Pokatoličavanje Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj
Forced Religious Conversion of Serbs to Catholicism in the Independent State of Croatia
Contributor(s): Milan Radanović (Editor)
Subject(s): Politics / Political Sciences, Christian Theology and Religion, Politics, History, Social Sciences, Political Theory, Sociology, Political history, Special Historiographies:, Theology and Religion, Government/Political systems, Politics and religion, Fascism, Nazism and WW II, Sociology of Politics, Sociology of Religion, Identity of Collectives
Published by: Srpsko narodno vijeće, Arhiv Srba u Hrvatskoj
Keywords: Independent State of Croatia; Yugoslav historiography; The Second World War; forced religious conversion; Serbs; conversion to Catholicism; Ustasha regime; national and religious unification;
Summary/Abstract: Tema pokatoličavanja srpskog pravoslavnog stanovništva u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj predmet je višedecenijskog interesovanja istraživača istorije Jugoslavije tokom Drugog svjetskog rata. Iako su prethodni istraživači svojim istraživanjima obuhvatili mnoge aspekte ove teme, zbornik naučnih radova koji je pred čitaocima predstavlja najobuhvatniji pregled teme na osnovu izvora koje prethodna istoriografija nije konsultovala ili ih nije dovoljno analizirala. Zbornik radova Pokatoličavanje Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj sastoji se iz pet naučnih radova. Naučni radovi nastali su kao rezultat istraživanja u osam arhivskih ustanova u Hrvatskoj i Srbiji i pregleda dvadesetak arhivskih fondova. [...]
- Print-ISBN-13: 978-953-7442-46-0
- Page Count: 464
- Publication Year: 2019
- Language: Croatian, Serbian
Preveravanje Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj
Preveravanje Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj
(Religious Conversion of Serbs in the Independent State of Croatia)
- Author(s):Milan Koljanin
- Language:Serbian
- Subject(s):Christian Theology and Religion, Political history, Government/Political systems, Politics and religion, WW II and following years (1940 - 1949), Fascism, Nazism and WW II, Sociology of Politics, Identity of Collectives
- Page Range:13-100
- No. of Pages:88
- Keywords:Yugoslavia; religious conversion of Serbs; Independent State of Croatia; Ustasha regime;1940s; Roman Church; politics and religion; Ante Pavelić;
- Summary/Abstract:Jugoslovenska država je 1918. stvorena na liberalnim načelima, među njima i na načelu slobode veroispovesti i verske ravnopravnosti, baštineći tradiciju Kraljevine Srbije. To načelo je prihvaćeno tokom pregovora o uređenju buduće države sredinom 1917. i uneseno u Ustav nove države. Uvođenje liberalnog građanskog uređenja u jugoslovenskoj državi je omogućilo polet hrvatskog nacionalističkog pokreta oličenog u Hrvatskoj seljačkoj stranci. Rimokatolička crkva (RKC) nije bila zadovoljna svojim položajem u jugoslovenskoj državi. Umesto privilegovanog položaja u dvojnoj monarhiji, ona je posle 1918. bila jedna od priznatih veroispovesti u državi u kojoj je vladar bio pravoslavne vere. Izvestan broj rimokatolika je iz raznih razloga (iz ubeđenja, zbog braka, iz karijerističkih pobuda) prihvatio pravoslavnu veru. Velikodostojnici RKC su izuzetno preuveličavali te brojeve nastojeći i time da dokažu da je ona u neravnopravnom položaju u odnosu na Srpsku pravoslavnu crkvu (SPC). Gašenje političke aktivnosti posle proglašenja diktature kralja Aleksandra januara 1929. otvorilo je prostor RKC da preko masovnih organizacija Katoličke akcije i Križara organizuje jednu od najsnažnijih opozicija režimu. [...]
Vjerski prijelazi s pravoslavne na rimokatoličku i grkokatoličku vjeroispovijest (prekrštavanja) na području Zagrebačke nadbiskupije između 1941. i 1945.
Vjerski prijelazi s pravoslavne na rimokatoličku i grkokatoličku vjeroispovijest (prekrštavanja) na području Zagrebačke nadbiskupije između 1941. i 1945.
