Potka srpskog identiteta. antizapadnjaštvo, rusofilistvo, tradicionalizam...
Weft of Serbian Identity. Anti-Westernism, Russophilism, Traditionalism...
Author(s): Sonja Biserko
Subject(s): Politics / Political Sciences, Politics, History, Anthropology, Social Sciences, Cultural history, Customs / Folklore, Political Theory, Sociology, Political history, Government/Political systems, Politics and society, Social development, Transformation Period (1990 - 2010), Sociology of Politics, Politics and Identity
Published by: Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji
Keywords: Political history; Serbian identity; politics and identity; nation; past; tradition; culture; anti-westernism; political identity;
Summary/Abstract: Problem nacionalnog identiteta postoji, naročito u nedovršenim nacijama, pogotovo tamo gde ne postoji podudarnosti etničkog i državnog aspekta pojma nacije, i tamo gde je taj raskorak traumatičan. Istorijski posmatrano, nacionalni identiteti profilisali su se u okviru zamišljenih zajednica, koje su njeni pripadnici bili spremni da brane po svaku cenu; oni su kao i njihove vođe smatrali da su njihve osnovne odgovornosti – nacionalne. To je možda svojevremeno, bilo neizbežno, ali u globalnom svetu nije dovoljno.U globalnom svetu ljudi pripadaju brojnim zamišljenim zajednicama – lokalnim, regionalnim, državnim, nacionalnim, kosmopolitskim – koje se uzajamno prožimaju, zahvaljujući prvenstveno tehnološkoj komunikacijskoj revolucijii dostupnosti putovanja. Suverenitet nije više apsolut kao što se nekada smatralo. Zbog složenosti problema i okolnosti u kojima Srbija traga za svojim novim identitetom – poraz državnog projekta krajem XX veka i frustracije koja je iz toga proizašla, kao i odgovornošću za rat i ratne zločine koje teško prihvata – Helsinški odbor za ljudska prava se odlučio da priređivanjem zbornika koja je pred čitaocima podstakne raspravu na tu temu. Umesto okretanja modernosti, novi identitet Srbija traži u prošlosti, oslanjajući se na “tradicionalni autentični politički identitet”, odnosno srednjevekovno nasleđe Srbije, pravoslavlje, vizantijsko nasleđe, folklor u kulturi i antizapadnjaštvo. [...]
Series: Ogledi
- Print-ISBN-13: 978-86-7208-202-9
- Page Count: 241
- Publication Year: 2016
- Language: Serbian
Demokratska tranzicija i identiteti
Demokratska tranzicija i identiteti
(Democratic Transitions and Identities)
- Author(s):Jovan Komšić
- Language:Serbian
- Subject(s):Government/Political systems, Culture and social structure , Nationalism Studies, Sociology of Culture, Sociology of Politics, Politics and Identity, Identity of Collectives
- Page Range:11-53
- No. of Pages:43
- Keywords:democratic transition; identity; nation; ethnic nationalism; citizenship; multiculturalism; political elites; Serbia; autonomy of Vojvodina; constitutional changes;
- Summary/Abstract:Strukturiranjem analize u četiri ključna segmenta:1) Protivrečja nacije i višeznačja identiteta; 2) Politike identiteta i multikulturalizam; 3) Tranzicioni identitetski inženjering u Srbiji i 4/ Projekcije budućnosti i šanse multikulturalnih strategija, autor argumentuje sledeću tezu: bez obzira na mnoge izazove multikulturalizma i dramatično otvorena pitanja ekonomsko-finansijske i izbegličke krize, politike identiteta u EU (nacionalnih i evropskog) ne mogu zadržati preimućstvo dostignutih i, na globalnom planu, unikatnih civilizacijskih vrednosti, niti se mogu pokazati delotovornim na planu konsolidacije demokratije i integracije tranzicionih društava, ukoliko moć definicije identiteta zadobiju (ili, pak, zadrže) ksenofobi i etnonacionalisti. Umesto tradicionalnih pojmova i (ultra)konzervativnih (anti)politika, kriza zahteva nove ideje i strategije i, zato, treba dati stvarnu šansu multikulturalizmu.
