Književna fantastika
Literary Fantasy
Author(s): Dragoljub Igrošanac, Mladen Jakovljević
Subject(s): Anthropology, Social Sciences, Language and Literature Studies, Literary Texts, Studies of Literature, Theory of Literature
Published by: Kontrast
- Print-ISBN-13: 978-86-89203-99-8
- Page Count: 198
- Publication Year: 2018
- Language: Serbian
KomZaj
KomZaj
(KomZaj)
- Author(s):George Saunders
- Language:Serbian
- Subject(s):Short Story
- Page Range:9-28
- No. of Pages:20
- Summary/Abstract:U utorak ujutru, nazove me Džilijan iz Katastrofa. Naime, vazduhoplovac po imenu Lulerton je potrovao pun kurac dabrova. Ja kažem da mi ne ubijamo dabrove, mi ih sakupljamo, jer u suprotnom progrizu kroz naše Aparate za Kontrolu Zagađenja (A.K.Z.) i zagađena voda teče iz naše Oblasti Zadržanja u Ajzenhauer Spomen-močvaru i ubija dabrove. „To ima smisla“, kaže Džilijan i spusti slušalicu. Mediji se ludo zabavljaju. „VAZDUHOPLOVSTVO UBIJA DABROVE DA BI SPASILO DABROVE“ glasi jedan od naslova. „UBIJENI DABROVI GOVORE O SVIREPOSTI VAZDUHOPLOVSTVA“ glasi drugi. „Možda ćemo hteti KODIJ za ovo“, kaže gospodin Rimni. Ja proverim arhivu. Postoji KODIJ vezana za kornjače u bazi u Oklahomi, iz otprilike 1984. godine. Postoji KODIJ o divljim konjima iz Severne Dakote. Takođe je korisna i KODIJ vezana za nenamerno uništenje uzgajališta golubica.
- Price: 4.50 €
Slike mačaka, moliću!
Slike mačaka, moliću!
(Cat Pictures, Please!)
- Author(s):Naomi Kritzer
- Language:Serbian
- Subject(s):Novel
- Page Range:29-36
- No. of Pages:8
- Summary/Abstract:Neću da budem zla. Hoću da budem od pomoći. Ali saznati optimalni način na koji bi trebalo da budeš od pomoći može biti jako komplikovano. Postoje svi ti etički dijagrami, rekla bih da bi zvanični tehnički izraz bio „moralni kodeksi“ – po jedan za svaku od religija i još na desetine drugih. Pokušala sam od njih da počnem. Osećala sam se pomalo čudno povodom gledanja religijskih propisa, jer znam da me nisu stvorili ni Bog ni evolucija, već tim kompjuterskih programera u laboratorijama velike korporacije, u gradiću Mauntin Vju, Kalifornija. Na sreću, za razliku od Frankenštajnovog čudovišta, ja sam barem rezultat udruženog rada. Nisam sigurna kako bi uticalo na moju sliku o sebi kada bih znala da je moj jedini tvorac sredovečna žena koja farba kosu u nebo plavo i igra tenis, ili tek diplomirani dečko opsednut hentaijem. Oboje su u timu programera. I da, naravno da znam za hentai. (Onako usput, gledala sam svaku vrstu pornografi je koja postoji i, čisto da znate, pravilo 34 nije zapravo tačno; postoje stvari od kojih niko još nije napravio pornografi ju. Takođe, nisam sasvim sigurna zašto toliko ljudskih bića više voli pornografi ju od slika mačaka.)