(Religious Conversions from Orthodoxy to Roman Catholicism and Greek Catholicism in the Archdiocese of Zagreb between 1941 and 1945)
- Author(s):Filip Škiljan
- Language:Croatian
- Subject(s):Christian Theology and Religion, Political history, Government/Political systems, Politics and religion, WW II and following years (1940 - 1949), Fascism, Nazism and WW II, Sociology of Religion
- Page Range:101-240
- No. of Pages:140
- Keywords:religious conversions; Serbs; The Second World War; Archdiocese of Zagreb; Roman Catholicism; Greek Catholicism;
- Summary/Abstract:U prvoj polovici 20. st., balkanski i svjetski ratovi su prekrajali geopolitičku kartu svijeta. Mnoge su države nestajale, a mnoge nastajale. Odnosi Svete Stolice s novonastalim državama tradicionalno su bili uređivani posebnim, sveobuhvatnim ugovorima, konkordatima. Prije Prvog svjetskog rata Sveta je Stolica imala sklopljene konkordate s Crnom Gorom (1886.) i Srbijom (1914.), ali s obzirom da ti ugovori nisu bili primjenjivi na novonastalu državu (Kraljevinu SHS, kasnije Kraljevinu Jugoslaviju), trebala je Sveta Stolica nakon priznanja nove države, Kraljevine SHS, 6. studenog 1919., s njom sklopiti sporazum kojim bi se pravno regulirao položaj Rimokatoličke crkve u državi: pitanja vjeronauka u školama i crkvama, prava vjerskih škola i ustanova, stjecanja crkvenih dobara, slobode komuniciranja sa Svetom Stolicom, slobode djelovanja katoličkih organizacija te niz drugih pitanja iz vjerskog života.3 U Kraljevini SHS živjelo je 1921. godine 48% pravoslavnih, 39% katolika i 13% pripadnika ostalih vjerskih zajednica. Pregovori oko konkordata otpočeli su ranih dvadesetih godina i potrajali više od desetljeća, da bi se 1935. postigla suglasnost oko svih detalja te se formirani ugovor (koji Stojadinovićeva vlada potpisuje 1937.) poslao u Skupštinu i Senat na usvajanje. Međutim, tada zbog ogorčenog protivljenja Srpske pravoslavne crkve konkordatu nastaje duboka politička kriza koja je, uz krizu nakon atentata na Stjepana Radića u Skupštini, bila možda i najopasnija kriza između dva rata. Proces ratifikacije konkordata tada se obustavlja. [...]
Prisilna asimilacija, internacije i masakri. Položaj pokatoličenih Srba u Velikoj župi Baranja 1941–1942.
Prisilna asimilacija, internacije i masakri. Položaj pokatoličenih Srba u Velikoj župi Baranja 1941–1942.
(Forced Assimilation, Internment and Massacres. The Position of Serbs Converted to Catholicism in the Great Parish of Baranja from 1941 to 1942)
- Author(s):Milan Radanović
- Language:Croatian
- Subject(s):Christian Theology and Religion, Political history, Government/Political systems, Politics and religion, Studies in violence and power, WW II and following years (1940 - 1949), Fascism, Nazism and WW II, Sociology of Politics, Sociology of Religion, Politics and Identity, Identity of Collectives
- Page Range:241-378
- No. of Pages:138
- Keywords:forced assimilation; internment; massacres; Serbs converted to Catholicism; Independent State of Croatia; Serbs; fascism; The Second World War; Ustasha regime;
- Summary/Abstract:Jedna od najznačajnijih karakteristika Nezavisne Države Hrvatske (NDH) jeste neprijateljstvo njenog režima prema srpskom narodu i Srpskoj pravoslavnoj crkvi (SPC). Nijedna fašistička država koja je egzistirala tokom Drugog svjetskog rata nije sprovela tako široko zamišljeno i organizovano čišćenje državne teritorije od pripadnika neke tradicionalne hrišćanske zajednice kako je to učinila ustaška država kada je riječ o ekspulziji srpske pravoslavne zajednice. Riješenje srpskog pitanja u NDH pored direktne fizičke eliminacije podrazumijevalo je organizovano protjerivanje te ubrzanu i nasilnu nacionalnu asimilaciju. [...]
Slovenac među Hrvatima i Srbima: Franc Žužek, župnik u Glini, 1927. — 1955.
Slovenac među Hrvatima i Srbima: Franc Žužek, župnik u Glini, 1927. — 1955.
