DEMOGRAFSKE I ETNIČKE PROMJENE U BIH
DEMOGRAPHIC AND ETHNIC CHANGES IN BIH
Contributor(s): Ivan Cvitković (Editor)
Subject(s): Gender Studies, Agriculture, Labor relations, State/Government and Education, Demography and human biology, Transformation Period (1990 - 2010), Present Times (2010 - today), Inter-Ethnic Relations, Socio-Economic Research, Sociology of Education, Sociology of Religion, Politics and Identity
Published by: Akademija Nauka i Umjetnosti Bosne i Hercegovine
Keywords: Demography of Bosnia and Herzegovina; Age structure and reproduction of the society in Bosnia; National and confessional structure of Bosnia; Education in BiH; Unemployment in BiH; agricultural population;
Summary/Abstract: Još su prije 4–5 tisuća godina u zapadnoazijskim ratarskim društvima „vođeni spiskovi inventara, stanovnika (da bi se moglo oporezovati i slati u rat), džakova žita, robova i tako dalje“ (Eriksen 2003: 54). Biblija nas upoznaje i s popisom stanovništva u Rimskom carstvu. Što je onda popis stanovništva pa je tako značajan za državu i društvo? Mogli bismo reći kako je popis stanovništva neka vrsta opisa demografskog i ekonomskog stanja društva u određeno vrijeme (broj kućanstava, stambenih objekata, poljoprivrede…). Tako dobiveni podaci služe i za usporedbu s podacima iz ranijih „stanja društva“, kao i za demografske i ekonomske procjene što bi moglo slijediti u danom društvu. Za popis stanovništva se temeljito pripremaju popisni obrasci, obavlja se obuka popisivača kako bi se popis obavio što uspješnije. Kod sastavljanja pitanja u popisnom listu, uvijek se vode debate kakvu tipologiju odgovora ponuditi. Recimo, kod nacionalne pripadnosti nude se odgovori „Bošnjak“, „Hrvat“, „Srbin“ i „Ostali“. Ili kod pitanja o konfesionalnoj pripadnosti nude se modaliteti odgovora „katolik“, „musliman“, „pravoslavni“, „Ostali“.
Series: Posebna izdanja ANUBiH
- E-ISBN-13: 978-9926-410-25-4
- Page Count: 161
- Publication Year: 2017
- Language: Bosnian, Croatian, Serbian
DOBNA STRUKTURA I REPRODUKCIJA STANOVNIŠTVA BOSNE I HERCEGOVINE
DOBNA STRUKTURA I REPRODUKCIJA STANOVNIŠTVA BOSNE I HERCEGOVINE
(AGE STRUCTURE AND REPRODUCTION OF THE POPULATION OF BOSNIA AND HERZEGOVINA)
- Author(s):Mirza Emirhafizović, Hasan Zolić
- Language:Bosnian, Croatian, Serbian
- Subject(s):Social development, Demography and human biology, Post-War period (1950 - 1989), Transformation Period (1990 - 2010), Present Times (2010 - today), Socio-Economic Research, Peace and Conflict Studies
- Page Range:11-26
- No. of Pages:16
- Keywords:age structure; fertility; population reproduction; Bosnia and Herzegovina;
- Summary/Abstract:Cilj je ovog rada predstaviti promjene u dobnoj strukturi stanovništva Bosne i Hercegovine u kontekstu njegove reprodukcije. U tu svrhu analiziraju se podaci iz dva osnovna izvora: popisi stanovništva iz različitih perioda i vitalna statistika. Usporedba podataka dobivenih popisima stanovništva (1971, 1981, 1991. i posljednji iz 2013. godine) ukazuje na smjer i dinamiku preobrazbe dobne strukture stanovništva – od mladog preko zrelog do izrazito starog tipa. S obzirom na uzajamnu povezanost dobne strukture i nivoa nataliteta, taj aspekt u radu se posebno razmatra. Stoga su istaknute strukturne promjene unutar fertilnog kontingenta kao bitne odrednice reprodukcije stanovništva. Rezultati popisa stanovništva provedenog 2013. godine sumirali su demografski bilans rata (1992–1995) i nepovoljne socio-ekonomske situacije u poslijeratnom (tranzicijskom) periodu. Stjecaj takvih okolnosti, posredstvom populacijskih procesa, destruktivno se odrazio na razvoj stanovništva Bosne i Hercegovine, što se prvenstveno ogleda u smanjenju njegove brojnosti i progresivnom starenju.
