Introduction: Queer, Sexual Citizenship, the Archive

WSTĘP. ODMIEŃCZOŚĆ, OBYWATELSTWO SEKSUALNE, ARCHIWUM

Author(s): Tomasz Basiuk,Jędrzej Burszta,Agnieszka Kościańska / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: Poland; queer; sexual citizenship; archive

In the Introduction the authors discuss the research project that resulted in this book (Cruising the Seventies: Unearthing Pre-HIV/AIDS Queer Sexual Cultures) and introduce major theoretical and methodological concepts that are used to organize the collection of essays.

Conceptualizing Socialist Sexual Citizenship. The Case of Male Homosexuality and Male Sexual Deviance in Czechoslovakia

SOCJALISTYCZNE OBYWATELSTWO SEKSUALNE. HOMOSEKSUALNOŚĆ A MĘSKIE „ZBOCZENIA” PŁCIOWE W CZECHOSŁOWACJI

Author(s): Kateřina Lišková / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: Czechoslovakia; homosexuality; sexual deviance; sexology; sexual liberation

This chapter examines how two forms of male sexual non-normativity – homosexuality and sexual deviance – were understood and treated in socialist Czechoslovakia. By analyzing the distinct expert and institutional responses to these phenomena, it reveals the underlying structures that determined their visibility or invisibility across different periods. Drawing on sociological approaches and extensive primary sources, the chapter analyzes how expert knowledge shaped the distinctive trajectory of sexual liberation under socialism.

How Was It Talked About After the Screening? Reception of Karoly Makk’s “Another Way” in Hungary and Poland in the 1980s

JAK SIĘ O TYM MÓWIŁO PO FILMIE? RECEPCJA "INNEGO SPOJRZENIA" KÁROLYGO MAKKA NA WĘGRZECH I W POLSCE W LATACH 80.

Author(s): Monika Talarczyk / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: LGBT film; Hungarian LGBT literature; Polish-Hungarian relations

The film "Another Way" (1982) was a female love drama of Hungarian production directed by Károly Makk, based on Erzsébet Galgóczi's autobiographical novel "Within the Law and Outside the Law" (1980). The film found its way into mainstream art cinema and gained international recognition in the festival circuit. This article discusses the reception of the film in the cultural press in Hungary and Poland, the latter due to the involvement of Polish actresses: Jadwiga Jankowska-Cieślak and Grażyna Szapołowska as the main characters. The topic of lesbian love became a theme in film journalism and one of the events that contributed to the groundbreaking changes for the Central European LGBT movement in the first half of the 1980s.

Fraternal Strategies of Resistance

BRATERSKIE STRATEGIE OPORU

Author(s): Adriana Kovacheva / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: People’s Republic of Bulgaria; political dimensions of epistolography; homosocial; resistance movement

The article aims to characterize a homosocial Polish-Bulgarian group formed by the Polish writer Wilhelm Mach on the basis of numerous letters left by its members. It is argued here that long-lasting correspondence between friends and brothers helped them exist in a highly homophobic political and social environment. Their writing practices are analyzed as paradoxical strategies of both resistance to systemic oppression and subordination to political power.

Let the Record Show

NIECHAJ BĘDZIE WIADOMYM

Author(s): Sarah Schulman / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: ACT UP; HIV/AIDS; activism; oral history; feminism

The chapter is an excerpt from Sarah Schulman’s lecture on the AIDS Coalition to Unleash Power (ACT UP), detailing the organization’s history, strategies, and impact. Schulman recounts ACT UP’s activism against government inaction and pharmaceutical greed during the AIDS crisis, highlighting its successes in changing AIDS definitions and drug access policies. She emphasizes the crucial role of diverse voices, particularly women and people of color, within the predominantly white male organization, and contrasts ACT UP’s approach to other representations of AIDS activism, which stemmed from a unique operational strategy of direct action informed by feminist principles. The chapter also explores the creation of the ACT UP Oral History Project to document the movement’s legacy and counter inaccurate narratives.

Camping It Up. A Weak Theory of Camp

PRZEGIĘCIE. SŁABA TEORIA KAMPU

Author(s): Tomasz Basiuk / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: camp; paranoid reading; reparative reading; weak theory

I argue for the need to reintroduce the category “camp” into queer studies approaches to both present-day and state-socialist Poland, including in class-focused critique. Calling on Esther Newton’s discussion of camp practices and on Eve Kosofsky Sedgwick’s distinction between paranoid and reparative readings of camp, I provide examples drawn from oral history and epistolary sources, as well as from work by two Polish queer studies scholars who decide to leave camp out of their analyses despite that category’s apparent relevance and usefulness.