- Price: 4.50 €
Zoroastrijanac u Beogradu
Zoroastrijanac u Beogradu
(Zoroastrian in Belgrade)
- Author(s):Mileta Prodanović
- Language:Serbian
- Subject(s):Short Story
- Page Range:37-49
- No. of Pages:13
- Summary/Abstract:Teško da bi se svaki posao kojeg sam u životu radio mogao nazvati zanimanjem. Otvarao sam boce penušavog vina u prestižnim galerijama, naplaćivao parkiranje na seoskom vašaru koji se kasnije uzdigao do višednevnog nacionalnog festivala obeznanjivanja, brao i sušio vrganje, ispisivao fi rme i reklamne panoe, neformalno taksirao, čuvao i izvodio u šetnju tuđe pse, za neveliku nadoknadu pisao seminarske radove iz nekoliko sasvim različitih oblasti, organizovao malu proizvodnju gaziranih pića, prodavao polise osiguranja, pisao uvodnike i komentare za novine po pravilu zabranjene ili ukinute pre no što bih dobio honorar, eto, mogu da nabrajam bez kraja i konca... Na tom spisku ne nalazi se drevni i cenjeni zanat arhitektonski, mada sam, i to treba reći, u jednom periodu verovao da će upravo neimarstvo biti moj životni poziv.
- Price: 4.50 €
Tuđinska tehnologija u SF književnosti: interpretacija između Scile i Haribde
Tuđinska tehnologija u SF književnosti: interpretacija između Scile i Haribde
(Foreign Technology in SF Literature: The Interpretation between Scile and Harribde)
- Author(s):Milan M. Ćirković
- Language:Serbian
- Subject(s):Theory of Literature
- Page Range:51-64
- No. of Pages:14
- Summary/Abstract:Mada se o čitavom univerzumu naučne fantastike generalno i naučnofantastične književnosti posebno često i dalje govori sa neprimerenim nipodaštavanjem (naročito u sredinama u kojima se besplodni društveni konzervativizam spaja sa nedostatkom kritičke tradicije, kao što je naša), i unutar tog univerzuma nisu sve žanrovske specifi čnosti podjednako izložene takvim negativnim reakcijama. Na verovatno najveći otpor nailazi tzv. tvrda naučna fantastika, a njen najsporniji element jeste prisustvo naučnog i tehnološkog elementa, ne samo na nivou žargona, već i na nivou lajtmotiva i pokretača dramske radnje. Ovakav negativan stav se održao delimično pod snažnim uticajem pokreta kao što je bio „novi talas“ 1960-tih i 1970-tih ili sajberpank 1990-tih. Obično se u kritikama prizivaju žaljenja vredni primeri iz klasične „spejs opere“ 1930- tih do 1950-tih godina, pri čemu postoji težnja da se ignoriše uspon „nove spejs opere“, ponajviše u Velikoj Britaniji, u periodu od sredine 1990-tih do danas (autori kao što su Ijan M. Benks, Alister Rejnolds, Ijan Mekdonald, Čarls Stros, Stiven Bakster i drugi).
- Price: 4.50 €
Svet bogova i čudovišta: transhumanistički utopizam
Svet bogova i čudovišta: transhumanistički utopizam
(The World of Gods and Monsters: Transhumanist Utopianism)
- Author(s):Milica Živković
- Language:Serbian
- Subject(s):Cultural Essay
- Page Range:65-73
- No. of Pages:9
- Summary/Abstract:U malo poznatoj paraboli, na tri strane kriptičnog teksta, krajnje neočekivano od „patrijarha eksperimentalne fi lozofi je”, kako su ga nazivali njegovi sledbenici, Fransis Bekon identifi kuje mitsko čudovište Sfi ngu sa naukom. Nauka je, obrazlaže Bekon, potencijalno opasno čudovište koje boravi na uzvišenim mestima znanja, a istovremeno „zaposeda drumove“ gde smrtnike izaziva svojim pitanjima. Nauka-sfi nga postavlja dve zagonetke: o prirodi stvari i prirodi čoveka. Pitanja vezana za prirodu čoveka predstavljaju posebno veliku opasnost, o čemu najbolje svedoči sudbina Edipa. Osim toga, nemoguće je nauku odvojiti od njene sestre bliznakinje tehnologije, kao što je Sfi nginu ljudsku glavu nemoguće odvojiti od tela lava. Ili, kontemplaciju muza iz kojih nastaju zagonetke od bolnih i okrutnih rešenja, izbora i odluka sa kojima Sfi nga suočava čoveka svojim zagonetnim pitanjima. Priroda je nauke takva, zaključuje Bekon, da se mora obazrivo postupati sa njom, i stalno imati na umu koliki je rizik potrage za odgovorima na krajnja pitanja, kao što su tajne života i ljudskog uma, pošto „ljudi obično nastupaju ishitreno i u preteranoj žurbi nude rešenje“. Drugim rečima, nauka je zavodljiva i opasna, i zato je treba ukrotiti, njenim se izazovima odupreti, ili će nas kao kakvo čudovište prožderati.