(A Slovene among Croats and Serbs: Franc Žužek, Parish Priest in Glina, 1927 — 1955)
- Author(s):Igor Mrkalj
- Language:Croatian
- Subject(s):Local History / Microhistory, Social history, Interwar Period (1920 - 1939), WW II and following years (1940 - 1949), Post-War period (1950 - 1989), Pastoral Theology, Sociology of Religion
- Page Range:379-440
- No. of Pages:62
- Keywords:Franc Žužek; Glina; Croats; Serbs; 1927-1955; Istria; Italian occupation; Independent State of Croatia;
- Summary/Abstract:Franc Žužek rodio se 21. studenog 1886. u selu Marolče kod Ljubljane, od oca Antona i majke Marijane, rođene Virant. Poslije završenog školovanja zaređen je za svećenika i već 26. srpnja 1912. služi svoju mladu misu u Kočevju. Nedugo zatim, počinje vršiti svećeničku službu u četiri katoličke župe u Istri. Međutim, nakon raspada Austro-Ugarske 1918. godine, a naročito nakon 1920. kada je Istra pripojena Kraljevini Italiji, Žužek se suočio s talijanskom politikom odnarođivanja slovenskog i hrvatskog stanovništva. Ona se dodatno pogoršala 1922. godine, nakon preuzimanja vlasti od strane talijanskih fašista, koji su Žužeka, kao i mnoge druge svećenike, protjerali iz Istre 1923. godine. Žužek tako dolazi u Zagreb, tj. Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca kao izbjegli svećenik, gdje mu je u siječnju 1924. ponuđeno upražnjeno mjesto upravitelja župe Maja u glinskom dekanatu, na samoj periferiji Zagrebačke nadbiskupije. O svojim prvim dojmovima u novoj sredini, Žužek je zapisao: ”Težak će biti moj život u Maji – jer sam odgojen u dalekim krajevima: u Gorici i u Trstu; tamo sam svršio nauke – i službovao sretno među dobrim istarskim narodom. [...]
Rušenje pravoslavnih crkava na području Pakračko-slavonske eparhije početkom Drugog svetskog rata: osvrt iz ugla sačuvane eparhijske arhive
Rušenje pravoslavnih crkava na području Pakračko-slavonske eparhije početkom Drugog svetskog rata: osvrt iz ugla sačuvane eparhijske arhive
(Demolition of Orthodox Churches in the Pakrač-Slavonia Diocese at the Beginning of the Second World War: Review from the Perspective of Preserved Diocesan Archives)
- Author(s):Aleksandra Kučeković
- Language:Serbian
- Subject(s):History of Church(es), Political history, Government/Political systems, Politics and religion, Studies in violence and power, WW II and following years (1940 - 1949), Fascism, Nazism and WW II, Eastern Orthodoxy, Identity of Collectives
- Page Range:441-462
- No. of Pages:22
- Keywords:Demolition of Orthodox Churches; Pakrač-Slavonia Diocese; The Second World War; Independent State of Croatia; Ustasha regime; Serbs;
- Summary/Abstract:Sudbina imovine Srpske pravoslavne crkve u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, na prvom mestu njenih hramova i pripadajućih crkvenih zgrada, često je jugoslovensku, a potom i srpsku istoriografiju interesovala kao sekundarna sastavnica sprovođenja opšteg antisrpskog projekta NDH. Veoma je mali broj specifičnih studija posvećenih ovom problemu, a još je manje metodološki precizno i potpuno naučno korektno profilisanih pristupa u njima. Posledično, još uvek ne postoje sasvim jasne identifikacije posebnih motiva, institucionalne organizacije i rezultata rušenja ili devastacije pravoslavnih crkava u prve dve godine nakon uspostave ustaškog režima u Hrvatskoj. Opšti ideološki okvir uništavanja Srpske pravoslavne crkve kao institucije u NDH nakon 1941. istoriografski je ipak temeljno rasvetljen, prvenstveno zahvaljujući obilju dokaza koje pružaju sačuvani izvori. Međutim, izvori za rasvetljavanje fenomena rušenja crkava znatno su oskudniji i dominantno spadaju u kategoriju danas teško proverljivih, a u pojedinostima često i kontradiktornih zabeleženih individualnih svedočanstava. [...]