Prominent Croatian and Bulgarian Women-Intellectuals in the Sciences and Arts. Collection of articles.(Istaknute hrvatske i bugarske intelektualke...

ИЗТЪКНАТИ ХЪРВАТСКИ И БЪЛГАРСКИ ИНТЕЛЕКТУАЛКИ В НАУКАТА И ИЗКУСТВОТО. