Motyw orki złotym pługiem. Semantyka noworocznej kolędy gospodarskiej
The theme of ploughing with a golden plough. The semantics of New Year’s ‘agricultural’ carol

Summary/Abstract: W artykule jest analizowana semantyka polskich noworocznych kolęd gospodarskich, w których możemy odnaleźć motyw orki złotym pługiem i motyw udziału Boga i Boskich „zastępców” w pracach rolnych. Zespół postaci ukazujących się w tych kolędach jest ograniczony i kanonizowany. Najczęściej pojawia się Matka Boska (sporadycznie zastępowana przez św. Katarzynę), pełniąca funkcję gospodyni. Przy pracach w polu pomagają Jezus Chrystus, sam Bóg i święci: Paweł, Piotr, Szczepan i Jan Chrzciciel. Podlegają oni uczłowieczeniu w toku konkretnych prac rolnych, ale zostają obdarzeni atrybutami boskimi, kryjącymi się w znaku złota (złoty płużek, złoty kulig, złote rogi u zwierząt czy złote siodełeczko i uprząż). W kolędach rysuje się obraz wielkiej rodziny boskiej, wykonującej prace będące udziałem ziemskiej rodziny chłopskiej. Kolor złota nasyca swoja mocą sakralną narzędzia uprawy roli i zwierzęta biorące udział w pracy. Pług, orka i siew stają się składnikami świętego ceremoniału corocznych narodzin życia w przyrodzie. Następuje uwznioślenie pozycji społecznej gospodarza i gospodyni. Sacrum przemieszcza się z orki i siewu na płody zbóż. Pole raz nasycone świętością przechowuje w sobie aż do zbiorów energię sił ponadludzkich sprzyjających rozrodczości.

• Details
• Contents