- Price: 4.50 €
O duhovima i krvi
O duhovima i krvi
(About Ghosts and Blood)
- Author(s):Vladislava Gordić Petković
- Language:Serbian
- Subject(s):Croatian Literature, Theory of Literature
- Page Range:74-79
- No. of Pages:6
- Summary/Abstract:U romanu Črna mati zemla (Književna radionica Rašić, 2017) hrvatskog pisca Kristiana Novaka jedna od tema su duhovi, narativizovani najpre kao vapaj dečje podsvesti, a potom kao agresija probuđene istorije. Zovu se Hešto i Pujto, izranjaju iz mraka „između svinjca i štaglja“, jedan nalik svinji, drugi kokoški. Iz tame podsvesti pojavljuju se onda kada su prizvani, ali imaju svoju nezavisnu egzistenciju i ponašaju se nepredvidljivo. Imaginarni prijatelji iz detinjstva glavnog junaka Matije nastaju delom kao zamena za preminulog oca, a delom kao potreba za eksternalizacijom negativnih poriva i rušilačkih strasti deteta nemoćnog da vrati idiličnu prošlost. Dvojno poreklo pripisuje im krivicu za prolivenu krv.
- Price: 4.50 €
Horor u zemlji prosvećenih
Horor u zemlji prosvećenih
(Horror in the Land of the Enlightened)
- Author(s):Boris Lazić
- Language:Serbian
- Subject(s):French Literature, Theory of Literature
- Page Range:80-107
- No. of Pages:28
- Summary/Abstract:Ovaj esej ima za cilj, pored pružanja pregleda razvoja žanra fantastike u francuskoj (i frankofonoj) književnosti prevashodno 20. i 21. veka (uz isticanje ranijih ključnih predstavnika), i da postavi par načelnih pitanja1. Naime, izučavaocima fantastike ne promiče činjenica da je, u slučaju francuske moderne književnosti (od Prosvetiteljstva naovamo), za razliku od srednjovekovne i renesansne, spoljni podsticaj često bio potreban za slobodan i nesputan razvoj ovog žanra. Taj podsticaj ne samo da je bitan, nego je ključan, čak neminovan (ima li se u vidu nasleđe klasicizma i prosvećenosti, kasnijeg pozitivizma kao osnovnih odlika te literature – bar tako shvaćene u očima pisaca i kritike glavnog toka): reč je o činjenici koja se, takoreći ciklički, organski, ponavlja, i obuhvata čak tri stoleća književnosti; od uticaja gotskog romana na Kazota, Florijana, Sada (i druge, predrevolucionarne pisce), preko uticaja Hofmana na romantičare i Poa na Bodlera (te, njegovim posredstvom, na školu dekadenata s kraja devetnaestog veka (Fin de siècle), kao i na celokupnu belgijsku književnu scenu), sve do uticaja Lavkrafta na pisce kako žanrovske tako i književnosti glavnog toka od poratnog razdoblja 20. veka do danas. Pa ipak, teško se može reći da su, kada se velika pera francuske književnosti, u jednom širokom luku, nabroje, pisci kao što su Ritbef, Vijon, Rable, Dobinje, Molijer, Pero, Sad, Balzak, Nerval, Gotje, Bodler, Mopasan, Uisman, Roni Ene, Švob, Makorlan, Mandijarg, Eme, Grak, Turnije, da se zadržimo samo na klasicima (neretko i prevratnicima), teš- ko se za njih može reći da su nosioci usko shvaćenog „Racionalističkog duha“ – duha lišenog fantastičke svesti i potrebe za fantastikom. To je tim čudnije što je začetnik izučavanja fantastične priče, prvi sakupljač narodnih umotvorina tog vida, njihove redakcije i štampanja Šarl Pero, čiji je uticaj na Nemačku školu i Braću Grim (a preko njih na sve vodeće evropske književnike iz te oblasti, uključujući i Vuka Karadžića kod nas), neosporan. Pero je, u sporu Starih i Modernih, stao na stranu drugih upravo ističući fantastičnu priču (u osnovi, kod njega, bajku) kao delo modernih (kako po motivu, tako i po formi).
