Mitologiczna opozycja »prawy« i »lewy« w bułgarskich dialektach
The mythical opposition between »right« and »left« in Bulgarian dialects

Summary/Abstract: Opozycja prawy – lewy jest, od najdawniejszych czasów, wyrażana zarówno przez sztukę, jak i mitologię i rytualne systemy, zajmując ważne miejsce w światopoglądzie wszystkich narodów.W języku bułgarskim oraz w innych językach południowosłowiańskich istnieje opozycja desen – ljav (*desnъ – *lěvъ), w niektórych zaś regionach opozycja *prāvъ – *krivъ. Zwroty zawierające dèsen ‘prawy’, prav ‘prawy’, ‘sprawiedliwy, słuszny’, a szczególnie ljav ‘lewy’, kriv ‘krzywy’ z dzisiejszego punktu widzenia pozbawione są motywacji. Celem artykułu jest objaśnienie mitologicznych podstaw współczesnych użyć tych słów.Autorka rozpatruje trzy typy wyrażeń: (1) zawierające element lewy paralelnie do użyć krzywy; (2) wyrażenia, w których element ljav (lewy) odnosi się do strony mającej pierwszeństwo w praktykach magicznych i implikuje więź z „drugim światem”; (3) wyrażenia z kriv (krzywy) o przypuszczalnym znaczeniu ljav (lewy), m.in.: krìvija vjàtyr ‘rodzaj zachodniego wiatru’ i krìva dùpka (krzywa dziurka) ‘tchawica’ – w przeciwstawieniu do przełyku.

• Details
• Contents