Srpsko–ruske istorijske analogije
Srpsko–ruske istorijske analogije
(Serbian-Russian Historical Analogies)
- Author(s):Latinka Perović
- Language:Serbian
- Subject(s):Diplomatic history, Political history, Government/Political systems, International relations/trade
- Page Range:55-77
- No. of Pages:23
- Keywords:Serbia; Russia; political history; diplomatic history; Serbian-Russian relations;
- Summary/Abstract:U ovom tekstu se, na osnovu višegodišnjih opsežnih istraživanja, nastoji rezimirati istorijski kontekst pojave, međusobnog odnosa, razvoja i nejednake utemeljenosti dve glavne društvene ideje u novovekovnoj Srbiji – liberalne i socijalističke. Uz sve sličnosti sa balkanskim narodima pod Turskom i sve razlike sa južnoslovenskim narodima pod Austrougarskom, srpski narod se, što nije bez značaja i za istoriju pomenutih ideja, izdvaja revolucijom na početku XIX veka (1804).34 Ona je utrla put ka oslobođenju i ujedinjenju, odnosno ka novovekovnoj državi srpskog naroda, koja je tokom jednog i po veka vodila višre ratova, promenila dosta ustava, poprimala različite oblike (autonomna kneževina u okviru Turske, nezavisna kneževina, kraljevina, republika). [...]
Drugačija Rusija: Pogled iz Srbije
Drugačija Rusija: Pogled iz Srbije
(Different Russia: View from Serbia)
- Author(s):Milan Subotić
- Language:Serbian
- Subject(s):Political history, Government/Political systems, International relations/trade, Transformation Period (1990 - 2010), History of Communism, Geopolitics
- Page Range:79-100
- No. of Pages:22
- Keywords:Russian Federation; Soviet Union; socialism; collapse of the Soviet Union; political system; Communism; political history;
- Summary/Abstract:Ove godine navršava se četvrt veka od „avgustovskog puča” (1991) čiji je neuspeh ubrzao raspad Sovjetskog Saveza i doveo do nastanka Ruske Federacije i drugih nezavisnih država – članica negdašnjeg „neraskidivog saveza”. Za brojne „sovjetologe” koji su decenijama proučavali „prvu zemlju socijalizma” mirnodopski slom svetske supersile koji je, na početku svog drugog predsedničkog mandata, Vladimir Putin nazvao „najvećom geopolitičkom katastrofom XX veka” (Putin, 2005), bio je potpuno neočekivan. Stoga je razumljivo što se još vode teorijski sporovi o uzrocima i dinamici raspada države koja se njenim podanicima i inostranim posmatračima „činila večnom, sve dok nije nestala” (Yurchak, 2005). Tokom devedesetih godina prošlog veka ove rasprave su pretežno bile usmerene na tumačenje sovjetske istorije, jer su polazile od uverenja da je, za razliku od neprozirne prošlosti, budućnost postsovjetskih društava i država lako predvidljiva. [...]
Uloga srpske i ruske pravoslavne crkve u profilisanju državne politike
Uloga srpske i ruske pravoslavne crkve u profilisanju državne politike
(The Role of the Serbian and Russian Orthodox Church in Shaping the National Politics)
- Author(s):Srđan Barišić
- Language:Serbian
- Subject(s):Governance, Government/Political systems, Politics and religion, Eastern Orthodoxy, Sociology of Religion, Politics and Identity
- Page Range:101-120
- No. of Pages:20
- Keywords:Orthodox church; Russia; Serbia; politics; religion and politics; national identity; religion and identity;
- Summary/Abstract:Prihvaćeno vrlo rano u etnogenezi, dolazeći od vizantijskog uzora, pravoslavlje se i kod Srba i kod Rusa čvrsto vezalo za stvaranje države i u oba slučaja tokom brojnih i snažnih kriza države ono je igralo snažnu integrativnu ulogu u očuvanju nacionalnog identiteta. U oba slučaja, period ateizacije društvenog sistema marginalizovao je i minimalizovao javni značaj religioznosti, a raspadom federacija, početkom poslednje decenije XX veka, nastupio je proces revitalizacije religije. Kao sastavni deo društvenih promena u postosocijalističkim društvima, revitalizacija religije odvijala se prvenstveno kroz politizaciju religije, odnosno, u kontekstu urušenog identitetskog (socijalističkog) okvira, reafirmisanjem starih etničkih i konfesionalnih obrazaca u cilju homogenizacije identiteta u nacionalnim okvirima. Sakralizacija nacionalnog identiteta političkim elitama ojačavala je moć, a verskim elitama je omogućavala konačan dugo iščekivani povratak u javnu sferu i vraćanje bar dela izgubljenih privilegija. [...]
