Praca i sacrum w polszczyźnie ludowej
Work and sacrum in the Polish folk language

Summary/Abstract: W kulturze ludowej praca to każda czynność, która jest działaniem, wymaga od wykonawcy pewnego wysiłku fizycznego i stanowi czynność celową, zapewniającą środki do życia. Jako taka jest przeciwstawiana lenistwu i próżniactwu. Artykuł ma odpowiedzieć na pytanie o stosunek pracy do sfery sakralnej. Przyjęto tu teorię sacrum M. Eliadego, a przez sakralizację rozumie się proces waloryzacji rzeczy i zdarzeń pod wpływem sacrum. Waloryzacji tej poszukiwano na płaszczyźnie językowej (semantycznej) poprzez analizę wybranego słownictwa związanego z pracą; uzupełnieniem stały się dane etnograficzne. Materiał egzemplifikacyjny pochodzi z wybranych tomów Dzieł wszystkich Oskara Kolberga. Analiza materiału pokazała, że w kulturze ludowej praca nie jest czynnością sakralną, a tylko sakralizowaną. Na niesakralny charakter pracy wskazują: zachodząca w typowych warunkach rozłączność czasu sakralnego i czasu pracy, konieczność sakralizacyjnych działań człowieka (modlitwa, akt poświęcenia, czynności magiczne) skierowanych m.in. na miejsce, narzędzia, rezultat pracy czy też na samą pracę, w końcu – proces sakralizacji językowej. Językowa sakralizacja pracy dokonuje się na kilka sposobów, najczęściej przez bezpośrednie przedstawianie osób świętych na roli lub w polu jako wykonawców albo sprawców pracy czy też obecność tam ich atrybutów, przez bezpośrednie wartościowanie pracy, narzędzi i rezultatów pracy przy pomocy słów typu: święty, złoty, błogosławiony. Istotną rolę odgrywają tu sposoby konstruowania tekstu językowego metodą zestawień tautologicznych.

• Details
• Contents