Hanefî Literatüründe Ebû Hanife’nin Mürciîliği Problemi
The Problem of Abu Hanifa’s Murji’ism in Hanafi Literature

Author(s): İbrahim Hakkı İnal, Ahmet Sâim Kilavuz, İlyas Üzüm
Subject(s): Studies of Literature, Islam studies, Sociology of Religion
Published by: Oku Okut Yayınları
Keywords: Imām al-Aʿzam Abū Hanīfa; Hanafi Literature;
Summary/Abstract: Bu tebliğde Ebû Hanîfe’nin Mürciîliği iddiasının Hanefî eserlerde nasıl ele alındığı tartışılacak, tebliğde sırasıyla Hanefî-Mâtüridî kelâm, mezhepler tarihi ve menâkıbtabakât eserlerinde bu konuya nasıl yaklaşıldığı ele alınacaktır. Hanefî müelliflerin Ebû Hanîfe’nin Mürciîliği iddiasına karşı nasıl bir tavır takındığı konusunu ele almdan önce, Hanefî olmayan müelliflerin eserlerinde Ebû Hanîfe-Mürcie ilişkisinin nasıl ele alındığı hususunun üzerinde kısaca durulmasında fayda mülahaza ediyoruz. Ebû Hanîfe özellikle Eş’arî ve Hanbelî eserlerde Mürciî olarak tavsif edilmektedir. Hanbelî eserlerin genelinde Ebû Hanîfe’nin Mürciî olduğu söylenirken, Eş’arî eserlerde bu konuya farklı yaklaşımların olduğunu görüyoruz. Zira el-Eş’arî’nin bizatihi kendisi Ebû Hanîfe’yi Mürciî fırkalardan birinin kurucusu olarak sunarken,1 önde gelen Eş’arî müelliflerden Bağdadî ve Şehristânî bu konuda farklı düşünmektedir. Bağdâdî’ye göre Mürciî alt gruplardan biri olan Ğassaniyye’nin kurucusu el-Ğassan el-Kûfî, Ebû Hanîfe’yle kendi görüşü arasında paralellik kurmaktadır ki, Bağdâdî’ye gore, bu iddia, doğru değildir. Bağdâdî’ye göre, meselâ imanın artıp eksilmesi konusunda bu iki görüş arasında benzerlik bulunmamaktadır. Yine Bağdadi’ye göre, Ebû Hanîfe’ye Mürciî denilmesi Mutezile ve Hâricîlerin kendilerinden olmayan herkesi Mürciî olarak yaftalamasından kaynaklanmaktadır.

• Details
• Contents