NACIONALNA I KONFENSIONALNA SLIKA BOSNE I HERCEGOVINE
NACIONALNA I KONFENSIONALNA SLIKA BOSNE I HERCEGOVINE
(NATIONAL AND CONFESSIONAL IMAGE OF BOSNIA AND HERZEGOVINA)
- Author(s):Ivan Cvitković
- Language:Bosnian, Croatian, Serbian
- Subject(s):Politics and religion, Demography and human biology, Transformation Period (1990 - 2010), Present Times (2010 - today), Inter-Ethnic Relations, Sociology of Religion, Politics and Identity
- Page Range:27-55
- No. of Pages:29
- Keywords:Identity; self-identification; Bosniaks; Croats; Serbs; confession; Muslims; Orthodox; Catholics; atheists; agnostics;
- Summary/Abstract:Popis stanovništva. Identitet. Bosna i Hercegovina po nacionalnoj pripadnosti njenog stanovništva. Odnos nacionalna pripadnost – religioznost. Bošnjaci u zrcalu popisa stanovništva. Hrvati u zrcalu popisa stanovništva. Srbi u zrcalu popisa stanovništva. Smanjenje broja stanovništva u odnosu na 1991. godinu. Bosna i Hercegovina po konfesionalnoj pripadnosti njenog stanovništva. Religijska samoidentifikacija. Muslimani i njihova rasprostranjenost po općinama. Pravoslavni i njihova rasprostranjenost po općinama. Katolici i njihova rasprostranjenost po općinama. Ateisti i agnostici. Zaključno razmatranje.
ŽENSKO STANOVNIŠTVO U BIH KROZ PRIZMU REZULTATA POPISA
ŽENSKO STANOVNIŠTVO U BIH KROZ PRIZMU REZULTATA POPISA
(FEMALE POPULATION IN BIH THROUGH THE PRISM OF CENSUS RESULTS)
- Author(s):Zlatiborka Popov Momčinović
- Language:Bosnian, Croatian, Serbian
- Subject(s):Gender Studies, Demography and human biology, Transformation Period (1990 - 2010), Present Times (2010 - today), Socio-Economic Research, Sociology of Education
- Page Range:56-69
- No. of Pages:14
- Keywords:Bosnia and Herzegovina; census 2013; women; men; gender equality;
- Summary/Abstract:Cilj ovog rada je da prikaže glavne rezultate popisa sprovedenog 2013. godine u Bosni i Hercegovini sa rodnog aspekta. Radi dublje analize podataka korišćeni su i relevantni i dostupni podaci iz ranijih popisa i anketa nadležnih institucija, kao i druge naučne analize i poređenja. Rezultati popisa ukazuju na brojne rodne debalanse – posebno kada je reč o obrazovanju, starosnoj strukturi stanovništva, radnoj snazi i ekonomskoj aktivnosti. Naučne analize na koje se referiralo pružaju dublji uvid u rodnu dinamiku i načine na koje rodna neravnopravnost i dalje operira u bh. društvu, a koja se može iščitati i iz samih popisnih rezultata.
