Izvan četiri zida. Priručnik za novinarke i novinare o profesionalnom i etičkom izvještavanju o LGBT temama
Outside the four walls. Manual for journalists on professional and ethical reporting on LGBT issues
Contributor(s): Lejla Huremović (Editor)
Subject(s): Social Sciences, Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Media studies, Human Rights and Humanitarian Law, Communication studies, Sociology, Social differentiation
Published by: Sarajevo Open Centre
Keywords: journalists manual; professional reporting; ethical reporting; LGBT issues; LGBT glossary; homophobia; transphobia; coming out; media; LGBTTIQ; media;
Summary/Abstract: Vijeće Europe je dom nekim od najvažnijih i najprimjenjivanijih sporazuma o ljudskim pravima na svijetu, kao što je Europska konvencija o zaštiti ljudskih prava i temeljnih sloboda. Na osnovu tog temeljnog zakona naših 47 europskih zemalja članica, sva ljudska prava, uključujući slobodu govora i izražavanja, slobodu okupljanja, prava na privatnost i porodični život, trebaju biti jednako dostupna svima. Osim toga, dodatkom Protokola 12 uz ovu konvenciju, garantuje se i pravo svima nama da živimo slobodni od diskriminacije na osnovu zakona ili od strane javne vlasti! Međutim, u praksi je to očigledno teže sprovesti nego u teoriji. Najopsežniji međunarodni pravni dokument koji se odnosi na diskriminaciju na osnovu rodnog identiteta i seksualne orijentacije je Preporuka Komiteta ministara Vijeća Europe iz 2010. državama članicama o mjerama borbe protiv diskriminacije zasnovane na seksualnoj orijentaciji i rodnom identitetu. Komesar za ljudska prava Vijeća Europe objavio je u 2011. komparativni izvještaj o diskriminaciji na osnovu seksualne orijentacije i rodnog identiteta u svim državama članicama Vijeća Europe. Nažalost, ne postoji ništa što ukazuje da je situacija za LGBT osobe bolja u ovoj državi, nego što je u drugim državama regiona, pa čak i u Europi. Činjenica da u Bosni i Hercegovini do danas nije bilo sudskih odluka koje bi se odnosile na nasilje, diskriminaciju ili govor mržnje zasnovan na seksualnoj orijentaciji ili rodnom identitetu pokazuje, kao i u ostalim državama, da LGBT osobe oklijevaju prijaviti nasilje, govor mržnje ili diskriminaciju javnim vlastima. Prečesto, ovaj ozbiljan nedostatak povjerenja je opravdan. Nadležne vlasti bi mogle i trebale regulisati neke od hitnih problema kao prvi korak na putu ka poboljšanju položaja LGBT osoba u Bosni i Hercegovini, kao što su djelimična implementacija Zakona o zabrani diskriminacije, zakonodavstvo koje reguliše govor mržnje ili zločin iz mržnje, a koje je neodgovarajuće, kao i činjenica da javni zvaničnici, javne osobe, pa čak i zvaničnici međunarodne zajednice ne obraćaju dovoljno pažnje na svoju obavezu da se ne samo suzdržavaju od diskriminacije već i da aktivno osude diskriminatorni, huškački ili govor mržnje, kao i takvo ponašanje. Generalni sekretar Vijeća Europe gospodin Thorbjorn Jagland je na Međunarodni dan borbe protiv homofobije i transfobije (17. maj 2012.) ponovo naglasio da “političke vođe snose odgovornost da govore odmah i intezivno protiv bilo kakvih demonstracija ili izjava kojima se iskazuje netolerancija ili homofobija, posebno prema onima koje dolaze od drugih političara.” Ako ja mogu prihvatiti kršenje prava drugih, uključujući prava LGBT osoba, nema razloga zašto drugi ljudi ne bi prihvatili nepoštivanje mojih osnovnih ljudskih prava. Ničija prava ne mogu se zaštiti kršenjem prava drugih. Drugim riječima, ovaj priručnik je bitan za BiH, i to ne samo za LGBT osobe već za sve građane_ke – jer su ljudska prava za sve ili za nikoga.