„Meka sila” u funkciji spoljnopolitičke strategije Ruske Federacije
„Meka sila” u funkciji spoljnopolitičke strategije Ruske Federacije
(“Soft Power” in Function of Foreign Policy Strategy of Russian Federation)
- Author(s):Jelica Kurjak
- Language:Serbian
- Subject(s):Governance, Political history, Government/Political systems, International relations/trade, Geopolitics
- Page Range:123-132
- No. of Pages:10
- Keywords:Russian Federation; soft power; foreign policy; geopolitics; politics; governance; political system; Soviet Union;
- Summary/Abstract:Promene na geopolitičkoj karti sveta koje su se dogodile krajem XX veka, sa tendencijom dalje rekonstrukcije, bile su i jesu do te mere svestrane i sveobuhvatne da su rezultirale potpunom promenom paradigme u sistemu vrednosti poznatom i prihvaćenom posle Drugog svetskog rata, pa i nekoliko decenija i vekova unazad. Jedna od najradikalnijih promena s najupečatljivijim posledicama jeste završetak bipolarne podele sveta. Podela na Istok i Zapad, čije su imanencije bile Sovjetski Savez sa svojim Varšavskim blokom (i istoimenim vojnim savezom), i SAD sa NATO, značile su ne samo višedecenijsko življenje na granici ratnih sukoba, već i deobu na dva sistema vrednosti, dva ekonomska sistema i dve političke opcije razvoja. Pokazalo se posle pola veka postojanja, da je sukobe moguće izbeći i bez postojanja te dve glomazne tvorevine koje je delio sve veći jaz nepremostivih razlika u ekonomskom razvoju. Dok je zapadni deo sveta koračao sve većim i bržim koracima ka prelasku u postindustrijsko, a zatim u informaciono društvo, istočni deo sveta je sve više zaostajao pritisnut rastućim izdvajanjima za trku u naoružanju, da bi krajem osamdesetih godina XX veka konačno posustao i nevoljno, ali nužno iskazao želju da se promeni stanje stvari. To je za posledicu imalo ne samo demontažu sistema i ideologije kao takve, već pre svega raspad jedne super sile i unutrašnje imperije koju je ona predstavljala, tj. SSSR.
“Nova” istorija za novi identitet
“Nova” istorija za novi identitet
(“New” History for a New Identity)
- Author(s):Milivoj Bešlin
- Language:Serbian
- Subject(s):Governance, Political history, Government/Political systems, Politics and society, Geopolitics, Politics of History/Memory, Politics and Identity, Peace and Conflict Studies
- Page Range:133-147
- No. of Pages:15
- Keywords:Russian Federation; Vladimir Putin; governance; geopolitics; foreign policy; political conflicts; new history; new identity;
- Summary/Abstract:Poslednjih nekoliko godina, nakon nasilnog gušenja građanskih protesta zbog izbornih nepravilnosti (2011) i u obnovljenom predsedničkom mandatu Vladimira Putina (2012), Rusija je otvorenije nego do tada krenula u spoljnu ekspanziju. Nakon već ranije izvršene agresije na Gruziju (2008), sledio je oružani napad na suverenu Ukrajinu, potom i intervencija u Siriji. Slabo delotvorne zapadne sankcije zbog agresivnog rata protiv južnog suseda, čiju je nepovredivost granica i sama Rusija garantovala međunarodnim sporazumom iz Budimpešte (1994) i aneksija Krima (2014), kao dela međunarodno priznate teritorije Ukrajine, ojačale su hladnoratovske tendencije u svetu, a posebno u Evropi. Srbija se zbog svoje spoljnopolitičke dezorjentacije našla u središtu političkog disputa između nesigurnog zapadnog sveta i imperijalne autokratije Vladimira Putina. Ruska „meka moć” i pokušaji da destabilizuje Srbiju i odvrati je od nevoljno prihvaćene evropske agende ogledali su se i u činjenici da je Rusija uložila puno truda i materijalnih resursa u pokretanje desetina medija, portala, fondacija, udruženja građana i nevladinih organizacija sa ciljem jačanja antizapadnog raspoloženja u Srbiji i snaženja nacionalističkih, ksenofobičnih i proruskih tendencija. [...]