PROMJENA ETNIČKE STRUKTURE OPŠTINA U BOSNI I HERCEGOVINI PREMA POPISU STANOVNIŠTVA 2013. GODINE
PROMJENA ETNIČKE STRUKTURE OPŠTINA U BOSNI I HERCEGOVINI PREMA POPISU STANOVNIŠTVA 2013. GODINE
(CHANGE IN THE ETHNIC STRUCTURE OF MUNICIPALITIES IN BOSNIA AND HERZEGOVINA ACCORDING TO THE 2013 POPULATION CENSUS)
- Author(s):Mirko Pejanović
- Language:Bosnian, Croatian, Serbian
- Subject(s):Public Administration, Social history, Government/Political systems, Demography and human biology, Transformation Period (1990 - 2010), Present Times (2010 - today), Inter-Ethnic Relations, Ethnic Minorities Studies, Peace and Conflict Studies
- Page Range:70-92
- No. of Pages:23
- Keywords:Bosnia and Herzegovina; Federation of Bosnia and Herzegovina; Republika Srpska; Brčko District; municipalities in Bosnia and Herzegovina; Population Census 1991; Population Census 2013;
- Summary/Abstract:U istraživačkoj studiji o etničkoj strukturi opština u Bosni i Hercegovini prema Popisu stanovništva 1991. i 2013. godine elaboriraju se promjene u demografskoj strukturi stanovništva koje su nastale od 1991. do 2013. godine. Posebna pažnja daje se promjeni etničke strukture stanovništva po Popisu stanovništva 2013. godine. Jedinica posmatranja promjene etničke strukture stanovništva jeste opština kao osnovna teritorijalna – samoupravna jedinica u kojoj žive stanovnici jedne zemlje. Komparacija etničke strukture opština po Popisu stanovništva 1991. sa etničkom strukturom po Popisu stanovništva 2013. je pokazala da je došlo do radikalne promjene etničke strukture u opštinama Bosne i Hercegovine. Prema Popisu stanovništva Bosne i Hercegovine 2013. godine dvije trećine opština imaju jednonacionalnu strukturu u postotku od 70% do 99%. Ovakve promjene etničke strukture uslovljene su politikom nasilnog etničkog čišćenja u vremenu rata i preovladavajućim uticajem etničkih stranaka u vršenju vlasti u postdejtonskom periodu. Etnička homogenizacija stanovništva ostvarena u vremenu rata 1992–1995. odvija se i u miru kao etnička teritorijalizacija. Etnička teritorijalizacija prostora ima svoju osnovu u etno-politikama jednonacionalnih stranaka. Usljed takvog društvenog kretanja na prostoru Bosne i Hercegovine oblikovana su područja s dovršenom etničkom teritorijalizacijom. Ona se javljaju u vidu Republike Srpske za Srbe, zatim u vidu pet kantona za Bošnjake: Tuzlanski, Unsko-sanski, Sarajevski, Zeničko-dobojski i Bosansko-podrinjski. Za hrvatski narod kao etnički teritorijalizirani prostor iskazuje se u: Zapadno-hercegovačkom, Hercegbosanskom i Posavskom kantonu. Višenacionalna struktura stanovništva održana je u gradu Mostaru, Distriktu Brčko i opštinama: Jajcu, Bosanskom Petrovcu, Vukosavlju, Jezeru, Donjem Žabaru, Gornjem Vakufu, Pelagićevu, Žepču i Busovači.