Series: SOC - Ljudska prava
- Print-ISBN-13: 978-9958-9959-6-5
- Page Count: 159
- Publication Year: 2012
- Language: Bosnian
PREDGOVORI
PREDGOVORI
(FOREWORDS)
- Author(s):Mary Ann Hennessey
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Media studies, Ethics / Practical Philosophy, Communication studies
- Page Range:7-9
- No. of Pages:2
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues;
- Summary/Abstract:Vijeće Europe je dom nekim od najvažnijih i najprimjenjivanijih sporazuma o ljudskim pravima na svijetu, kao što je Europska konvencija o zaštiti ljudskih prava i temeljnih sloboda. Na osnovu tog temeljnog zakona naših 47 europskih zemalja članica, sva ljudska prava, uključujući slobodu govora i izražavanja, slobodu okupljanja, prava na privatnost i porodični život, trebaju biti jednako dostupna svima. Osim toga, dodatkom Protokola 12 uz ovu konvenciju, garantuje se i pravo svima nama da živimo slobodni od diskriminacije na osnovu zakona ili od strane javne vlasti!
UVODI
UVODI
(INTRODUCTIONS)
- Author(s):Lejla Turčilo, Snježana Milivojević
- Language:Bosnian, Serbian
- Subject(s):Gender Studies, Media studies, Ethics / Practical Philosophy, Communication studies
- Page Range:10-14
- No. of Pages:5
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues; introduction;
- Summary/Abstract:Jedan od najvažnijih zadataka sa kojim se novinari_ke suočava - ju jeste onaj da pišu o ljudima koji su na bilo koji način drugačiji od njih samih. Taj zadatak postaje još težim ukoliko novinar_ka ima bilo kakvu predrasudu o različitosti “drugog_e“ o kojem_oj piše ili pravi prilog.
LGBT RJEČNIK
LGBT RJEČNIK
(LGBT GLOSSARY)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian
- Subject(s):Language and Literature Studies, Gender Studies, Lexis, Semantics
- Page Range:16-27
- No. of Pages:12
- Keywords:LGBT glossary;
NAJČEŠĆE POSTAVLJENA PITANJA VEZANA ZA SEKSUALNU ORIJENTACIJU I RODNI IDENTITET
NAJČEŠĆE POSTAVLJENA PITANJA VEZANA ZA SEKSUALNU ORIJENTACIJU I RODNI IDENTITET
(MOST FREQUENTLY ASKED QUESTIONS RELATED TO SEXUAL ORIENTATION AND GENDER IDENTITY)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Media studies, Communication studies, Sociology
- Page Range:28-40
- No. of Pages:13
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues; sexual orientation; gender identity; frequent questions;
- Summary/Abstract:Seksualna orijentacija je jedna od četiri komponente seksualnosti. Preostale tri komponente su: biološki spol, rodni identitet (biti muško ili žensko ili nešto treće u psihološkom smislu) i društvena rodna uloga (društveno propisane norme ponašanja za pripadnice_ke ženskog ili muškog spola). Seksualna orijentacija uobičajeno se definira kao obrazac emotivne i seksualne privlačnosti prema osobama određenog spola (Franceour 1995, Frankowski 2004, Štulhofer 2004). U teorijskom smislu, seksualna orijentacija obuhvata tri dimenzije: seksualno ponašanje (spol seksualnih partnerki_partnera), prostor privlačnosti (spol osoba za koje pokazujemo emotivni ili erotski interes) i seksualne fantazije, a treću dimenziju čini seksualni identitet (samoodređenje, odnosno način na koji pojedinka_pojedinac definira vlastitu seksualnu opredjeljenost) (Franceour: 1995, Frankowski: 2004, Štulhofer: 2004).
