Čitanka LGBT ljudskih prava
Reader of LGBT human rights
2nd revised edition
Contributor(s): Aida Spahić (Editor), Saša Gavrić (Editor)
Subject(s): Social Sciences, Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Media studies, Civil Law, Human Rights and Humanitarian Law, Communication studies, Sociology, Social differentiation
Published by: Sarajevo Open Centre
Keywords: LGBT; human rights; media; reader;
Summary/Abstract: Kada smo u decembru 2011. objavili prvo izdanje Čitanke lezbejskih i gej ljudskih prava nismo se mogli ni nadati da ćemo podijeliti više od hiljadu knjiga u samo pet mjeseci. Bio je to jedan od prvih izdavačkih poduhvata Sarajevskog otvorenog centra u oblasti LGBT prava, koji je nastao uz veliku podršku autora_ica iz Hrvatske i Srbije. Naša Čitanka je inspirisana sličnom publikacijom koju naša sestrinska organizacija Labris iz Beograda već nekoliko godina objavljuje. Želimo im se još jednom zahvaliti na nadahnuću. Naročito nam je drago što su mnogi mladi ljudi koji propituju svoju seksualnost i identitete, njihovi prijatelji i roditelji, predstavnici_e institucija i “obični građani” odlično reagovali_e na ovu publikaciju. Shvatili smo tada da drugo izdanje ne može dugo čekati. Godinu dana nakon prvog izdanja, predstavljamo vam drugo dopunjeno izdanje. Ono se razlikuje od prvog po tome što je sadržaj djelimično izmijenjen i što imamo novi, inkluzivniji naslov koji sada obuhvata i “BT”, pored “LG”. Iako je i prvo izdanje uključivalo teme o biseksualnom i trans osobama, ovaj put smo to željeli naglasiti i u naslovu. Vjerovatno najveća promjena odnosi se na autore_ice. Željeli smo okupiti što više osoba iz Bosne i Hercegovine za ovaj aktivistički poduhvat, tako da imamo nove tekstove za “stare” teme. Među tim tekstovima su i pregledi aktivizma na Kosovu i u Sloveniji, koji predstavljaju doprinos različitosti iskustava u regionu i tekst o stripu koji nam donosi sasvim novi svijet iskustava. Zahvaljujemo se svim autorkama i autorima koji su kroz svoj volonterski rad pomogli_e da dođemo do ovog drugog izdanja. Riječi zahvalnosti dugujemo i Fondaciji Heinrich Boell koja već niz godina podržava rad Sarajevskog otvorenog centra te je po drugi put omogućila objavljivanje ovog štiva. Pozivamo sve čitatelje_ke da nam pišu o svojim utiscima kako bi treće izdanje Čitanke, koje će sigurno u narednim godinama uslijediti, bilo još bolje!
Series: SOC - Questioning
- Print-ISBN-13: 978-9958-577-02-4
- Page Count: 280
- Publication Year: 2012
- Language: Bosnian
Predgovor
Predgovor
(Foreword)
- Author(s):Aida Spahić, Saša Gavrić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Human Rights and Humanitarian Law
- Page Range:7-8
- No. of Pages:2
- Keywords:LGBT; reader; human rights; foreword;
- Summary/Abstract:Kada smo u decembru 2011. objavili prvo izdanje Čitanke lezbejskih i gej ljudskih prava nismo se mogli ni nadati da ćemo podijeliti više od hiljadu knjiga u samo pet mjeseci. Bio je to jedan od prvih izdavačkih poduhvata Sarajevskog otvorenog centra u oblasti LGBT prava, koji je nastao uz veliku podršku autora_ica iz Hrvatske i Srbije. Naša Čitanka je inspirisana sličnom publikacijom koju naša sestrinska organizacija Labris iz Beograda već nekoliko godina objavljuje. Želimo im se još jednom zahvaliti na nadahnuću. Naročito nam je drago što su mnogi mladi ljudi koji propituju svoju seksualnost i identitete, njihovi prijatelji i roditelji, predstavnici_e institucija i “obični građani” odlično reagovali_e na ovu publikaciju. Shvatili smo tada da drugo izdanje ne može dugo čekati.