Ruska meka moć u ekspanziji
Ruska meka moć u ekspanziji
(Russian Soft Power in Expansion)
- Author(s):Sonja Biserko, Seška Stanojlović
- Language:Serbian
- Subject(s):Governance, Government/Political systems, International relations/trade, Geopolitics
- Page Range:149-159
- No. of Pages:11
- Keywords:Russian Federation; soft power; Serbian politics; Russian presence in Balkans; Russian-Serbian relations;
- Summary/Abstract:Srpska politička elita se uvek oslanjala na Rusiju, pa je očekivala od nje da je podrži u ratnim poduhvatima devedesetih godina. Međutim kolaps Sovjetskog Saveza, kao i podrška Slobodana Miloševića pučistima protiv Mihaila Gorbačeva, učinila je rusku podršku beznačajanom. Rusija je uglavnom podržavala politiku Kontakt grupe sve do povlačenja Borisa Jeljcina sa vlasti. Situacija se promenila dolaskom Vladimira Putina, odnosno njegovim zaokretom u odnosu na Zapad. On je definisao novu rusku strategiju vraćanja na poziciju velesile, što podrazmeva da rusko prisustvo na Balkanu postaje sve značajnije. Na minhenskoj Konferenciji o bezbednosti (2007) Putin je najavio svoju strategiju koja se uglavnom oslanjala na energitsku moć Rusije, što je bilo od presudnog značaja kada je reč o balkanskim zemljama s obzirom na njihovu zavisnost od ruskih energenata. Promenom međunarodnog političkog konteksta i sve većih ambicija Rusije da postane uticajan akter, Rusija je počela da razvija instrumente javne diplomatije sa ciljem da paralelno jača i dejstvo meke sile. Međutim, rezultati su marginalni, u velikoj meri zbot toga što se oslanjala na mehanizme još iz sovjetskog vremena koji nisu odgovarali savremenim informativnim mehanizmima.
Beograd i Kijev između Brisela i Moskve
Beograd i Kijev između Brisela i Moskve
(Belgrade and Kiev between Brussels and Moscow)
- Author(s):Boris Varga
- Language:Serbian
- Subject(s):Governance, International relations/trade, EU-Accession / EU-DEvelopment, Geopolitics, Peace and Conflict Studies
- Page Range:163-203
- No. of Pages:41
- Keywords:EU; Serbia; Ukraine; Russia; international relations; Ukrainian crisis; Syrian crisis;
- Summary/Abstract:U ovom radu uz pomoć komparativne analize medija, izjava i intervjua, autor istražuje kakva je geopolitička pozicija Beograda i Kijeva u Evropi, u situaciji kad su odnosi između Evropske unije (EU) i Rusije u uslovima ukrajinske krize pali gotovo na nivo onih iz doba hladnog rata. U fokusu istraživanja je Srbija i njena spoljna politika, a rad je podeljen u pet poglavlja – prvo: Ukrajinska kriza i Rusija, drugo: Ukrajinska kriza i Srbija, treće: Srbija između Evropske unije i Evroazijskog saveza, kao i Zaključci i Preporuke. Istraživanje prati tok podela u Evropi nakon ukrajinske krize, na dva političko-ekonomska bloka – Evropsku uniju i Evroazijski ekonomski savez – i njihov uticaj na zonu tranzicionih država, gde spadaju Srbija i Ukrajina. Autor zaključuje da bi Beograd i Kijev trebalo odlučnije da sprovode reforme i integrišu se u evroatlantske strukture, ukoliko ne žele da ostanu izolovani ili prepušteni uticaju rastuće moći autoritarnih država, poput Rusije i Kine. Isto može da se dogodi ukoliko Brisel odustane od integracije tranziconih država u EU.
