MEDICINSKI ASPEKTI PRILAGODBE SPOLA - PRIRUČNIK ZA MEDICINSKE STRUČNJAKE_INJE I ZDRAVSTVENE RADNIKE_CE O PRUŽANJU USLUGA I PODRŠKE TRANS OSOBAMA U PROCESU TRANZICIJE
MEDICAL ASPECTS OF SEX ADJUSTMENT - HANDBOOK FOR MEDICAL PROFESSIONALS AND HEALTHCARE WORKERS ON PROVIDING SERVICES AND SUPPORT TO TRANS-PERSONS IN THE TRANSITION PROCESS
Contributor(s): Delila Hasanbegović (Editor), Emina Bošnjak (Editor)
Subject(s): Social Sciences, Language and Literature Studies, Gender Studies, Law, Constitution, Jurisprudence, Psychology, Constitutional Law, Human Rights and Humanitarian Law, Theoretical Linguistics, Sociology, Lexis, Clinical psychology, Health and medicine and law, EU-Legislation
Published by: Sarajevo Open Centre
Keywords: Bosnia and Herzegovina; human rights; transgender people; transsexual people; non-normative gender; discrimination; law; gender identity; sexual orientation; health care;
Summary/Abstract: U Bosni i Hercegovini su priznavanje, uživanje, pristup pravima i zaštita ljudskih prava transrodnih osoba na izrazito niskom nivou. Uprkos postojećem kvalitetnom pravnom okviru, ljudska prava transrodnih osoba svakodnevno se krše, pogotovo u domenu pristupa zdravstvenoj zaštiti i adekvatnim zdravstvenim uslugama koje su im potrebne. Zakon o zabrani diskriminacije BiH je dopunjen i izmijenjen 2016. godine, u dijelu osnova na kojima je zabranjena diskriminacija te je i rodni identitet, pored seksualne orijentacije i spolnih karakteristika, izričito postavljen kao jedna od zaštićenih osnova, ali kako se ovaj zakon ne poštuje u praksi, transrodne osobe izložene su sistemskoj diskriminaciji i socijalnoj ekskluziji.
Series: SOC - Ljudska prava
- Print-ISBN-13: 978-9958-536-60-1
- Page Count: 164
- Publication Year: 2018
- Language: Bosnian, English, Croatian
Uvod
Uvod
(Introduction)
- Author(s):Delila Hasanbegović
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Constitutional Law, Human Rights and Humanitarian Law, Social differentiation, Health and medicine and law
- Page Range:7-9
- No. of Pages:3
- Keywords:Bosnia and Herzegovina; human rights; transgender persons; health care; discrimination;
- Summary/Abstract:U Bosni i Hercegovini su priznavanje, uživanje, pristup pravima i zaštita ljudskih prava transrodnih osoba na izrazito niskom nivou. Uprkos postojećem kvalitetnom pravnom okviru, ljudska prava transrodnih osoba svakodnevno se krše, pogotovo u domenu pristupa zdravstvenoj zaštiti i adekvatnim zdravstvenim uslugama koje su im potrebne.
Spisak skraćenica
Spisak skraćenica
(List of Abbreviations)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian, English
- Subject(s):Gender Studies, Health and medicine and law
- Page Range:10-10
- No. of Pages:1
- Keywords:List of Abbreviations; transgender people; world health organisation; International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems;
Potrebe trans osoba u zdravstvenom sustavu
Potrebe trans osoba u zdravstvenom sustavu
(The needs of trans persons in the health care system)
- Author(s):Asmira Topal
- Language:Croatian
- Subject(s):Health and medicine and law, Family and social welfare
- Page Range:11-20
- No. of Pages:10
- Keywords:trans persons; health care system; hormone therapy; operative procedures; psychological support;
- Summary/Abstract:Prvenstveno je potrebno naglasiti da ne treba svim trans osobama jednaka zdravstvena skrb, što je često pogrešna pretpostavka medicinske struke. Primjerice, neke trans osobe se odluče na hormonsku terapiju, ali ne i na operativne zahvate, ili obratno, odluče obaviti pojedine operativne zahvate, ali ne počnu s hormonskom terapijom. Potrebno je voditi se informiranim pristankom te omogućiti osobi da sama za sebe odluči koji oblici skrbi su joj potrebni.
