Udział Oskara Haleckiego w obchodach 250 rocznicy odsieczy wiedeńskiej w 1933 roku
Oskar Halecki’s contribution to the commemoration of the 250th anniversary of the Rescue of Vienna in 1933

Summary/Abstract: Oskar Halecki, a professor of the University of Warsaw and a renowned expert on world and Polish history, contributed to the commemoration of the 250th anniversary of the Rescue of Vienna as a Catholic intellectual. In a series of articles, published for the occasion, professor Halecki emphasized the significance of the participation of Poland in the victorious battle against the Turks, fought outside Vienna on 12 September 1683, which saved the Christian Europe and Western civilization. Halecki argued that the Polish troops under the command of King John III Sobieski played, not for the first time, a historical role of the bulwark of Christianity it had assumed since the 14th century. This view was further presented by Halecki in a lecture, given in German, entitled „Liberation of Vienna and Its Significance for Austria, Poland and Europe” during an official Polish celebration commemorating the Battle of Vienna anniversary held in the Austrian capital, on 13 September 1933. Oskar Halecki’s vision of Poland’s full awareness of its historical mission to defend the Christian faith complied with the official position of the Catholic Church expressed by Primate August Hlond in official writings and addresses delivered on the occasion of the 250th anniversary of the victorious Battle of Vienna. In an article „On the Anniversary of the Rescue of Vienna” opening a special issue of „Miesięcznik Heraldyczny”, a periodical edited by professor Halecki, the scholar compared the historical significance of the Battle of Vienna to the 1410 Battle of Grunwald. He claimed that in the thousand-year history of Poland these two victorious events could only be paralleled by the 1920 Battle of Warsaw that saved Poland and Europe from the advance of Bolshevism. According to Halecki, the Battle of Vienna, similarly to Grunwald, was „the act of anticipatory political thought.” In both cases, he argued, it was „a fight for a noble cause” to „protect the nation’s right to independence against the foreign invaders”. Halecki rejected the view, expressed by some journalists, that Polish participation in the Rescue of Vienna and the act of saving Austria was actually a political mistake, as, a century later, Austria took part in the Partitions of Poland. He claimed that such reasoning was indeed anachronistic, as it explicated the events from 1683 not in view of the then political situation, determined by the previous centuries, but by means of later events which bore no causal relation to the Battle of Vienna. // Oskar Halecki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, znakomity znawca dziejów powszechnych i Polski, włączył się do obchodów 250 rocznicy odsieczy wiedeńskiej jako katolicki intelektualista. W opublikowanych z tej okazji artykułach profesor podkreślał znaczenie udziału Polski w zwycięskiej nad Turkami bitwie pod Wiedniem 12 września 1683 r., która ocaliła chrześcijańską Europę i zachodnią cywilizację. Wskazywał, że Polska pod wodzą Jana III Sobieskiego wystąpiła po raz kolejny w dziejowej roli „przedmurza” chrześcijaństwa, którą odgrywała od XIV w. Pogląd ten przedstawił również w wygłoszonym po niemiecku referacie Oswobodzenie Wiednia i jego znaczenie dla Austrii, Polski i Europy podczas uroczystej akademii z okazji polskich obchodów rocznicy wiedeńskiej w stolicy Austrii 13 września 1933 r. Punkt widzenia Haleckiego o Polsce świadomej dziejowego posłannictwa obrońcy chrześcijaństwa był zgodny z oficjalnym stanowiskiem Kościoła, wyrażonym przez prymasa Augusta Hlonda w oficjalnych pismach i wystąpieniach z okazji obchodów 250 rocznicy zwycięstwa pod Wiedniem. W artykule zatytułowanym W rocznicę odsieczy Wiednia, otwierającym okolicznościowy numer redagowanego przez profesora „Miesięcznika Heraldycznego”, Halecki porównywał historyczne znaczenie bitwy pod Wiedniem z bitwą pod Grunwaldem. Uważał, że w tysiącletnich dziejach Polski te dwa zwycięstwa można by zestawiać jedynie z bitwą pod Warszawą z 1920 r. Wiedeń, tak samo jak Grunwald, był „czynem przewidującej myśli politycznej”. W jednym i drugim przypadku „słusznej broniono sprawy” oraz prawa narodów do samodzielnego bytu wbrew „zakusom obcych najeźdźców”. Halecki odrzucał występujący w publicystyce pogląd, że udział Rzeczypospolitej w odsieczy Wiednia i ocalenie Austrii było politycznym błędem, ponieważ w następnym stuleciu wzięła udział w rozbiorach polsko-litewskiego państwa. Pogląd taki uważał za anachroniczny, pragnący wytłumaczyć wydarzenia 1683 r. nie w świetle sytuacji ówczesnej, wytworzonej przez poprzednie wieki, lecz za pomocą wydarzeń wiele późniejszych, niepozostających z odsieczą Wiednia w żadnym związku przyczynowym.

• Details
• Contents