Više politike nego poslova
Više politike nego poslova
(More Politics than Jobs)
- Author(s):Dimitrije Boarov
- Language:Serbian
- Subject(s):Governance, Economic policy, International relations/trade, Political economy, Economic development
- Page Range:205-224
- No. of Pages:20
- Keywords:Serbia; Russian Federation; international relations; foreign policy; Russian-Serbian relations; economic relations; economic development;
- Summary/Abstract:U ovom radu razmatraju se ekonomski odnosi Srbije i Rusije na početku XXI veka u kontekstu nominovanog „evropskog puta” srpske politike i tradicionalnog „političkog prijateljstva” srpskog i ruskog naroda, na slovenskoj i pravoslavnoj osnovi. Glavna hipoteza je da su ekonomski odnosi Rusije i Srbije u suštini od marginalnog značaja ne samo za Rusku Federaciju nego i za Republiku Srbiju, te da oni ne daju gotovo nikakvu podlogu za proširivanje saradnje dve države, to jest ne pružaju realističnu perspektivu u kojoj bi privredna saradnja Srbije sa Rusijom bila bilo kakva alternativa njenom uključivanju u Evropsku uniju.
Srbi i Rusi na vojnoj obuci
Srbi i Rusi na vojnoj obuci
(Serbs and Russians in Military Training)
- Author(s):Petar Popović
- Language:Serbian
- Subject(s):Education, Governance, International relations/trade, Security and defense, Military policy
- Page Range:225-228
- No. of Pages:4
- Keywords:Serbian-Russian relations; military trainings; military policy; military cooperation; Serbia; Russian Federation;
- Summary/Abstract:Krajem 2016 – ove jeseni sledi nova, već treća po redu zajednička taktička vežba specijalnih vojnih jedinica Srbije i Rusije. Prva vežba je održana 2014, s epicentrom uvežbavanih postupaka u Sremu, na vojno-školskom poligonu u Nikincima. Druga, naredne 2015, u zoni Novorasijska u Rusiji, tada i uz učešće još i vojnih jednica Belorusije. A, ovogodišnja, koja je već najavljena, ali datum njenog održavanja nije preciziran, vraća se ponovo na teren Srbije, ma da, ovog trenutka još bez objavljene lokacije očekivanog dešavanja. Nema ni drugih, javnosti ponuđenih podrobnosti o predstojećem vojnom vežbanju, osim informacije da će akteri biti jedinice za antiterorističke operacije.
Crna Gora: Rusko odmeravanje sa NATO
Crna Gora: Rusko odmeravanje sa NATO
(Montenegro: Russian Test of Strength with NATO)
- Author(s):Sonja Biserko
- Language:Serbian
- Subject(s):Governance, International relations/trade, Security and defense, Military policy, Geopolitics
- Page Range:229-240
- No. of Pages:12
- Keywords:Montenegro; NATO; Russian Federation; regional security; membership in NATO; military policy;
- Summary/Abstract:Opredelenje Crne Gore da udje u NATO izazvalo je krajnje negativnu reakciju Rusije. Od kada je dobila poziv za NATO članstvo Rusija je pojačala svoje prisustvo u Crnoj Gori kako bi poslala poruku Zapadu, ali I Srbiji ukoliko krene istim putem. Zvanična Crna Gora I premijer Milo Djukanović na poziv NATO gledaju kao na ogroman uspeh Crne Gore i priznanje za reforme koje ona sprovodi. Djukanović ističe da je to važan korak u pravcu učvršćivanja regionalne, evropske i svetske bezbednosti, koji će takodje ubrzati i put Crne Gore u EU. On posebno ističe da je članstvo u NATO najefikasniji i najracionalniji način da se osigura i nagli priliv investicija, što je za crnogorsku ekonomiju principejelno važan faktor. Djukanović je podvukao da je poziv Crnoj Gori za članstvo istorijski dan, najznačajniji posle referenduma 2006. godine, jer Crna Gora ulazi u ekskluzivni krug zemalja koje su sinonim najboljih vrednosti savremene civilizacije