HOMOFOBIJA – FOBIJA KOJU DRUŠTVO PODRŽAVA
HOMOFOBIJA – FOBIJA KOJU DRUŠTVO PODRŽAVA
(HOMOPHOBIA - PHOBIA WHICH SOCIETY SUPPORTS)
- Author(s):Aida Spahić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Sociology, Social differentiation, Social Norms / Social Control
- Page Range:41-51
- No. of Pages:12
- Keywords:society; homophobia; LGBT issues;
- Summary/Abstract:Diskriminaciju ljudi nehetero seksualne orijentacije i “drugačijih” rodnih identiteta možemo pratiti već stoljećima. Od ranog srednjeg vijeka mržnja prema ljudima koji nisu heteroseksualne orijentacije po - činje da se institucionalizira, primarno kroz crkvene strukture. Poči - nju progoni homoseksualaca, lažne optužbe za homoseksualnost (koja se tada nazivala sodomija) u svrhe postizanja političkih ili drugih ci - ljeva. Jedan od primjera jeste red templara koji je cijeli uništen upravo po ovim osnovama. Iako je homoseksualnost bila nešto što se aktivno pokušavalo iskorijeniti, služila je i kao sredstvo za ucjene, klevete i optužbe. Tokom stoljeća koja su uslijedila, osobe optužene za homo - seksualnost bile su u sadašnjim evropskim zemljama podvrgavane ka - znama kao što su utapanje, davljenje, odrubljivanje glave, kastriranje, vješanje, spaljivanje i slično (Mondimore 2003: 187). Iako su dolaskom prosvjetiteljstva ovakve kazne znatno smanjene, počinju se pojavljivati kvazimedicinske i kvazinaučne teorije o degeneracijama i iznalaziti raznorazna opravdanja za formalnu kriminalizaciju homoseksualno - sti (Mondimore 2003: 187). Tokom dvadesetog stoljeća homoseksual - nost je bila kriminalizirana u skoro svim zemljama, i povlačila je za sobom dugotrajne i stroge kazne.
COMING OUT
COMING OUT
(COMING OUT)
- Author(s):Lejla Huremović
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Sociology, Psychology of Self
- Page Range:52-56
- No. of Pages:5
- Keywords:LGBT issues; coming out; sexual orientation;
- Summary/Abstract:Coming out predstavlja doživotni proces istraživanja sopstvene homoseksualne orijentacije, uključujući dijeljenje i razmjenu tog isku - stva sa porodicom, prijateljima, kolegama i kolegicama na poslu, školi, ali i sa širom društvenom zajednicom. Coming out zapravo znači slo - ženi proces prepoznavanja, prihvatanja, izražavanja i dijeljenja svoje seksualne orijentacije sa drugima kao i sa – sobom. To je lični i društveni proces u kojem se osoba kreće od suočavanja preko prihvatanja do saopštavanja svoje seksualne orijentacije.
SEKSUALNA ORIJENTACIJA I RODNI IDENTITET U KONTEKSTU LJUDSKIH PRAVA U BIH
SEKSUALNA ORIJENTACIJA I RODNI IDENTITET U KONTEKSTU LJUDSKIH PRAVA U BIH
(SEXUAL ORIENTATION AND GENDER IDENTITY IN THE CONTEXT OF HUMAN RIGHTS IN BIH)
- Author(s):Damir Banović, Vladana Vasić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Human Rights and Humanitarian Law, Social differentiation
- Page Range:57-68
- No. of Pages:12
- Keywords:LGBT issues; sexual orientation; gender identity; human rights; BiH;
- Summary/Abstract:Razvoj ljudskih prava u Bosni i Hercegovini nemoguće je pratiti van konteksta države u čijem je sastavu bila, bivše Jugoslavije, te okruženja u kojem se ona trenutno nalazi; događaja kroz koje je prošla i utjecaja iz vana. U tom smislu, nemoguće je analizirati prava seksualnih i rodnih manjina bez ovih okvira koji su postavljeni jer su ti faktori neminovno utjecali na stvaranje, kršenje, borbu ili ostvarivanje prava seksualnih i rodnih manjina.
MEDIJSKO PRAVO
MEDIJSKO PRAVO
(MEDIA LAW)
- Author(s):Vladana Vasić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Media studies, Communication studies
- Page Range:71-80
- No. of Pages:10
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues; media law;
- Summary/Abstract:Kada govorimo o medijima, njihovoj pravnoj regulaciji i zakonodavnom okviru u kojem djeluju susrećemo se s dva naizgled suprotstavljena koncepta, s jedne strane sa slobodom medija čije se poštovanje i očuvanje smatra ključnim za dobrobit demokratije, a s druge ljudskim pravima i potrebom da se osigura njihova zaštita prema najvišim mogućim standardima. Obaveza je države da osigura zakonski pogodno okruženje koje će imati sluha za ovakvu dinamiku i pružiti odgovarajuću ravnotežu između oba ta interesa.
