Agatologiczny horyzont Tischnerowskiej filozofii wychowania jako horyzont „ziemi obiecanej” i/lub „ziemi odmowy”
The agathological horizon of Tischner’s philosophy of education as a horizon of „the promised land” and/or „land of denial”

Summary/Abstract: Józef Tischner’s philosophy of education reflects his assumed philosophy of man, which programmatically refers to the heuristic potential of “thinking from the depth of a metaphor”. Tischner’s agathology is based on the assumption that human life is governed by the “logos of good and evil”. Therefore, human existence takes the form of “dramatic existence”, and man himself appears as an “axiological being”, which experiences values and adopts specific attitudes towards them. In this meaning, one of the basic tasks of educators is conveying the “fundamental hope”, according to which discovering one’s life calling is possible. Therefore, education is a guide to authentic and original forms of the existential realization of good. The world as “the scene of human drama” embraces the hope that this world will become man’s “promised land” and the threat that it will be for him a “denied land”. In this context, human life plays out as the act of rooting or uprooting in the specific sphere of human experience, considered both physically and symbolically, including “home”, “workshop”, “temple”, or “cemetery”. Although in his concept of philosophy of drama, Tischner does not refer directly to the issue of education in the perspectives of the “promised land” and “land of denial” addressed here, there are many indications that these issues supplement his statements that directly define his concept of education. Filozofia wychowania Józefa Tischnera odzwierciedla zakładaną przez niego filozofię człowieka, która programowo odwołuje się do heurystycznego potencjału „myślenia z głębi metafory”. Tischnerowska agatologia opiera się na założeniu, zgodnie z którym ludzkim życiem rządzi „logos dobra i zła. Ludzkie istnienie przybiera więc postać „egzystencji dramatycznej”, a sam człowiek jawi się jako „byt aksjologiczny”, który przeżywa wartości oraz przyjmuje względem nich określone postawy. W tym znaczeniu jednym z podstawowych zadań wychowawcy jest przekazanie „fundamentalnej nadziei”, zgodnie z którą możliwe jest odkrywanie własnego życiowego powołania. Wychowanie to naprowadzanie na autentyczne i niebanalne postacie egzystencjalnego urzeczywistniania dobra. Świat jako „scena dramatu ludzkiego” zawiera jednak w sobie zarówno nadzieję, związaną z tym, że świat ten okaże się „ziemią obiecaną” człowieka, jak i groźbę, związaną z tym, że okaże się on dla niego „ziemią odmówioną”. W tym kontekście życie ludzkie rozgrywa się jako zakorzenienie lub wykorzenienie w obrębie swoistych przestrzeni doświadczenia ludzkiego, rozpatrywanych zarówno fizycznie, jak i symbolicznie, takich jak: „dom”, „warsztat pracy”, „świątynia”, czy „cmentarz”. I choć Tischner w swojej koncepcji filozofii dramatu nie odnosił wprost podjętej w tym miejscu perspektywy „ziemi obiecanej” i/lub „ziemi odmowy” do problematyki wychowania, to jednak wiele wskazuje na to, że zagadnienia te dopełniają jego wypowiedzi, które wprost określają zakładaną przez niego filozofię wychowania.

• Details
• Contents