Uniwersalne pojęcia ludzkie i ich konfiguracje w różnych kulturach
Universal human notions and their configurations in different cultures

Summary/Abstract: Autorka szuka odpowiedzi na pytanie, czy istnieją jakieś znaczenia, które można wyrazić pojedynczymi słowami (pojedynczymi morfemami) we wszystkich językach świata. Czy istnieją jakieś słowa w języku angielskim, które miałyby dokładne ekwiwalenty semantyczne we wszystkich językach i które mogłyby być uważane za „etykietki” dla wrodzonych pojęć uniwersalnych. Dochodzi do wniosku, że jeśli mamy znaleźć prawdziwe pojęcia uniwersalne, musimy szukać ich nie w otaczającym świecie, lecz w naszych umysłach. Pogląd ten pojawił się już u wielkich siedemnastowiecznych racjonalistów: Leibniza, Kartezjusza i Pascala. W szczególności Leibniz sądził, że każda istota ludzka rodzi się z gotowym zestawem idei wrodzonych, które zostają rozwinięte przez doświadczenie. Te idee wrodzone nazywał „alfabetem myśli ludzkich”. Wszystkie myśli złożone wywodzą się z różnych połączeń pojęć prostych. Odkrycie najprostszych elementów („atomów myśli ludzkiej”) uważał Leibniz za zadanie trudne i czasochłonne, ale możliwe do realizacji. Podobny pogląd zaproponował w latach sześćdziesiątych Andrzej Bogusławski. Autorka przyjęła ten program i w oparciu o badania empiryczne zaproponowała pierwszą listę pojęć elementarnych. Zawierała ona trzynaście elementów: ja, ty, ktoś, coś, to, chcę, nie chcę, myślę, wyobrażam sobie, czuję, część, świat, stać się. Wraz z poszerzaniem się bazy empirycznej i postępem w badaniach teoretycznych, lista była korygowana i powiększana. Autorka szuka odpowiedzi na podstawowe pytanie, jak rozpocząć poszukiwania podstawowych pojęć, w Leibnizowskiej idei cegiełek, które muszą „sprawdzać się” w definicjach. Możliwy do przyjęcia zestaw niedefiniowalnych elementów, które mogą definiować wszystkie inne słowa w języku, może być w przybliżeniu ustalony na podstawie jakiegokolwiek języka (łaciny, angielskiego, czy innego). Ale zanim przyjmiemy taki zestaw jako prawdopodobny „alfabet myśli ludzkich”, musimy najpierw sprawdzić, na ile „pasuje” on do innych języków. Kryterium „słów uniwersalnych” szybko obnaża słabe punkty jakiegokolwiek przybliżonego zestawu elementów niedefiniowalnych i wskazuje na potrzebę wprowadzenia poprawek. Ten proces weryfikowania i korygowania może być długi, ale jest to cel konkretny i osiągalny.

• Details
• Contents