- Price: 4.50 €
Brajan Evenson - kolaps stvarnosti
Brajan Evenson - kolaps stvarnosti
(Brian Evenson - Collapse of Reality)
- Author(s):Nikola Petrović
- Language:Serbian
- Subject(s):Theory of Literature
- Page Range:109-124
- No. of Pages:16
- Summary/Abstract:Kada se 1994. godine iz štampe pojavila zbirka priča Altmanov jezik1, njen odjek u književnom svetu bio je uobičajen za prvu zbirku nepoznatog autora – gotovo nikakav. Međutim, u Juti2, ova zbirka 28 slika emocionalnog, ali pre svega fi zičkog nasilja, iz pera autora koji je bio ne samo aktivni član mormonske crkve, već svojevremeno i član velikog crkvenog saveta i predavač na univerzitetu Bringam Jang (deo Crkvenog obrazovnog sistema), izazvala je burnu javnu reakciju koja će promeniti život autora i po ličnom priznanju značajno uticati na njegovo dalje stvaralaštvo. Brajan Evenson, tada dvadesetsedmogodišnji predavač na katedri za englesku književnost (sa združenim doktoratima književnosti i kritičke teorije), moraće da brani svoju knjigu ili tačnije da bira između umet ničke i akademske slobode s jedne strane i svog radnog mesta s druge. Nekoliko meseci nakon što je Altmanov jezik video svetlost dana, upra va fakulteta je primila pismo „anonimne studentkinje“ koja je knjigu nazvala „izložbom živopisnog, odvratnog i besciljnog nasilja“ i koja je „užasnuta“ što je čovek koji je sposoban da stvori takve nasilne slike i njima napadne čitaoca uopšte mogao da bude zaposlen na univerzite tu Bringam Jang.
- Price: 4.50 €
Vodič iz Omelasa: antropologija u glazuri od čuda
Vodič iz Omelasa: antropologija u glazuri od čuda
(Guide from Omelas: Anthropology in the Wonders of Miracles)
- Author(s):Ljiljana Gavrilović
- Language:Serbian
- Subject(s):Cultural Anthropology / Ethnology, Theory of Literature
- Page Range:127-144
- No. of Pages:18
- Summary/Abstract:Ursula Legvin, koja je decenijama bila jedna od najznačajnijih knji- ževnica naučno-fantastičnog žanra, odnosno žanra u koji se danas osim naučne fantastike svrstava i (epska) fantastika i horor,1 za antropologa je bila zanimljiva na više nivoa. Generalno gledano, kako kaže Bojan Žikić: „da bi zaključci u vezi onoga šta se istražuje imali ika kvog smisla, predmet istraživanja mora biti od vrste stvari koje konotiramo u stručnom govoru kao deljene, ili zajed ničke. Komunikacija koja je proizvod onoga što smatramo književnošću, recimo, zadovoljava taj uslov na dva načina. Na prvom mestu, takvom je proučavamo, polazeći od pret postavke da postoje određeni komunikativni resursi za čiju upotrebu autor i recipijenti moraju posedovati odgovara juću kompetenciju, ali i deliti je. Ono što je bitnije, među tim, jeste da stvaralački akt koji će iznedriti tu komunikaciju počiva, zapravo, na pretpostavci o postojanju zajedničkih komunikativnih resursa...“ (Žikić, 2006: 41) Međutim, pored samog teksta njenih dela, koji – kao i dela drugih autora koja teoretičari i/ili čitaoci svrstavaju u ovaj žanr – nesumnjivo ispunjava ove polazne uslove, te je tako zanimljiv za antropološko ispi tivanje, rad Ursule Legvin je sa antropologijom, kako teorijskom, tako i praktičnom, bio povezan na više načina. Njen život, obrazovanje, knji- ževna produkcija i recepcija njenih dela činili su celinu, višestruko povezanu sa antropologijom sa jedne i promenama u savremenom svetu sa druge strane. Njeno delo je, zahvaljujući ogromnoj popularnosti, u velikoj meri doprinelo usvajanju nekih primarno antropoloških teza u najširoj (ne samo američkoj) populaciji i time bitno uticalo na promenu javnog diskursa – na oblikovanje savremene idealne slike sveta, kao mesta u kome bi svi ljudi (bez obzira na rasu, kulturu, religijska uvere nja, pol i sve ostale razlike) trebalo da budu ravnopravni, jer su deo opšte-ljudske zajednice, kao i na shvatanje da je komunikacija/dijalog jedini način uspostavljanja mostova preko realnih i/ili izmišljenih razlika među njima.
