Izvještaj o homofobiji, bifobiji i transfobiji u školama u BiH
The report on homophobia, bi-phobia and transphobia in schools in BiH

Author(s): Damir Banović
Subject(s): Gender Studies, Education, School education, Social differentiation
Published by: Sarajevo Open Centre
Keywords: homophobia; bi-phobia; transphobia; schools; LGBT population; BiH;
Summary/Abstract: Cilj ovog izvještaja je da pokaže pravni okvir za ostvarivanje prava na obrazovanje LGBT osoba u srednjim školama u BiH, odgovarajuće obrazovne strategije, stepen uključenosti prava na obrazovanje LGBT osoba, način prikaza tema vezanih za LGBT osobe u udžbenicima koji se koriste u srednjim školama u BiH te istraživanja koja pokazuju stavove učenika_ica u pogledu homofobije, bifobije i transfobije. Zakon o ravnopravnosti spolova (2003) po prvi put izričito uvodi zabranu diskriminacije na osnovu seksualne orijentacije; indirektno na osnovu rodnog identiteta u pogledu ostvarivanja prava na obrazovanje LGBT osoba, te uvodi obavezu u pogledu prikaza tema vezanih za seksualnu orijentaciju i rodni identitet u nastavnim planovima i programima u smislu promovisanja principa jednakosti. Isti cilj postoji i u Zakonu o zabrani diskriminacije (2009), koji izričito navodi i rodni identitet kao zabranjeni osnov diskriminacije. Ove zakonske akte ne prate odgovarajuće strategije o obrazovnim politikama na državnom nivou koje se bave pitanjima prava na obrazovanje LGBT osoba, odnosno politike obrazovanja na entitetskom i kantonalnom nivou, te se homofobija, bifobija i transfobija uopšte ne spominju kao oblasti u kojima državna tijela i obrazovne institucije trebaju posebno djelovati kao bi se uklonila diskriminacija, netačne informacije i stereotipne slike. Da postoji diskrepancija na socijalnoj bazi pokazuje istraživanje o stavovima prema LGBT osobama koje je provedeno među učenicima_cama 2005. godine od strane Udruženja Q, te o načinu prikaza tema vezanih za LGBT osobe u udžbenicima koji se koriste u srednjim školama u BiH (2010). Na kraju, stavovi učenika_ca u srednjim školama pokazuju visok nivo spremnosti učenika_ca na verbalno i fizičko nasilje prema LGBT osobama (2012). Sve ovo ukazuje na potrebu da država i obrazovne institucije preduzmu odgovarajuće korake ka uklanjanju diskriminacije, te homofobije, bifobije i transfobije u srednjim školama u BiH kroz preduzimanje sljedećih koraka: - usvajanje izmjena i dopuna zakonskih akata koji regulišu oblast obrazovanja u BiH, kojima će seksualna orijentacija i rodni identitet eksplicitno postati zabranjeni osnovi diskriminacije u pogledu ostvarivanja prava na obrazovanje LGBT učenika_ica; - usvajanje i/ili izmjena obrazovnih strategija kojima će se odgovarajući organi obavezati na državnom, entitetskom, kantonalnom nivou, te nivou Brčko distrikta BiH, odnosno obrazovne institucije o uklanjanju netačnih informacija i stereotipa koji utječu na stvaranje i razvoj homofobije, bifobije i transfobije; - revidiranje nastavnih planova i programa u smislu uklanjanja netačnih i stereotipnih predodžbi o LGBT osobama, te otvaranje prostora za izučavanje tema vezanih za LGBT osobe, odnosno tema vezanih za drugačije seksualne orijentacije i rodne identitete. Ovaj prostor se prije svega može otvoriti unutar predmeta kao što su književnost, sociologija, psihologija, filozofija, demokratija i ljudska prava i sl; - revidiranje udžbenika koji sadrže netačne i stereotipne podatke o LGBT osobama, te razvijaju pogrešan stav kod učenika_ica o pitanjima koja su vezana za LGBT osobe; - uključivanje, kako u nastavu, tako i u sve vannastavne oblike tema vezanih za seksualnu orijentaciju i rodni identitet; - senzibiliziranje nastavnika_ca, pedagoga_inja, psihologa_inja i menadžment timova u srednjim školama o temama vezanim za LGBT osobe, te u tom smislu organiziranje do-edukacije kroz koju bi se izgradio LGBT senzitivan pristup; - rad na polju saradnje ministarstava obrazovanja, srednjih škola i pedagoških zavoda i nevladinih organizacija koje se bave LGBT pravima i slobodama; - uključivanje pitanja nasilja u srednjim školama nad LGBT osobama u programe rada ministarstava obrazovanja i unutrašnjih poslova, te usvajanje odgovarajućih izmjena u Krivičnom zakonu Federacije BiH, kojim bi se uveo zločin iz mržnje kao posebno krivično djelo ili kao otežavajuća okolnost pri izvršenju osnovnih oblika krivičnog djela ubistva, teških tjelesnih povreda, lakih tjelesnih povreda i sl; - primijeniti zakonske norme i standarde usvojene na državnom i nižim nivoima o razvoju demokratskog okruženja i poštivanja različitosti u srednjim školama.

• Details
• Contents