Uvod
Uvod
(Introduction)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Human Rights and Humanitarian Law
- Page Range:9-28
- No. of Pages:20
- Keywords:LGBT; reader; human rights; introduction;
- Summary/Abstract:Seksualna orijentacija je jedna od četiri komponente seksualnosti. Preostale tri komponente su: biološki spol, rodni identitet (biti muško ili žensko ili nešto treće u psihološkom smislu), i društvena rodna uloga (društveno propisane norme ponašanja za pripadnice_ke ženskog ili muškog spola). Seksualna orijentacija uobičajeno se definira kao obrazac emotivne i seksualne privlačnosti prema osobama određenog spola (Franceour 1995, Frankowski 2004, Štulhofer 2004). U teorijskom smislu, seksualna orijentacija obuhvata tri dimenzije: seksualno ponašanje (spol seksualnih partnerica/partnera), prostor privlačnosti (spol osoba za koje pokazujemo emotivni ili erotski interes) i seksualne fantazije, a treću dimenziju čini seksualni identitet (samoodređenje, odnosno način na koji pojedinka/pojedinac definira vlastitu seksualnu opredijeljenost) (Franceour 1995, Frankowski 2004, Štulhofer 2004).
Teorija i identiteti
Teorija i identiteti
(Theory and identities)
- Author(s):Aida Spahić, Jasmina Hasanagić, Masha Durkalić, Jasmina Čaušević, Admir Jugo, Jadranka Ćuzulan, Vladana Vasić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Sociology, Structuralism and Post-Structuralism
- Page Range:29-86
- No. of Pages:58
- Keywords:identity; feminism; sex & gender; gender roles; Queer Theory; lesbian; gay; bisexuality; transgender; LGBT;
- Summary/Abstract:Da bi se dao cjelokupan pregled feminističkih pokreta i teorija, bilo bi potrebno mnogo više prostora nego što je ovdje ponuđeno. Međutim, to možda i nije izvodivo jer se na našim prostorima teoretičari_ke u najvećoj mjeri oslanjaju na zapadnu teorijsku misao što je samo po sebi ograničavajuće. Imajući na umu da ću svakako izostaviti neke od značajnih teoretičara_ki i da će mi neki od ključ- nih momenata promaći u ovom kratkom pregledu, želim unaprijed ovaj tekst okarakterizirati kao opći i sažeti uvod u pojam i razvoj feminizma(ama) te naglasiti da će predstaviti tek osnovne postavke za dalje izučavanje ovog složenog i višeslojnog fenomena. Predstavit ću hronološki pregled razvoja feminizma: tri vala feminizma i njihove najznačajnije pokretače_ice te teorijska djela koja su izrodila. Započet ću situiranjem samog pojma i razmatranjem nekih od najznačajnijih koncepata koji se konstantno problematiziraju kroz historiju, a završiti neodvojivom vezom feminizama i, primarno, gej i lezbejske teorije, a kasnije i queer teorije.
Aktivizam u bivšoj Jugoslaviji
Aktivizam u bivšoj Jugoslaviji
(Activism in the former Yugoslavia)
- Author(s):Marko Juričić, Vladana Vasić, Saša Gavrić, Myrvete Bajrami, Vlora Krasniqi, Roman Kuhar
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Sociology
- Page Range:87-138
- No. of Pages:52
- Keywords:LGBT activism; Yugoslavia;
Ljudska prava
Ljudska prava
(Human rights)
- Author(s):Damir Banović, Vladana Vasić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Civil Law, Human Rights and Humanitarian Law
- Page Range:139-158
- No. of Pages:20
- Keywords:LGBT community; human rights; BiH;
- Summary/Abstract:Razvoj ljudskih prava u Bosni i Hercegovini nemoguće je pratiti van konteksta države u čijem je sastavu bila, bivše Jugoslavije, te okruženja u kojem se ona trenutno nalazi; događaja kroz koje je prošla i utjecaja iz vana. U tom smislu, nemoguće je analizirati prava seksualnih i rodnih manjina bez ovih okvira koji su postavljeni jer su ti faktori neminovno utjecali na stvaranje, kršenje, borbu ili ostvarivanje prava seksualnih i rodnih manjina. Bosna i Hercegovina, da li svjesno ili ne, ostvarivanje određenih prava nije branila. Jedno od tih je i pravo na slobodu udruživanja koje je omogućilo i prvo aktivističko djelovanje. Promjena uslova od minimalno 30 članova na minimalno 3, stvorilo je uslove i za formalno stvaranje prvog udruženja za borbu za LGBT prava – Udrženja Q. Dalje su slijedili i drugi primjeri.