“A Meeting Point of Homosexually Inclined Men After Dusk.” A Diachronic Perspective on Public Male-to-Male Sex Culture in Breslau/Wrocław

„MIEJSCE SPOTKAŃ HOMOSEKSUALNIE USPOSOBIONYCH MĘŻCZYZN PO ZMROKU”. DIACHRONICZNE SPOJRZENIE NA PUBLICZNĄ MĘSKO-MĘSKĄ KULTURĘ SEKSUALNĄ W BRESLAU / WROCŁAWIU

Author(s): Mathias Foit / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: cruising; urban queer history; Weimar and Nazi Germany; People’s Republic of Poland

This article examines the surprising continuities between public male-to-male sex culture in pre-Second-World-War, German-administered Breslau and its Polish successor, the city of Wrocław. Despite a practically complete population exchange after the war, male cruising occurred mostly in the same settings, which is argued to provide evidence for the fact that urban public male-to-male sex does not occur in random places, but in highly specific spatial contexts. It is possible to talk about a certain topography of cruising: one which, admittedly, is not based on absolute laws, but a set of patterns and regularities.

Continued Silence. The Commemoration of the East Berlin group Lesbians in the Church at Ravensbrück

CIĄGŁOŚĆ MILCZENIA. AKTY UPAMIĘTNIANIA ORGANIZOWANE W RAVENSBRÜCK PRZEZ WSCHODNIOBERLIŃSKĄ GRUPĘ LESBEN IN DER KIRCHE

Author(s): Maria Bühner / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: lesbian; national socialism; East Germany; German Democratic Republic; lesbian activism; politics of memory; 1980s; commemoration; persecution of homosexuals

The 1980s marked the rise of the gay and lesbian rights movement in the German Democratic Republic. This article discusses attempts to publicly commemorate lesbian victims of Nazi persecution at the memorial site of the Ravensbrück concentration camp in the mid-1980s by the East Berlin-based group Lesben in der Kirche. Their aim was to make lesbians and their history more visible. For the self-proclaimed anti-fascist state, commemorating the victims of Nazi persecution was central to its political identity. Making visible that there were more victims of Nazi persecution than communist resistance fighters was a way for activists to attract public attention. At the same time, it was a strategy for forming a shared collective memory as part of their identity politics, which went hand in hand with an understanding of homosexuality as a political identity.

Queer “Apartment Civilization”: Private Parties, Balls, and the Culture of Male Homosexuality in the People’s Republic of Poland

QUEEROWA „CYWILIZACJA MIESZKANIA”. PRYWATKI, PRZYJĘCIA I BALE A KULTURA MĘSKIEJ HOMOSEKSUALNOŚCI W PRL

Author(s): Jędrzej Burszta / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: People’s Republic of Poland; homosexuality; sociality; counterpublics; oral history

The chapter examines the history of gay male culture in Poland in the People’s Republic of Poland. The author argues that a distinct “queer apartment civilization” emerged in major cities like Warsaw, where private homes provided safe havens for clandestine gatherings, parties, and social interaction among homosexual men. This “civilization” served as a pre-emancipatory form of gay subculture, facilitating the formation of identity and community amidst a restrictive societal environment. The author analyzes this phenomenon by focusing on the experiences of Mariusz and Marek, two men who met in the mid-1970s and became deeply involved in Warsaw’s homosexual social scene. The text explores the diverse experiences within these private spaces, including the distinction between elite gatherings and more informal parties, highlighting the interplay of class and social stratification within the male homosexual community.

Illegibility, Otherness, Authenticity. Non-heterosexual Women in the People's Republic of Poland at The time of Systemic Transformation

NIECZYTELNOŚĆ, OBCOŚĆ, AUTENTYCZNOŚĆ. KOBIETY NIEHETEROSEKSUALNE W PRL I W CZASIE TRANSFORMACJI

Author(s): Magdalena Staroszczyk / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: self-identity; (in)visibility; non-heterosexual women; authenticity; illegibility

This essay explores methodological dilemmas emerging from research on the experience of non-heterosexual women, as narrated by them in interviews. Their self-identification is the subject of reflection here: some, but not all, self-identify as lesbians. It is argued that the concept of “invisibility”, which has dominated scholarship on the topic, needs to be re-examined in light of these self-narratives and replaced with “illegibility”, a category derived from the analyzed interviews, thus responding to calls for epistemic justice. It implies that, in a given culture, not only is the representation of a given experience lacking, but that it remains unrecognized even when it is visible.