Smjernice za afirmativno postupanje s transrodnim osobama u zdravstvenom sistemu
Smjernice za afirmativno postupanje s transrodnim osobama u zdravstvenom sistemu
(Guidelines for Affirmative Treatment with Transgender People in the Health System)
- Author(s):Jovan Džoli Ulićević
- Language:Croatian
- Subject(s):Gender Studies, Psychology, Health and medicine and law
- Page Range:21-32
- No. of Pages:12
- Keywords:transgender people; health care system; cultural difference; gender identity;
- Summary/Abstract:Uprkos brojnim pokušajima da se dođe do realnih procjena o udjelu broja transrodnih osoba u opštoj populaciji, statistička istraživanja nailaze na brojne poteškoće. Jedna od glavnih poteškoća u ovom pogledu je kulturna različitost među zemljama koja definiše rodne norme, te samim tim i izražavanje različitih rodnih identiteta. Ove specifičnosti dovode do različitog odnošenja prema transrodnim osobama, od izrazitog osuđivanja svih osoba koje izlaze van okvira rodnih uloga i normi u određenim društvima, do prihvatanja, ili čak i uzdizanja rodnih identiteta i izražavanja koja su izvan „muških“ i „ženskih“ prostora u drugim kulturama. Ona istraživanja koja su proučavala prevalenciju transrodnosti obično su se fokusirala na prilično usku podgrupu unutar trans zajednice – transpolne osobe koje su zatražile zdravstvenu zaštitu zbog pristupanja procesu prilagođavanja pola. Vrijednosti dobijene u deset istraživanja sprovedenih u osam zemalja ukazuju da se prevalencija kreće od 1:11900 do 1:45000 za trans žene, te 1:30400 do 1:200000 za trans muškarce. Novija istraživanja u SAD-u koja obuhvaćaju širu trans populaciju pokazuju da je udio transrodnih osoba u društvu ipak veći: 0.5% do 0.6% populacije u SAD-u se identificira kao trans.
Zdravstvena zaštita transrodnih osoba u Bosni i Hercegovini: problemi, zakonske prepreke i zahtjevi
Zdravstvena zaštita transrodnih osoba u Bosni i Hercegovini: problemi, zakonske prepreke i zahtjevi
(Health care of transgender persons in Bosnia and Herzegovina: problems, legal obstacles and demands)
- Author(s):Liam Isić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Constitutional Law, Human Rights and Humanitarian Law, Social differentiation, Health and medicine and law
- Page Range:33-47
- No. of Pages:15
- Keywords:transgender persons; Bosnia and Herzegovina; health care; personal social legal and health problems; law; human rights;
- Summary/Abstract:Transrodne osobe su nedvojbeno najmarginaliziranija grupa unutar LGBTI populacije. Posljednjih godina velika medijska pozornost bila je usmjerena na raspravu o bračnim zajednicama između istospolnih partnera/ ica, te se trans-specifična pitanja često nisu uzimala u obzir. Trenutno se u općem društvu mnogo više govori o transrodnim osobama, rodnim identitetima i pravu na samoodređenje, međutim, i dalje je prisutan veliki problem stigme i diskriminacije ove manjinske skupine društva. Postojanost transrodnih osoba u društvu je uklonjena iz svijesti većinskog dijela populacije, a posebno u zemljama u kojima prevladava konzervativno razmišljanje koje je naklonjeno patrijarhatu i ostalim religijsko-kulturološkim vrijednostima koje sve „društvene novitete“ predstavljaju štetnima za očuvanje tradicije i općeg morala.
Proces tranzicije rodno nenormativnih, transrodnih i transpolnih osoba – perspektiva kliničke psihologije
Proces tranzicije rodno nenormativnih, transrodnih i transpolnih osoba – perspektiva kliničke psihologije
(The transition process of non-normative gender, transgender and transsexual person - perspective of clinical psychology)
- Author(s):Iva Žegura
- Language:Croatian
- Subject(s):Gender Studies, Clinical psychology, Health and medicine and law
- Page Range:48-69
- No. of Pages:22
- Keywords:non-normative gender; transgender; transsexual persons; clinical psychology; gender identity; sexual orientation;
- Summary/Abstract:U proteklih dvadesetak godina društvene i političke promjene dovele su do poboljšanja položaja seksualnih manjina te rodno nekonformnih, transrodnih i transpolnih osoba u zemljama Evropske unije pa tako i u Hrvatskoj, ali i u široj regiji (Žegura, 2015; Žegura i Arbanas, 2016; Žegura i Vrbat, 2016). Ministarstvo zdravlja je 2014. g. donijelo Pravilnik o načinu prikupljanja medicinske dokumentacije te utvrđivanju uvjeta i pretpostavki za promjenu spola ili o životu u drugom rodnom identitetu (NN, 132/2014). Također, Ministarstvo unutarnjih poslova donijelo je Zakon o državnim maticama koji omogućuje pravnu izmjenu činjenične oznake spola u osobnim dokumentima (NN, 76/2013).