MEDIJI I DISKRIMINACIJA
MEDIJI I DISKRIMINACIJA
(MEDIA AND DISCRIMINATION)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Media studies, Human Rights and Humanitarian Law, Communication studies
- Page Range:81-88
- No. of Pages:8
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues; discrimination;
- Summary/Abstract:Kada mediji u svojim sadržajima podstiču netrpeljivost i neravno - pravnost važnu ulogu u suprotstavljanju takvim medijskim praksama imaju ne samo institucije koje reguliraju rad medija nego i sami građani. No, da bi građani imali dovoljno saznanja o tome što je diskriminacija i kršenje principa jednakog postupanja, da bi dobili podsticaj da se aktivno uključe u javnu raspravu o tom društvenom problemu i zahtijevaju djelotvornost nadležnih institucija, važnu ulogu igraju mediji i način na koji izvještavaju u diskriminaciji i mogućnostima za njeno suzbijanje.
LGBT TEME U BOSANSKOHERCEGOVAČKIM ŠTAMPANIM MEDIJIMA U 2011. GODINI
LGBT TEME U BOSANSKOHERCEGOVAČKIM ŠTAMPANIM MEDIJIMA U 2011. GODINI
(LGBT ISSUES IN BOSNIAN PRINT MEDIA IN 2011)
- Author(s):Lejla Huremović
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Media studies, Human Rights and Humanitarian Law, Communication studies
- Page Range:91-96
- No. of Pages:6
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues; print media;
- Summary/Abstract:Vidljivost LGBT zajednice u medijima u Bosni i Hercegovini ovisi od mnogih faktora. Jedan od glavnih faktora za pisanje o LGBT zajednici u medijima jeste aktivizam, odnosno rad organizacija koje se bave LGBT ljudskim pravima. Analizirajući štampane medije u Bosni i Hercegovini prvo što primjećujemo jeste da se 82% članaka ne tiču LGBT zajednice u Bosni i Hercegovini, dok ih samo 18% spominje LGBT zajednicu u kontekstu Bosne i Hercegovine. Razlog tome jeste upravo nedostatak organizacija koje će se baviti LGBT ljudskim pravima i aktivizmom. Zbog toga ne postoji ni zainteresiranost medijskih kuća, kao ni pojedinačno novinara_ki da istražuju sami i pišu o ovoj temi. Tako, vodeći se ovom činjenicom možemo reći da su mediji u Bosni i Hercegovini ipak pisali dovoljno, s obzirom na nepostojanje javnih aktivnosti LGBT aktivista i aktivistkinja.
BOSANSKOHERCEGOVAČKI MEDIJI I QUEER SARAJEVO FESTIVAL
BOSANSKOHERCEGOVAČKI MEDIJI I QUEER SARAJEVO FESTIVAL
(BiH MEDIA AND QUEER SARAJEVO FESTIVAL)
- Author(s):Masha Durkalić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Media studies, Communication studies, Sociology
- Page Range:97-110
- No. of Pages:14
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues; media; queer sarajevo festival;
- Summary/Abstract:Ko iole poznaje medijsku scenu u Bosni i Hercegovini, koja je sama po sebi polarizirana kada su u pitanju mnoge teme, počevši od religijske posebnosti Bosne i Hercegovine, pa do njene političke iscjepkanosti i kompliciranosti, poznaje i količinu ideološke artiljerije koju svaki put pri razmatranju određene teme “ispucaju” bosanskohercegovački mediji. U slučaju prvog Queer Festivala u Sarajevu 2008. godine, ova artiljerija bila je mnogo opasnija, jer je isprovocirala napade na učesnike i publiku ovog festivala. Bilo bi smiješno misliti da mediji nisu imali svoj udio u tome – huškanja od strane Dnevnog avaza, koja su, na kraju krajeva, dokazana i osuđena od strane Vijeća za štampu Bosne i Hercegovine, a potom i bezbrojne provokacije od strane Saffa, islamske publikacije poznate po besramnom iznošenju komentara na brojne situacije koje su u koliziji sa islamskim načelima života, doveli su do agresivnog stava javnog mnijenja ionako ukorijenjenog u tradicionalnu patrijarhalnu normu bosanskohercegovačkog društva. Iako su se mnogi od pripadnika tog javnog mnijenja odlučili zadržati samo na ponižavajućim komentarima na račun “parade gologuzana” u Sarajevu, sigurno je da su tekstovi ovih publikacija, pored agresivne propagandne kampanje, doprinijeli činjenici da su na dan festivala mnogi posjetitelji napadnuti.
