Analiza usklađenosti krivičnih djela nasilja nad ženama i drugih oblika rodno zasnovanog nasilja u krivičnim zakonima u Bosni i Hercegovini sa Istanbulskom konvencijom
Analysis of compliance of criminal acts of violence against women and other forms of gender-based violence in criminal laws in Bosnia and Herzegovina with the Istanbul Convention

Author(s): Mile Šikman, Adnan Kadribašić
Contributor(s): Majda Halilović (Editor)
Subject(s): Criminal Law, International Law, Human Rights and Humanitarian Law
Published by: Atlantska inicijativa: Udruženje za promicanje euroatlantskih integracija BiH
Keywords: BiH; women; violence; gender; legislation; Istanbul Convention; criminal law;
Summary/Abstract: Konvencija Savjeta Evrope o sprečavanju i borbi protiv nasilja nad ženama i nasilja u porodici [Istanbulska konvencija], iz koje su proizašle obaveze za zemlje potpisnice u smislu usklađivanja domaćeg zakonodavstva sa odredbama koje su sadržane u njenom tekstu, usvojena je 2011. godine. Kako je Bosna i Hercegovina [BiH] ratifikovala Istanbulsku konvenciju, jasne su i njene obaveze u tom pogledu. Ovim se BiH obavezala na preduzimanje zakonodavnih i drugih mjera radi osiguranja pravnog, institucionalnog i organizacionog okvira za prevenciju nasilja nad ženama, zaštitu žrtava nasilja te kažnjavanje učinilaca nasilja. Istanbulska konvencija državama potpisnicama nameće veći brojobaveza koje ulaze u domen različitih grana prava. Kao do sada najsveobuhvatniji obavezujući međunarodni instrument u oblasti sprečavanja i suzbijanja nasilja nad ženama i drugih oblika rodno zasnovanog nasilja, Istanbulska konvencija prepoznaje nasilje nad ženama kao „kršenje ljudskih prava i oblik diskriminacije nad ženama i obuhvata sva djela rodno zasnovanog nasilja koja dovode do ili mogu dovesti do fizičke, seksualne, psihičke ili ekonomske povrede odnosno patnje za žene, obuhvatajući i prijetnje takvim djelima, prinudu, odnosno samovoljno lišavanje slobode, u javnom ili u privatnom životu" (čl. 3. tačka a). Predmetom ove analize obuhvaćene su odredbe koje se odnose na materijalno krivično pravo, a koje su sadržane u Poglavlju V Konvencije. U skladu sa navedenim izvršena je analiza odredbi sadržanih u opštem i posebnom dijelu krivičnih zakona u BiH koje se odnose na nasilje nad ženama i druge oblike rodno zasnovanog nasilja. Kako u BiH, na principima paralelne i podijeljene nadležnosti, egzistiraju četiri krivična zakona, prethodno su definisane odredbe u tim zakonima koje će biti obuhvaćene predmetnom analizom. Pri određivanju za analizu opštih odredbi krivičnih zakona u BiH nije bilo dilema i određene su odredbe kojima je normirano važenje krivičnog zakonodavstva, pokušaj, pomaganje, podstrekavanje i odmjeravanje krivične sankcije. Pri određivanju za analizu posebnih odredbi krivičnih zakona u BiH pojavile su se određene nedoumice za koja krivična djela vršiti analizu usklađenosti sa odredbama Istanbulske konvencije. Opredijelili smo se za analizu krivičnih djela nasilja nad ženama i drugih oblika rodno zasnovanog nasilja koja su obuhvaćena Istanubulskom konvencijom, dok ostala krivična djela nasilničkog karaktera (ubistvo, teške tjelesne povrede, razbojništva itd.) nisu posebno analizirana jer njihov objekt nije prvenstveno rod osobe, već druga zaštićena vrijednost. Takođe treba napomenuti da su za pojedina ponašanja koja su usmjerena prema ženama ili rodno zasnovana predviđene i sankcije drugim zakonima u BiH. Tako su Zakonom o ravnopravnosti polova propisane kaznene odredbe, i to da će se onajko na osnovu pola vrši nasilje, uznemiravanje ili seksualno uznemiravanje kojim se ugrozi mir, duševno zdravlje i tjelesni integritet kazniti kaznom zatvora od šest mjeseci do pet godina (čl. 29). Isto tako, Zakonom o zabrani diskriminacije6 propisane su odgovarajuće prekršajne sankcije za ponašanja koja su definisana kao diskriminacija (PoglavljeVI), uključujući seksualnu diskriminaciju (čl. 4. st. 2). Ipak, kako ove odredbe nisu sadržane u krivičnim zakonima u BiH nisu bile obuhvaćene predmetnom analizom. Od metoda tumačenja korišćene su: jezičko ili gramatičko tumačenje, sistematsko tumačenje, teleološko ili funkcionalno tumačenje, uporednopravno tumačenje, logičko tumačenje i restriktivno i ekstenzivno pravno tumačenje. Izvršena analiza na naprijed navedeni način bila je osnova za ocjenu usklađenosti sa odredbama Istanbulske konvencije. Ocjena je urađena u odnosu na odredbe koje su sistematizovane u Poglavlju V - materijalno pravo (od čl. 29. do čl. 48). Nakon izvršene ocjene usklađenosti dati su zaključci i preporuke koje se odnose na materijalno zakonodavstvo. U izradi analize autori su izvršili podjelu posla na način da je analizu postojećeg krivičnog zakonodavstava uradio prof, dr Mile Šikman, ocjenu usklađenosti je uradio Adnan Kadribašić, pri čemu su zaključak i preporuke zajednički koncipirali.

• Details
• Contents