Whispers of Queer Memory

PODSZEPTY QUEEROWEJ PAMIĘCI

Author(s): Krzysztof Zabłocki / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: homosexuality; People's Republic of Poland; cultural and sociopolitical context; gay(in)visibilty; emotions and climes

The narrator (author?), drawing inspiration from the books of Joe Brainard ("I Remember") and Georges Perec ("Je me souviens") presents (in third-person narrative) a series of idiosyncratic reminiscences from his teens and early twenties relating to his evolving sexual orientation. The location is Poland and other countries in Europe and Asia.

Interview Excerpts

FRAGMENTY WYWIADÓW Z PROJEKTU CRUSEV

Author(s): Ewa Maria Hołuszko,Włodzimierz Lengauer,Witold Jabłoński,Karolina Morawska / Language(s): Polish / Publication Year: 0

Keywords: Poland; oral history; homosexuality

In this section we present excerpts of six oral history interviews conducted by members of the Cruising the Seventies research team.

Between Trump's plan and reality prospects for Israeli annexations in the west bank

Między Planem Trumpa a rzeczywistością Perspektywy aneksji izraelskich na Zachodnim Brzegu

Author(s): Karolina Zielińska / Language(s): Polish

Keywords: Trump; Israel; annexation; plan; prospects; policy;

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych punktów programu utworzonego w maju br. rządu w Izraelu jest zapowiedź decyzji w sprawie anektowania zajmowanych przez osiedla żydowskie części okupowanego terytorium Zachodniego Brzegu Jordanu. Ten dyskusyjny – zarówno w samym Izraelu, jak i w świecie – punkt znalazł się w umowie koalicyjnej ośmiu partii (reprezentujących szerokie spektrum polityczne), w wyniku której po trwającym półtora roku kryzysie politycznym powołany został rząd z Binjaminem Netanjahu na czele. Katalizatorem procesu uruchomionego w Izraelu oraz czynnikiem, który decyduje o jego wadze, jest opracowany przez administrację prezydenta USA Donalda Trumpa (we współpracy ze stroną izraelską) i ogłoszony 28 stycznia br. plan pokojowego uregulowania konfliktu izraelsko-palestyńskiego (Peace to Prosperity. A Vision to Improve the Lives of the Palestinian and Israeli People1 – dalej: Plan), m.in. postulujący aneksję przez Izrael części Zachodniego Brzegu. Na obecnym etapie – wobec licznych sporów w samym Izraelu, malejącego zainteresowania strony amerykańskiej sprawą oraz znaczących protestów społeczności międzynarodowej – trudno przesądzać zakres, tempo i charakter ewentualnej aneksji. Podjęcie tematu zapowiada jednak, że może dojść do poważnych przewartościowań w konflikcie izraelsko-palestyńskim, w regionie oraz relacjach Izraela ze światem zewnętrznym.

Ball in the time of plague Moldova's political chessboard before the elections

Bal w czasie zarazy Mołdawska szachownica polityczna przed wyborami

Author(s): Kamil Całus / Language(s): Polish

Keywords: Moldova; politics; policy; elections; instability;

Od kilkunastu miesięcy Mołdawia znajduje się w permanentnym kryzysie politycznym. Koalicja rządowa, w której główną rolę odgrywa prorosyjska Partia Socjalistów (PSRM), pozbawiona jest trwałej większości w związku z postępującym rozpadem współrządzącej Partii Demokratycznej (PDM). Na niestabilność polityczną nakładają się fatalna sytuacja epidemiczna oraz pogarszająca się kondycja mołdawskiej gospodarki. W związku pandemią PKB kraju w ciągu pierwszego półrocza br. spadł o 14%. Narastające napięcia są dodatkowo potęgowane planowanymi na 1 listopada wyborami prezydenckimi. Ich rezultat jest trudny do przewidzenia, gdyż dwoje głównych kandydatów – de facto kierujący PSRM prorosyjski prezydent Igor Dodon oraz liderka prozachodniej Partii Działania i Solidarności (PAS) była premier Maia Sandu – którzy najprawdopodobniej spotkają się w drugiej turze, dysponują wyrównanym poparciem. Jest niemal pewne, że w ciągu kilku miesięcy po listopadowym głosowaniu w Mołdawii dojdzie do przedterminowych wyborów parlamentarnych. Biorąc pod uwagę rozkład nastrojów społecznych, wydaje się, że nie przyniosą one zdecydowanej przewagi ani PSRM, ani PAS i zmuszą te skłócone ze sobą ugrupowania do poszukiwania innych koalicjantów. Szanse na szybkie powodzenie negocjacji są jednak minimalne, co oddala perspektywę ustabilizowania krajowej sceny politycznej.