OBRAZOVANOST STANOVNIŠTVA U BOSNI I HERCEGOVINI
OBRAZOVANOST STANOVNIŠTVA U BOSNI I HERCEGOVINI
(EDUCATION OF THE POPULATION IN BOSNIA AND HERZEGOVINA)
- Author(s):Adila Pašalić Kreso
- Language:Bosnian, Croatian, Serbian
- Subject(s):School education, Higher Education , Demography and human biology, Present Times (2010 - today), Sociology of Education
- Page Range:93-124
- No. of Pages:32
- Keywords:literacy/illiteracy; understanding of literacy in the 21st century; education; level of education;
- Summary/Abstract:Pismenost je jedna od osnovnih pretpostavki razvoja svakog pojedinca i svakog društva. Podaci koji nam dolaze iz pregleda i analiza međunarodnih organizacija poput UN-a, UNESCO-a, OECD-a, EU ukazuju na zakonitost obrnute proporcionalnosti: što je niži obuhvat djece i mladih obrazovanjem, i što je stopa pismenosti stanovništva niža, to je stopa nezaposlenosti i ukupne nerazvijenosti društva veća. Višestruko je potvrđena tijesna povezanost između ekonomskog i socio-kulturnog razvoja i obrazovanja, ukazivanjem na vezu između prosječno dostignutog nivoa obrazovanosti koje stanovništvo jedne zemlje posjeduje i zapošljivosti, produktivnosti, ukupnog standarda i sl. Obrazovan se pojedinac svojim znanjem znatno uspješnije snalazi u intenzivnim promjenama koje donose društvene, ekonomske, kulturne, naučne, informacijsko-tehnološke, migracijske i sve druge promjene savremenog života. Statistički pokazatelji nedvojbeno ukazuju na logiku da što je viši nivo obrazovanja to je niža stopa nezaposlenosti I niži postotak onih koji se teško snalaze u društvenim tokovima i promjenama. Analiziranje statističkih podataka vezanih za obrazovanje i obrazovanost stanovništva u jednoj zemlji doprinosi jasnijoj spoznaji ukupnih društvenih mogućnosti i određivanju glavnih strateških ciljeva razvoja humanog kapitala. Ovaj rad zasnovan na proučavanju i obradi statističkih pokazatelja dobivenih nakon objavljenih rezultata popisa stanovništva BiH1 polovinom 2016. godine teži da predstavi realnu sliku obrazovanosti stanovništva u BiH i ukaže na najvažnije prednosti na koje se treba oslanjati u razvojnim projektima, ali i moguće nedostatke i probleme koje treba ubrzanije otklanjati.
POPIS STANOVNIŠTVA BIH 2013 – ANALIZA PODATAKA O NEZAPOSLENOSTI
POPIS STANOVNIŠTVA BIH 2013 – ANALIZA PODATAKA O NEZAPOSLENOSTI
(POPULATION CENSUS OF BIH 2013 – ANALYSIS OF UNEMPLOYMENT DATA)
- Author(s):Muris Čičić
- Language:Bosnian, Croatian, Serbian
- Subject(s):Labor relations, Demography and human biology, Present Times (2010 - today), Socio-Economic Research
- Page Range:125-127
- No. of Pages:3
- Keywords:Working population; working population; pensioners; unemployment;
- Summary/Abstract:Podaci o radno sposobnom i radno aktivnom stanovništvu pokazuju visok stepen radno neaktivnog stanovništva, što implicira nedovoljno razvijene privredne aktivnosti u BiH. Visok je procent penzionera u odnosu na zaposlene. Nezaposlenost se kreće oko 25 % u prosjeku i kao takva je među najvišima u Evropi.
POLJOPRIVREDNO STANOVNIŠTVO U BOSNI I HERCEGOVINI
POLJOPRIVREDNO STANOVNIŠTVO U BOSNI I HERCEGOVINI
(AGRICULTURAL POPULATION IN BOSNIA AND HERZEGOVINA)
- Author(s):Braco Kovačević
- Language:Bosnian, Croatian, Serbian
- Subject(s):Agriculture, Labor relations, Demography and human biology, Transformation Period (1990 - 2010), Present Times (2010 - today), Socio-Economic Research
- Page Range:128-155
- No. of Pages:28
- Keywords:population census; agricultural activity; Bosnia and Herzegovina; Brčko District; Federation of Bosnia and Herzegovina; Republika Srpska;
- Summary/Abstract:Popisi stanovništva značajni su jer prezentuju neke relevantne podatke o određenim društvenim pojavama i aspektima društvenog života. Popis iz 2013. godine, a koji se odnosi na domaćinstva koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i domaćinstva koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode za tržište, nije imao svoju komparativnu uporišnu tačku u popisu iz 1991. godine. Zato su izostali bitni uporedni podaci koji bi egzaktnije pokazali promjenu na području poljoprivrednih aktivnosti, kao i promjene u položaju poljoprivrednog stanovništva. Ipak, ukazano je na stanje i probleme ruralnog razvoja i razvoja poljoprivrede, kao i na mogućnost poboljšanja njihovog položaja.