Proces tranzicije rodno nenormativnih, transrodnih i transpolnih osoba – perspektiva psihijatrije
Proces tranzicije rodno nenormativnih, transrodnih i transpolnih osoba – perspektiva psihijatrije
(The transition process of non-normative gender, transgender and transsexual person - perspective of psychiatry)
- Author(s):Tea Dakić
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Psychology, Health and medicine and law
- Page Range:70-105
- No. of Pages:36
- Keywords:non-normative gender; transgender; transsexual person; psychiatry; gender identity;
- Summary/Abstract:Uprkos dugom nizu godina edukacije o pitanjima ljudskog tijela i uma, ljekari/ke, pa i specijalisti/kinje psihijatrije, tokom školovanja dobijaju neadekvatno i nepotpuno obrazovanje o temama širokog spektra rodnog identiteta i tek se skromno posvećuju pitanjima ljudske seksualnosti, te većina ne posjeduje adekvatne vještine neophodne u komunikaciji i savjetovanju u odnosu s transrodnim osobama [1]. Kako bi se transrodnim pacijentima/cama pružila adekvatna zdravstvena njega u okviru dobre inkluzivne prakse, zdravstveni/e radnici/e, a naročito stručnjaci/kinje u oblasti mentalnog zdravlja, moraju dati primjer u razbijanju postojećih predrasuda i pokazati visok nivo kako naučne, tako i kulturološke kompetencije i profesionalnosti.
Endokrinološka dijagnostika i terapija transrodnih osoba
Endokrinološka dijagnostika i terapija transrodnih osoba
(Endocrine diagnosis and therapy of transgender persons)
- Author(s):Velimir Altabas
- Language:Croatian
- Subject(s):Gender Studies, Health and medicine and law
- Page Range:106-140
- No. of Pages:35
- Keywords:transgender; endocrine diagnosis; hormonal therapy; hodogram; dysphoria;
- Summary/Abstract:Terapija sredstvima koja imaju feminizirajući ili maskulinizirajući učinak radi izazivanja adekvatnih promjena sekundarnih spolnih karakteristika jedna je od važnih medicinskih intervencija tijekom procesa tranzicije. Postoje različite tvari koje se mogu ordinirati radi postizanja navedenog cilja, po svojoj strukturi uglavnom je riječ o hormonima, premda ima i drugačijih tvari (koje ipak imaju i hormonalne učinke). Zbog toga se u ovom tekstu umjesto termina hormonalna terapija upotrebljava endokrinološka terapija kao širi i sveobuhvatan pojam. Naziv hormonalna terapija ostao je rezerviran za liječenje koje se provodi isključivo primjenom hormona.
Kirurški postupci prilagodbe spola
Kirurški postupci prilagodbe spola
(Surgical Sexual Adjustment Procedures)
- Author(s):Srećko Budi
- Language:Croatian
- Subject(s):Gender Studies, Health and medicine and law
- Page Range:141-151
- No. of Pages:11
- Keywords:transgender; transsexual; surgery; gender identity disorder; mastectomy; hysterectomy; ovariectomy;
- Summary/Abstract:Pojam transpolnost ili transrodnost podrazumijeva snažnu spolnu identifikaciju prema spolu koji je suprotan od vlastitog biološkog spola. Često se za pojam transpolnosti koristi izraz „poremećaja rodnog identiteta“, odnosno u engleskom govornom području koristi se naziv „gender identity disorder“.
Rječnik LGBTI pojmova
Rječnik LGBTI pojmova
(Dictionary of LGBTI terms)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Croatian
- Subject(s):Gender Studies, Lexis
- Page Range:152-157
- No. of Pages:6
- Keywords:bisexual person; coming out; discrimination; homophobia; homosexual person; intersexual persons; LGBTI; LGBTTIQ; queer; gender; transsexual person;
O autorima_cama
O autorima_cama
(About the Authors)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Croatian
- Subject(s):Gender Studies
- Page Range:158-162
- No. of Pages:5
- Keywords:authors; Asmira Topal; Jovan Džoli Ulićević; Liam Isić; Iva Žegura; Tea Dakić; Velimir Altabas; Srećko Budi;
O Sarajevskom otvorenom centru
O Sarajevskom otvorenom centru
(About Sarajevo Open Center)
- Author(s):Author Not Specified
- Language:Bosnian
- Subject(s):Gender Studies, Human Rights and Humanitarian Law
- Page Range:163-164
- No. of Pages:2
- Keywords:Sarajevo Open Centre; Bosnia and Herzegovina; human rights; LGBTI persons; women; feminist organization;
- Summary/Abstract:Sarajevski otvoreni centar (SOC) zagovara puno poštivanje ljudskih prava i društvenu inkluziju LGBTI osoba i žena. Sarajevski otvoreni centar je nezavisna, feministička organizacija civilnog društva koja teži osnažiti LGBTI (lezbejke, gej, biseksualne, trans i interspolne) osobe i žene jačanjem zajednice i građenjem aktivističkog pokreta. SOC također javno promoviše ljudska prava LGBTI osoba i žena, te na državnom, evropskom i međunarodnom nivou zagovara unapređivanje zakonodavstva i javnih politika u Bosni i Hercegovini.
