Horor u zemlji prosvećenih
Horror in the Land of the Enlightened

Author(s): Boris Lazić
Subject(s): French Literature, Theory of Literature
Published by: Kontrast
Summary/Abstract: Ovaj esej ima za cilj, pored pružanja pregleda razvoja žanra fantastike u francuskoj (i frankofonoj) književnosti prevashodno 20. i 21. veka (uz isticanje ranijih ključnih predstavnika), i da postavi par načelnih pitanja1. Naime, izučavaocima fantastike ne promiče činjenica da je, u slučaju francuske moderne književnosti (od Prosvetiteljstva naovamo), za razliku od srednjovekovne i renesansne, spoljni podsticaj često bio potreban za slobodan i nesputan razvoj ovog žanra. Taj podsticaj ne samo da je bitan, nego je ključan, čak neminovan (ima li se u vidu nasleđe klasicizma i prosvećenosti, kasnijeg pozitivizma kao osnovnih odlika te literature – bar tako shvaćene u očima pisaca i kritike glavnog toka): reč je o činjenici koja se, takoreći ciklički, organski, ponavlja, i obuhvata čak tri stoleća književnosti; od uticaja gotskog romana na Kazota, Florijana, Sada (i druge, predrevolucionarne pisce), preko uticaja Hofmana na romantičare i Poa na Bodlera (te, njegovim posredstvom, na školu dekadenata s kraja devetnaestog veka (Fin de siècle), kao i na celokupnu belgijsku književnu scenu), sve do uticaja Lavkrafta na pisce kako žanrovske tako i književnosti glavnog toka od poratnog razdoblja 20. veka do danas. Pa ipak, teško se može reći da su, kada se velika pera francuske književnosti, u jednom širokom luku, nabroje, pisci kao što su Ritbef, Vijon, Rable, Dobinje, Molijer, Pero, Sad, Balzak, Nerval, Gotje, Bodler, Mopasan, Uisman, Roni Ene, Švob, Makorlan, Mandijarg, Eme, Grak, Turnije, da se zadržimo samo na klasicima (neretko i prevratnicima), teš- ko se za njih može reći da su nosioci usko shvaćenog „Racionalističkog duha“ – duha lišenog fantastičke svesti i potrebe za fantastikom. To je tim čudnije što je začetnik izučavanja fantastične priče, prvi sakupljač narodnih umotvorina tog vida, njihove redakcije i štampanja Šarl Pero, čiji je uticaj na Nemačku školu i Braću Grim (a preko njih na sve vodeće evropske književnike iz te oblasti, uključujući i Vuka Karadžića kod nas), neosporan. Pero je, u sporu Starih i Modernih, stao na stranu drugih upravo ističući fantastičnu priču (u osnovi, kod njega, bajku) kao delo modernih (kako po motivu, tako i po formi).

• Details
• Contents