzy z XVI wieku generalnie są już mniej szczegółowe, a ponadto nie zawierają występującego u Długosza emocjonalnego zaangażowania, poczucia triumfu i patriotyzmu oraz rozważań historiozoficzno-moralnych. Najpewniej z tego powodu, że kwestia ta – po likwidacji państwa krzyżackiego w 1525 r. – nie budziła w ich czasach, zwłaszcza zaś w 2. poł. XVI stulecia, już większego zainteresowania. W dziejopisarstwie pruskim dwóch autorów – tj. Jan Lindau i Hieronim Waldau, piszących w XV wieku – zaprezentowało całą treść traktatu. Wynikało to zapewne z faktu, że ich utwory nie miały charakteru stricte historiograficznego. W całym dziejopisarstwie pruskim analizowanego okresu w przypadku relacji o pokoju występuje wyraźny podział na autorów pozostających w bliskich kontaktach z rządzącymi oraz piszących od nich niezależnie. Informacje tych pierwszych są generalnie obszerne i szczegółowe, natomiast drugich skąpe. Odnosi się ponadto ogólne wrażenie, że dla dziejopisarzy pruskich II pokój toruński, który silnie wpłynął na losy ich ojczyzny, miał daleko większe znacznie niż dla kronikarzy polskich – zwłaszcza tych z XVI stulecia. W dziejopisarstwie krzyżackim i zwolenników Zakonu natomiast widać ewidentne dążenie do nieprzekazywania treści pokoju i jego bardzo negatywną ocenę. Można być przekonanym, że u przyczyn takiego postępowania legły czynniki polityczno-propagandowe.

• Details
• Contents