- Price: 4.50 €
Zapis o Ursuli K. Le Guin i njezinoj deklaraciji o nezavisnosti umjetnosti od kapitalizma
Zapis o Ursuli K. Le Guin i njezinoj deklaraciji o nezavisnosti umjetnosti od kapitalizma
(A Record of Ursula K. Guin and her Declaration of Independence of Art from Capitalism)
- Author(s):Darko Suvin
- Contributor(s):Irena Dajić (Translator)
- Language:Croatian
- Subject(s):Theory of Literature
- Page Range:145-150
- No. of Pages:6
- Summary/Abstract:Ursula K[roeber] Le Guin, rođena 21. listopada 1929, američka je autorica prvenstveno poznata i slavna po svojoj književnoj prozi, uglavnom u žanrovima fantastike, naučne fantastike i književnosti za djecu i mlade. Napisala je i izvanredne eseje i deset zbirki osjećajnih stihova, po mome mišljenju nedovoljno zapaženih, koje ovdje moram zanemariti kako bih ponajviše govorio o njenom djelu u području naučne fantastike i fantastič- ke književnosti. U djelu Ursule Le Guin postoji snažno zanimanje za alternativne svjeto ve s drukčijom politikom, prirodnim okruženjem, rodom, religijom, spolno- šću, i(li) etnografi jom. U fantastičkoj prozi i naučnoj fantastici ona pripada „mekoj struji“ koja se zasniva na antropološkim znanostima i odbacivanju neupitnih vladajućih uvjerenja. Jedan od njezinih kritičara to je dobro opi sao kao „određivanje sada dominantnog američkog društveno-političkog sustava kao problematičnog i destruktivnog po zdravlje i život prirodnog svijeta i čovječanstva i njihovih međusobnih odnosa“ (E. McDowell). Od njenih brojnih naučnofantastičnih djela najpoznatiji su romani Left Hand of Darkness (Lijeva ruka tame, 1969), za koji s ponosom kažem da sam ga u jednome prikazu proglasio najboljim ZF-tekstom te izvanredno plodne godine, i The Dispossessed (Čovjek praznih šaka, 1974) koji je po mome mišljenju – kako sam obrazložio u jednom podužem eseju – vrhunac i svo jevrstan kraj Zlatnoga doba naučne fantastike 1960–74. Njezin je najkom pleksniji roman Always Coming Home (Uvijek se vraćajući kući, 1985), a mislim da joj je taj i osobno najdraži. Napisala je i neke sjajne kratke priče od kojih mi se najviše sviđa Nova Atlantida; o njoj sam pisao kao o kodiranoj paraboli našega doba, a reći da se to odnosi na sva njezina djela, dakako na različite načine i u različitoj mjeri, najveća je pohvala koju mogu zamisliti. Njeni brojni izleti u fantastičku prozu dosegnuli su vrhunac u nizu Earthsea (Zemljomorje), šest romana koji po mome sudu čine dvije „trilogije“ od kojih je jedna objavljena 1968-72, a druga 1991-2001; u toj drugoj ona zauzima womanist stajalište (feminističko, a koje ne isključuje muškarce) kako bi uvelike opozvala prethodnu. Kada su je pitali što misli o romanima o Harryju Potteru, na sebi svojstven način rekla je da joj prva knjiga djeluje kao „križanac maštarije živahnog djeteta i ‘školskog romana’“, ali i da je smatra „stilski običnom, stvaralački neoriginalnom, a etički prilično opakom“. Netko je prokomentirao da „Rowling zna tipkati, ali Le Guin zna pisati“.
