Reforma izbornog sistema i predstavljanje nacionalnih manjina u Narodnoj skupštini Republike Srbije
Reform of the electoral system and representation of national minorities at the National Assembly of the Republic of Serbia

Author(s): Vladimir Đurić
Subject(s): Law, Constitution, Jurisprudence, Constitutional Law, International Law, Public Law, Electoral systems, Ethnic Minorities Studies
Published by: Fondacija Centar za javno pravo
Keywords: Public law; electoral system; reform; ethnic minorities; representation; national assembly; Republic of Serbia; legal framework; international law; constitution;
Summary/Abstract: U izbornom sistemu Republike Srbije, odgovarajućim ustavnim i zakonskim rešenjima, usvojen je model kojim se pospešuje politička participacija nacionalnih manjina posredstvom olakšanog stvaranja političkih stranaka nacionalnih manjina i ukidanja izbornog cenzusa za političke stranke nacionalnih manjina na proporcionalnim izborima u kojima je čitava država jedna izborna jedinica. Rešenja koja su usvojena omogućavaju predstavljanje manjina u Narodnoj skupštini Republike Srbije, ali nisu rezultat promišljeno dizajnirane i dosledno izvedene koncepcije. Da li je to potreban i dovoljan osnov za reformu izbornog sistema u segmetu političke participacije nacionalnih manjina, otvoreno je pitanje čije rešavanje zavisi od političke volje i procene aktera u političkom sistemu. Ukoliko se usvoji stav da je izborni sistem potrebno reformisati (i) u pogledu političke participacije nacionalnih manjina, naročito njihovog predstavljanja u Narodnoj skupštini Republike Srbije, utoliko se, na osnovu predočene analize, može usvojiti nekoliko zaključaka o pravcu i obimu eventualne reforme. Najpre, svaka reforma izbornog sistema koja bi se odnosila na političku participaciju nacionalnih manjina morala bi da poštuje međunarodne standarde i da ni u kom slučaju ne predstavlja umanjenje stečenih prava, odnosno ne dovede do umanjivanja dostignutog nivoa učešća nacionalnih manjina u političkom životu zemlje i njihovog predstavljanja u Narodnoj skupštini. Eventualna reforma izbornog sistema morala bi poći od činjenice da proporcionalni izborni sistem pruža veće šanse da nacionalne manjine, naročito one koje su disperzne i brojčano manje ostvare zastupljenost u Narodnoj skupštini, tako da bi eventualno uvođenje većinskih uninominalnih izbora, čak i uz etnički Gerrymandering, pogodovalo samo velikim i kompaktno naseljenim nacionalnim manjinama (Mađari, Bošnjaci, Albanci). Izvesne korekcije koje bi u važeće zakonodavstvo uvele više sistemskog kvaliteta moguće su i u postojećem ustavnopravnom okviru, dok bi sa druge strane, eventualno optiranje za model zagarantovanih mesta u Narodnoj skupštini iziskivalo promenu Ustava. Korekcije koje bi u izborni sistem unele više sistemskog kvaliteta, a koje se odnose na učešće nacionalnih manjina u izbornom procesu i njihovo predstavljanje u Narodnoj skupštini, treba da obuhvate sledeće: 1. normativno preciziranje određivanja statusa političke stranke nacionalne manjine, uz dosledno poštovanje rešenja prema kome se takav status upisuje u Registar političkih stranaka; 2. usaglašavanje i dovođenje u vezu broja lica koji je potreban za osnivanje političke stranke nacionalne manjine sa jedne, i za izbor nacionalnog saveta nacionalne manjine sa druge strane, ali bez bilo kakvih rešenja koja bi izbor predstavnika manjina u Narodnoj skupštini dovodila u vezu sa delovanjem nacionalnih saveta i vice versa, jer je reč o različitim modelima delotvornog učešća nacionalnih manjina u javnim poslovima i 3. eventualno smanjenje broja potpisa koji je potreban za podršku izbornoj listi političke stranke nacionalne manjine, ukoliko se zadrži model ukinutog izbornog cenzusa, jer iako je sa jedne strane, broj potpisa koji je potrebno podneti da bi se podržala manjinska izborna lista na republičkim izborima čak deset puta veći nego što je broj potpisa potrebnih za osnivanje političke stranke, dok je sa druge strane, jasno da takav model suštinski ne diskriminiše građane jer naposletku znači da i manjinske političke stranke treba da osvoje onoliko glasova koliko je zaista "vredan" poslanički mandat, rešenja o broju potpisa podrške izbornoj listi treba da omoguće lakše učešće manjinskih političkih stranaka na izborima, bez obzira na osvajanje mandata. Naposletku, ukoliko se prilikom eventualne buduće reforme izbornog sistema optira za model zagarantovanih mesta u Narodnoj skupštini koji, kao što je izloženo, zahteva izmenu Ustava, utoliko bi takav model trebalo dizajnirati tako da ne dovodi do diskriminacije u okviru manjinskog korpusa, niti do značajnije prezastupljenosti nacionalnih manjina u Narodnoj skupštini koja bi drastično odstupala od njihovog učešća u ukupnom broju stanovnika Republike.

• Details
• Contents