TOTALITARYZM W ŚWIETLE TEORII KRYTYCZNEJ SZKOŁY BUDAPESZTEŃSKIEJ
TOTALITARYZM W ŚWIETLE TEORII KRYTYCZNEJ SZKOŁY BUDAPESZTEŃSKIEJ

Summary/Abstract: Wydaje się, że przymusowa emigracja członków szkoły budapeszteńskiej z Węgier pod koniec lat 70. XX wieku była momentem zwrotnym w historii tej nieformalnej instytucji nauki. Już podczas kilku pierwszych lat pobytu w Australii narastały rozbieżności teoretyczne pomiędzy Ágnes Heller, Ferencem Fehérem, György Márkusem oraz Mihály Vajdą. Zarazem jednak, paradoksalnie, to właśnie wtedy powstała ostateczna wersja krytycznej wersji totalitaryzmu, która została ogłoszona w książce zatytułowanej Dictatorship over Needs (1983). W niniejszym artykule autor argumentuje, że wspomniana praca jest jedną z najważniejszych w dorobku przedstawicieli szkoły. Po pierwsze dlatego, że to właśnie w niej budapeszteńczycy dokonali rewizji głównych założeń „tradycyjnej” wersji teorii krytycznej, poszerzając znacząco spectrum jej zainteresowań. Po drugie z uwagi na to, że przedstawiona w niej koncepcja dyktatury nad potrzebami była ostatnim wspólnym projektem realizowanym pod szyldem szkoły budapeszteńskiej. I pomimo zdecydowanie pozytywnego rezultatu tych wysiłków – to powód trzeci wspomnianego zainteresowania omawianym dziełem – to właśnie w nim, a także w trakcie toczącej się wokół niego dyskusji, dały o sobie znać sygnalizowane różnice teoretyczne i polityczne pomiędzy członkami szkoły. Ostatni, czwarty, powód wiązać należy z tym, że w omawianej pracy po raz pierwszy ujawniły się te zainteresowania węgierskich myślicieli, które na przestrzeni kolejnej dekady przybrały formy oryginalnych teorii nowoczesności.

• Details
• Contents