Zaštita od višestruke diskriminacije: Novi izazov za sudove i Instituciju ombudsmena u BiH
Protection from Multiple Discrimination: A New Challenge for the Courts and the Ombudsman Institution in Bosnia And Herzegovina

Author(s): Kosana Beker
Subject(s): Criminal Law, Human Rights and Humanitarian Law, Social differentiation, Victimology, Court case
Published by: Analitika – Centar za društvena istraživanja, sva prava pridržana
Keywords: discrimination; multiple discrimination; Courts; Ombudsman; BiH; protection;
Summary/Abstract: Antidiskriminaciono pravo spada u najmlađe grane prava i ubrzano se razvija posljednjih decenija. Iako se odredbe kojima je diskriminacija zabranjena nalaze u svim međunarodnim konvencijama donesenim nakon II svjetskog rata, od Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima do Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom , države u regionu donijele su zakone o zabrani diskriminacije u posljednjih desetak godina. I u Bosni i Hercegovini je slična situacija, Zakon o zabrani diskriminacije usvojen je 2009. godine. Pored ključnih instituta antidiskriminacionog prava koji su uglavnom preuzeti iz evropskog zakonodavstva, zakonodavstva u regionu imaju i svoje specifičnosti. Opšti antidiskriminacioni zakoni Hrvatske, Srbije, Makedonije i Crne Gore imaju posebno definisane teške oblike diskriminacije. Posebno propisivanje teških oblika diskriminacije jeste kvalifikovanje određenih ponašanja kao posebno opasnih za određeno društvo. S druge strane, ovakvo kvalifikovanje nedozvoljenog postupanja direktno upućuje sve aktere, a posebno sudove i specijalizovana tijela za ravnopravnost, na strožiju reakciju u slučaju ovih nedozvoljenih ponašanja. Iako ima razlika u definisanju teških oblika diskriminacije, zajedničko svim navedenim državama je da su kao teški oblici diskriminacije propisani: višestruka diskriminacija, produžena diskriminacija, ponovljena diskriminacija i diskriminacija koja ima naročito teške posljedice po diskriminisanu osobu ili grupu. Samo određivanje teških oblika diskriminacije ukazuje na jasnu namjeru zakonodavaca da počinioci ovih oblika diskriminacije treba da budu strožije kažnjeni, bez obzira na to koja vrsta zaštite od diskriminacije je u pitanju (građanska, krivična ili prekršajna). Međutim, samo je u zakonu Hrvatske izričito propisano da će sud voditi računa o okolnosti da je u pitanju teži oblik diskriminacije pri utvrđivanju visine naknade nematerijalne štete i pri odmjeravanju kazne za prekršaje iz zakona. Za razliku od antidiskriminacionih zakona susjednih država, Zakonom o zabrani diskriminacije Bosne i Hercegovine nisu regulisani teški oblici diskriminacije. Ipak, ovo jeste aktuelno pitanje, ako se ima u vidu da je trenutno u parlamentarnoj proceduri Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zabrani diskriminacije, a da su odredbama člana 3. stava 7. ovog nacrta definisani teži oblici diskriminacije, na sljedeći način: Težim oblikom diskriminacije smatrat će se diskriminacija počinjena prema određenoj osobi po više osnova iz člana 2. stava 1. ovog zakona (višestruka diskriminacija), diskriminacija počinjena više puta (ponovljena diskriminacija) i diskriminacija koja postoji duže vrijeme (produžena diskriminacija). Kod produžene i ponovljene diskriminacije ne bi trebalo da bude velikih nedoumica po pitanju njihovog prepoznavanja. Njihova specifičnost i otuda potreba za definisanjem kao teških oblika ogleda se u tome što se najčešće javljaju u situacijama kada postoji trajan i unaprijed definisan odnos između počinioca i žrtve diskriminacije, kao na primjer u radnim odnosima ili obrazovanju. Međutim, višestruka diskriminacija zahtijeva detaljnije objašnjenje, s obzirom na to da je u pitanju potpuno novi koncept, te da postoje određene nedoumice u vezi sa prepoznavanjem, razumijevanjem, dokazivanjem i adekvatnim sankcionisanjem višestruke diskriminacije.

• Details
• Contents