Inteligencja wartościowa jako środek ustanowienia aksjologii teoretycznej we współczesnej przestrzeni społeczno-kulturowej oraz edukacyjnej
Value intelligence as a means of installation of theoretical axiology in the modern social and cultural space and in education

Summary/Abstract: The purpose of the presented work is to reveal the scientific and methodological potential of a new concept of “value intelligence”. Achieving this goal caused necessity to solve a number of problem tasks: 1) to outline the content of value intelligence, 2) to demonstrate the theoretical prerequisites for conceptualizing this type of intelligence, 3) to substantiate the meaning of value intelligence for modern axiology; 4) to present the interdisciplinary nature of value intelligence. The methodological basis of the research is determined by its theoretical nature and predicts the use of general theoretical and analytical methods of scientific research in combination with historical and systemic approaches that provide the opportunity to solve the formulated scientific tasks. The first part of the article indicates that value intelligence is a characteristic of human consciousness and appears as a specific cognitive quality of the individual. At the same time, value intelligence, which implies the presence of certain skills and abilities, is a dynamic phenomenon and correlates with a certain social and cultural space, its values and value hierarchies in its development. In accordance with the logic of our research, the second part of this research is focused on the philosophical and theoretical connection of value intelligence with important concepts of modern science: “social intelligence” and “emotional intelligence”. The article also determines the importance of value intelligence for modern axiology and substantiates the position that ideas developed within the limits of axiological knowledge can be implemented in various fields precisely with the help of the concept of “value intelligence”. This position is based on the thesis about the normative and constructive content of values for the personality and society. At the final stage of the research, the specific status of value intelligence and its belonging to the spheres of axiology and pedagogics are shown, since the specified type of intelligence is a complex integral formation, the important elements of which are cognitive, motivational and activity components. As a result, the research states that (1) the phenomenon of intelligence and its various forms as a trend of modern social and humanistic knowledge deserves special attention, (2) it is possible to introduce the concept of “value intelligence”, which is based on the idea of the multiplicity of manifestations of the phenomenon of intelligence, (3) the importance of value intelligence for adequate and effective response to the challenges of the social and natural environment, (4) the need for the synthesis of axiological knowledge and pedagogical practice for the effective formation of value intelligence. Celem prezentowanej pracy jest odkrycie potencjału naukowego i metodologicznego nowej koncepcji – inteligencji wartościowej. Osiągnięcie tego celu spowodowało konieczność rozwiązania szeregu zadań problematycznych: 1) określenie treści inteligencji wartościowej, 2) wykazanie teoretycznych przesłanek konceptualizacji tego typu inteligencji, 3) uzasadnienie znaczenia inteligencji wartościowej dla współczesnej aksjologii; 4) pokazanie interdyscyplinarnego charakteru inteligencji wartościowej. Podstawa metodologiczna badania jest określona przez jego charakter teoretyczny i zapewnia zaangażowanie ogólnych i teoretycznych oraz analitycznych metod badań naukowych w połączeniu z podejściami historycznym i systemowym, które dają możliwość rozwiązania sformułowanych problemów naukowych. W pierwszej części artykułu wskazano, że inteligencja wartościowa jest cechą ludzkiej świadomości i pojawia się jako specyficzna cecha poznawcza osobowości. Jednocześnie inteligencja wartościowa, która zakłada obecność pewnych umiejętności i zdolności, jest zjawiskiem dynamicznym i koreluje w swoim rozwoju z określoną przestrzenią społeczno-kulturową, jej wartościami i hierarchiami wartości. Zgodnie z logiką naszych badań, w drugiej części szczególną uwagę skupiono na filozoficzno-teoretycznym powiązaniu inteligencji wartościowej z ważnymi pojęciami współczesnej nauki: „inteligencji społecznej” i „inteligencji emocjonalnej”. Oddzielnie, w części dotyczącej znaczenia inteligencji wartościowej dla współczesnej aksjologii, uzasadnione jest stanowisko, że idee opracowane w ramach wiedzy aksjologicznej mogą zostać zrealizowane w różnych obszarach za pomocą koncepcji "inteligencji wartościowej". Stanowisko to opiera się na tezie o normatywnej i konstruktywnej treści wartości dla jednostki i społeczeństwa. Na ostatnim etapie badania pokazano specyficzny status inteligencji wartościowej i jej przynależność do dziedzin aksjologii i pedagogiki, ponieważ wyznaczony typ inteligencji jest złożoną integralną formacją, której ważnymi elementami są elementy poznawcze, motywacyjne i aktywnościowe. W rezultacie stwierdzono (1) szczególną uwagę na zjawisko inteligencji i jej różne formy jako trend współczesnej wiedzy społeczno-humanitarnej, (2) dopuszczalność koncepcji "inteligencja wartościowa", która opiera się na idei wielości przejawów zjawiska inteligencji, (3) znaczenie inteligencji wartościowej dla odpowiedniej i skutecznej reakcji na wyzwania środowiska społecznego i naturalnego, (4) konieczność syntezy wiedzy aksjologicznej i praktyki pedagogicznej w celu skutecznego kształtowania inteligencji wartościowej.

• Details
• Contents