German LNG terminals – status and prospects

Niemieckie terminale LNG – stan i perspektywy

Author(s): Michał Kędzierski / Language(s): Polish

Keywords: Germany; LNG; terminals; status; prospects; gas; energy;

Dynamicznie rozwijający się w ostatnich latach światowy rynek LNG sprawił, że również w RFN pojawiły się projekty budowy gazoportów. Niemcy nie dysponują obecnie żadnym terminalem do odbioru gazu skroplonego. Z ich perspektywy za budową infrastruktury tego typu przemawiają przede wszystkim potrzeba dywersyfikacji źródeł dostaw gazu ziemnego wobec spodziewanego dalszego wzrostu udziału rosyjskiego surowca w imporcie, a także rosnące wykorzystywanie LNG m.in. w transporcie morskim i rzecznym w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych. Ważnym argumentem za budową terminali jest ponadto perspektywa przyszłego sprowadzania za ich pośrednictwem bezemisyjnych paliw syntetycznych. Plany dotyczące gazoportów i ewentualnego importu amerykańskiego gazu traktowane są ponadto jako instrument polityki Berlina w sporze z USA o Nord Stream 2. Mimo poparcia politycznego na szczeblu federalnym i landowym budowa terminali nie jest jednak przesądzona.

Import substitution in Russia: Little, expensive and lower quality

Substytucja importu w Rosji: mało, drogo i gorszej jakości

Author(s): Iwona Wiśniewska / Language(s): Polish

Keywords: Russia; economy; import; dependence; substitution;

Od siedmiu lat rosyjskie władze zmierzają do znacznego ograniczenia zależności importowej gospodarki i zastąpienia dostaw z zagranicy rodzimą produkcją. Celem polityki tzw. substytucji importu było przede wszystkim ograniczenie wrażliwości kraju na politykę Zachodu, uważanego przez Kreml za wrogi wobec rosyjskiej elity rządzącej. Impulsem do intensyfikacji owej polityki były zachodnie sankcje ekonomiczne nałożone na FR w związku z agresją wobec Ukrainy w 2014 r. Przestawianie się na rodzimą produkcję realizowane jest przede wszystkim w branży rolno-spożywczej, dotyczy jednak większości gałęzi przemysłu, w tym farmaceutyki, energetyki czy IT. W przypadku sektora rolno-spożywczego rządowe założenia udało się zrealizować w zasadzie jedynie w odniesieniu do produkcji mięsa, podczas gdy krajowe uprawy owoców i warzyw, a także wytwórczość mleka nadal są niewystarczające. Rosyjscy importerzy częściowo przestawili się zatem na nowych dostawców z Azji i Ameryki Łacińskiej, a główne koszty tej polityki poniosło społeczeństwo w związku ze wzrostem cen artykułów rolno-spożywczych i spadkiem ich jakości. Ograniczenie zależności od zagranicy do poziomu oczekiwanego przez Kreml nie powiodło się w większości sektorów. Mimo niskiej efektywności polityki substytucji importu jest ona jednak trwałym elementem polityki gospodarczej Rosji. Jej wdrażanie służy bowiem dalszemu umacnianiu państwowego kapitalizmu i pozwala na bogacenie się elity.

Adapting to survive: Crimean Tatars seven years after the annexation of crimea

Przystosować się, by przetrwać: Tatarzy Krymscy siedem lat po aneksji Krymu

Author(s): Tadeusz A. Olszański,Mariusz Marszewski / Language(s): Polish

Keywords: Crimea; Tatars; adaptation; annexation; survival;

Po aneksji Krymu przez Federację Rosyjską w 2014 r. Tatarzy Krymscy zostali zmuszeni do przyjęcia strategii nastawionej na przetrwanie, uniknięcie represji oraz ewentualność kolejnego wysiedlenia, którego się poważnie obawiali. Część elit krymskotatarskich opuściła półwysep, zaś Medżlis – ich główny organ przedstawicielski – musiał przenieść się do Kijowa. Rosji zależało przede wszystkim na utrzymaniu spokoju na anektowanym terytorium. Kreml przyznał Tatarom Krymskim ograniczone koncesje, których przed 2014 r. nie był skłonny udzielić rząd podporządkowanej Kijowowi Autonomicznej Republiki Krymu, a zarazem zastosował dotkliwe represje wobec krymskotatarskich aktywistów. Tatarzy są wspólnotą traktowaną przez administrację okupacyjną podejrzliwie i konsekwentnie zastraszaną za pomocą brutalnych, choć punktowych, działań organów siłowych. Celem Moskwy jest zduszenie wszelkich przejawów oporu tej społeczności i uczynienie z niej mniejszości posłusznej władzom rosyjskim.