Mediji
Mediji
(Media)
- Author(s):Snježana Milivojević, Masha Durkalić, Lejla Huremović, Jasmina Čaušević, Kristina Ljevak
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Media studies, Communication studies, Sociology, Social differentiation
- Page Range:159-204
- No. of Pages:46
- Keywords:LGBT community; Media; representation;
- Summary/Abstract:Pošto mediji konstruišu, a ne samo odražavaju stvarnost, priroda stvarnosti u mnogome se otkriva kroz medijske poruke. Analiza sadržaja čini mi se naročito korisnom za identifikovanje i utvrđivanje različitih odlika tih poruka, pogodnih za kasnije tumačenje. Što je još važnije, njeni nalazi potvrđuju da je medijska stvarnost proizvod ljudske aktivnosti i, kao takva, napravljena u skladu sa određenim pravilima. Analizom sadržaja postaju vidljivi obrasci, norme i postupci koje medijski autori koriste u složenom procesu proizvodnje stvarnosti. Mediji svakodnevno objavljuju tekstove i slike o događajima, sa kojima publika, uglavnom, nema neposredni kontakt, ali za koje je veoma zainteresovana. Kada se ti tekstovi čitaju analitički, prema unapred utvrđenim kategorijama, otkrivaju se njihove dimenzije koje se ponekad i veoma razlikuju od onih koje su nameravali da upišu autori. Veoma često se ukazuju i smišljene strategije isključivanja, izolacije i diskriminacije ljudski stvorene nejednakosti umesto “objektivnog” odraza “stvarnosti onakve kakva jeste”. Analiza sadržaja je važan postupak za prikupljanje ovih podataka, ali nije dovoljna i da ih objasni. Njihovo tumačenje, kao i razumevanje fenomena, mora da sledi iz šireg okvira medijskog istraživanja.
Homofobija i coming out
Homofobija i coming out
(Homophobia and coming out)
- Author(s):Aida Spahić, Lejla Huremović
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Sociology, Social differentiation
- Page Range:205-248
- No. of Pages:44
- Keywords:homophobia; discrimination; LGBT;
- Summary/Abstract:Diskriminaciju ljudi nehetero seksualne orijentacije i “drugačijih” rodnih identiteta možemo pratiti već stoljećima. Od ranog srednjeg vijeka mržnja prema ljudima koji nisu heteroseksualne orijentacije počinje da se institucionalizira, primarno kroz crkvene strukture. Počinju progoni homoseksualaca, lažne optužbe za homoseksualnost (koja se tada nazivala sodomija) u svrhe postizanja političkih ili drugih ciljeva. Jedan od primjera jeste red templara koji je cijeli uništen upravo po ovim osnovama. Iako je homoseksualnost bila nešto što se aktivno pokušavalo iskorijeniti, služila je i kao sredstvo za ucjene, klevete i optužbe. Tokom stoljeća koja su uslijedila, osobe optužene za homoseksualnost bile su u sadašnjim evropskim zemljama podvrgavane kaznama kao što su utapanje, davljenje, odrubljivanje glave, kastriranje, vješanje, spaljivanje i slično (Mondimore 2003: 187). Iako su dolaskom prosvjetiteljstva ovakve kazne znatno smanjene, počinju se pojavljivati kvazimedicinske i kvazinaučne teorije o degeneracijama i iznalaziti raznorazna opravdanja za formalnu kriminalizaciju homoseksualnosti (Mondimore 2003: 187). Tokom dvadesetog stoljeća homoseksualnost je bila kriminalizirana u skoro svim zemljama, i povlačila je za sobom dugotrajne i stroge kazne.
Umjesto zaključka
Umjesto zaključka
(Instead of a conclusion)
- Author(s):Admir Jugo
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Media studies, Sociology
- Page Range:249-260
- No. of Pages:12
- Keywords:comic book; LGBTTIQ;
- Summary/Abstract:Najjednostavnija definicija stripa bila bi da su stripovi priče u slikama (Muntić 2010). Ova definicija, ipak, nije dovoljno detaljna jer bi se njome mogli opisati i filmovi i animacije, te se dalje razrađuje objašnjenjem da je strip sekvencijalna umjetnost (sequential art) (Eisner 1994) koju čini štampani raspored slika i govornih balona u epizodama, s ciljem predstavljanja priče ili dramatizacije ideje (Eisner 1996). Pojava prvih stripova vezana je za nastanak prvih štamparskih presa u 15. vijeku, otkada datiraju i prvi govorni baloni koji se ubrzo zamjenjuju tekstom ispod slika. Strip je pojam koji danas obuhvata više različitih formi: strip-magazin (comic book), crtani roman (graphic novel), šaljive trake (comic strips) koje se obično štampaju unutar dnevnih novina, mangu ili japanske stripove, digitalni strip ili e-strip (eComics) itd.
LGBT rječnik
LGBT rječnik
(LGBT dictionary)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian
- Subject(s):Language and Literature Studies, Gender Studies
- Page Range:261-275
- No. of Pages:15
- Keywords:LGBT dictionary;