ANALIZA PRIMLJENIH ŽALBI VIJEĆU ZA ŠTAMPU U BIH NA PISANJE PRINTANIH I ONLINE MEDIJA O LGBT TEMAMA
ANALIZA PRIMLJENIH ŽALBI VIJEĆU ZA ŠTAMPU U BIH NA PISANJE PRINTANIH I ONLINE MEDIJA O LGBT TEMAMA
(ANALYSIS OF COMPLAINTS RECEIVED BY THE PRESS COUNCIL IN BIH ON PRINT AND ONLINE MEDIA REPORTING ON LGBT TOPICS)
- Author(s):Ljiljana Zurovac
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Media studies, Communication studies
- Page Range:111-122
- No. of Pages:12
- Keywords:journalism; ethical reporting; manual; LGBT issues; complaints; press council; print media; online media;
- Summary/Abstract:Informirati, zabaviti, educirati, osnovna je zadaća medija, pružiti informacije i podatke do kojih oni koji koriste te informacije ne mogu doći, dati objašnjenja, pronaći uzrok, ukazati na problem i izvor problema, ukazati na moguće rješenje. Sve to u skladu sa precizno zadatim smjernicama profesionalnog Kodeksa, u smislu zaštite i svoga novinarskog rada i javnosti kojoj su informacije namijenjene. U divnom vrlom svijetu, reklo bi se, jednostavan proces. U našem svijetu ta jednostavnost profesionalnog izvještavanja često je narušena potrebom nametanja ličnih stavova i osjećanja izvještača prema osobama ili događajima o kojima informira. Ovo se posebno odnosi na teme koje se tiču osobnosti drugoga i drugačijega, i onoga što se na bilo koji način izdvaja od ustaljenog i naviknutog.
UVREDLJIVA I POLITIČKI NEKOREKTNA TERMINOLOGIJA VEZANA ZA LGBTTIQ OSOBE
UVREDLJIVA I POLITIČKI NEKOREKTNA TERMINOLOGIJA VEZANA ZA LGBTTIQ OSOBE
(OFFENSIVE AND POLITICALLY INCORRECT TERMINOLOGY CONCERNING THE LGBTTIQ)
- Author(s):Jasmina Čaušević, Sandra Zlotrg
- Language:Bosnian
- Subject(s):Language and Literature Studies, Gender Studies, Lexis, Semantics
- Page Range:123-128
- No. of Pages:6
- Keywords:terminology; politically incorrect; offensive language; LGBTTIQ;
- Summary/Abstract:LGBTTIQ predstavlja skraćenicu za lezbejke, gejeve, biseksualne, transrodne, transeksualne, interseksualne i queer osobe. Lezbejke su žene koje emotivno i/ili fizički privlače žene. Gej je pojam koji se koristi za muškarce koje emotivno i/ili fizički privlače muškarci. Biseksualce/ biseksualke/biseksulne osobe emotivno i/ili fizički privlače osobe oba spola. Transrodne osobe su one čiji rodni identitet i/ili rodno izražavanje nije u skladu sa uvaženim (nametnutim) tradicionalnim rodnim ulogama i normama. Transeksualne osobe su one koje imaju jasnu želju i namjeru da promijene svoj spol, kao i osobe koje su djelomično ili potpuno modificirale (fizičkom i/ili hormonalnom terapijom i operacijama) svoje tijelo i svoju prezentaciju, izražavajući svoj rodni i/ili spolni identitet i osjećaj sebe. Treba istaći i razliku između transseksualnosti (pojam kojim se u medicini označava poremećaj identiteta) i transeksualnosti (pojam koji označava jedan od mnogobrojnih vrsta identiteta). Interseksualne osobe su one koje su rođene sa spolnim organima koji nisu definirani izričito kao muški ili ženski. Queer (kvir) osobe su sve one koje se odupiru heteropatrijarhalnim normama življenja, bez obzira na svoju seksualnu orijentaciju.
PRILOZI
PRILOZI
(APPENDIX)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian
- Subject(s):Law, Constitution, Jurisprudence, Media studies, Communication studies
- Page Range:129-157
- No. of Pages:29
- Keywords:media; rtv; broadcasting code; print media code; online media code; links; literature;