Israel vs. Hamas: The escalation scoreboard

Izrael kontra Hamas: bilans eskalacji

Author(s): Karolina Zielińska,Marek Matusiak / Language(s): Polish

Keywords: Israel; Hamas; escalation; conflicts; Palestine;

Pierwsza od 2014 r. poważna eskalacja konfliktu między rządzącym Strefą Gazy Hamasem a Izraelem zakończyła się 21 maja wynegocjowanym przez Egipt zawieszeniem broni. Konfrontację zbrojną rozpoczął Hamas po tym, jak władze w Jerozolimie zignorowały postawione przez tę organizację ultimatum zapowiadające atak, jeśli Izrael nie wycofa policji ze Wzgórza Świątynnego/kompleksu meczetu Al-Aksa oraz dzielnicy Asz-Szajch Dżarrah we Wschodniej Jerozolimie. W obu miejscach w ciągu kwietnia i maja narastały napięcia i dochodziło do starć między Palestyńczykami, izraelską policją oraz żydowskimi nacjonalistami. Po zakończeniu walk nastąpiła intensyfikacja międzynarodowych wysiłków dyplomatycznych na rzecz wypracowania trwałego rozejmu. W tym celu w dniach 24–27 maja przebywał w regionie sekretarz stanu USA Antony Blinken. Eskalacja przyciągnęła uwagę światowej opinii publicznej i doraźnie zmobilizowała do aktywności głównych aktorów międzynarodowych (regionalnych i globalnych). Nie wydaje się jednak, żeby w wyniku tych działań mogło dojść do zasadniczej zmiany któregokolwiek z głównych parametrów konfliktu izraelsko-palestyńskiego, a tym bardziej do powrotu do negocjacji pokojowych. Taki scenariusz wymagałby radykalnych przełomów politycznych zarówno po stronie izraelskiej (nie wydaje się, żeby mógł nim być właśnie utworzony rząd), jak i palestyńskiej oraz determinacji społeczności międzynarodowej, a przede wszystkim USA. Wystąpienie któregokolwiek z tych czynników jest obecnie mało prawdopodobne.

The Northern sea route in Russian policy

Północna Droga Morska w polityce Rosji

Author(s): Iwona Wiśniewska / Language(s): Polish

Keywords: Russia; policy; Northern Sea; route; transport;

Topnienie lodów Arktyki na skutek ocieplenia klimatu znacznie ułatwiło dostęp do tego regionu. W konsekwencji w ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie nim Rosji, obejmujące w pierwszej kolejności zagospodarowanie zasobów energetycznych i udrożnienie Północnej Drogi Morskiej (PDM), tj. szlaku łączącego Azję z Europą wzdłuż północnych wybrzeży FR. W minionej dekadzie doszło do dziesięciokrotnego zwiększenia wykorzystania go do celów transportowych (w 2020 r. przewieziono nim ponad 30 mln t towarów), co było głównie wynikiem realizacji projektów energetycznych w rosyjskiej Arktyce, przede wszystkim dotyczących eksportu LNG. PDM w zdecydowanej większości służy do wywozu rosyjskich surowców oraz zaopatrzenia arktycznych regionów Rosji, podczas gdy tranzyt stanowi zaledwie 4% całości przesyłu tą drogą. Sprawia to, że nadal ma ona marginalne znaczenie dla przewozów międzynarodowych i w przewidywalnej przyszłości nie należy się spodziewać zmiany tej sytuacji. Planowany dalszy wzrost transportu PDM ma być wynikiem przede wszystkim zagospodarowania nowych rosyjskich złóż energetycznych i eksportu surowców. Ma ona natomiast ograniczone możliwości konkurowania z głównymi szlakami transportowymi między Europą i Azją, zwłaszcza przez Kanał Sueski. Wynika to w dużej mierze z trudnych warunków pogodowych, a także słabości infrastruktury portowej oraz morskiej floty transportowej i lodołamaczy. Poważnym ograniczeniem dla rozwoju tego szlaku jest również rosyjska polityka centralizacji, Kreml wyraźnie bowiem dąży do pełnej kontroli przepływu Północną Drogą Morską.

Introduction

Przedmowa

Author(s): Tomasz Basiuk,Jędrzej Burszta,Agnieszka Kościańska / Language(s): Polish / Publication Year: 0