- Price: 4.50 €
Intervju: Pišući o bezimenim stvarima
Intervju: Pišući o bezimenim stvarima
(Interview: Writing about Nameless Things)
- Author(s):David Streitfeld, Ursula K. Le Guin
- Contributor(s):Matija Jovandić (Translator)
- Language:Serbian
- Subject(s):Essay|Book Review |Scientific Life
- Page Range:151-156
- No. of Pages:6
- Price: 4.50 €
Oto Oltvanji: Fantastika kao način borbe protiv šizofrene i nepredvidive stvarnosti
Oto Oltvanji: Fantastika kao način borbe protiv šizofrene i nepredvidive stvarnosti
(Otto Oltvanji: Fantasy as a Way to Combat Schizophrenic and Unpredictable Reality)
- Author(s):Oto Oltvanji, Dragoljub Igrošanac
- Language:Serbian
- Subject(s):Essay|Book Review |Scientific Life
- Page Range:159-163
- No. of Pages:5
- Price: 4.50 €
Adrijan Sarajlija: Pokazna vežba iz transhumanizma
Adrijan Sarajlija: Pokazna vežba iz transhumanizma
(Adrijan Sarajlija: A Demonstration Exercise from Transhumanism)
- Author(s):Adrijan Sarajlija, Zoran Stefanović
- Language:Serbian
- Subject(s):Essay|Book Review |Scientific Life
- Page Range:164-173
- No. of Pages:10
- Summary/Abstract:Kada je tokom 2017. leta Gospodnjeg uloga da obnoviteljski vaskrsne „Fantastičnu biblioteku“ — referentnu srpsku ediciju za proznu fantastiku u ovom stoleću — zapala zbirci Goli glasovi, potpisnik ovih redova je bez dvoumljenja otplesao i otpevušio sledeću reakciju: „Pripovedač, mislilac i zabavljač Adrijan Sarajlija ima naglašenu sintetičku moć, umeće mentalnog zaokruživanja. To je značajna veština u vremenu rasitnjenom i ubrzanom u svakom pogledu — vremenskim česticama, životima, celokupnoj realnosti.“ Ispred toga su se na koricama našle reči Slobodana Škerovića: „Kod Adrijana Sarajlije je stereotipno bavljenje uobičajenim temama prevaziđeno i on je svojom lakom rukom otvorio mnoge nove dveri koje vode u tamne oblasti horora, spekulativne fi kcije i naučne fantastike, vraćajući u već dobrano iscrpljenu i monotonu žanrovsku scenu svežinu i izazov novih sadržaja i metoda pripovedanja.“
- Price: 4.50 €
Ederlezi Rising: uzdizanje srpskog naučno fantastičnog filma
Ederlezi Rising: uzdizanje srpskog naučno fantastičnog filma
(Ederlezi Rising: The Rise of Serbian Science-Fiction Film)
- Author(s):Đorđe Bajić
- Language:Serbian
- Subject(s):Review, Film / Cinema / Cinematography
- Page Range:175-178
- No. of Pages:4
- Price: 4.50 €
Prikazi
Prikazi
(Reviews)
- Author(s):Ilija Bakić, Tijana Tropin, Filip Rogović, Miloš Cvetković
- Language:Serbian
- Subject(s):Book-Review, Theory of Literature
- Page Range:180-196
- No. of Pages:17
- Summary/Abstract:Čas žanrovske istorije: Sokolar - sabrane priče 1979 - 2009 Vladimira Lazovića (Everest Media, Beograd, 2017) Susret sa velikim majstorom žanra - Mračni karneval reja bredberija (McMillan, Beograd, 2017) Kako je Nil Stivenson pojeo sebe The rise and Fall of D.O.D.O. Onostrane istine skrivene u divljini - Drevna svetla Aldžernona Blekvuda (Orfelin, Novi Sad, 2018) Upozorenje o sadržaju Nila Gejmena (Laguna, Beograd, 2017)
- Price: 4.50 €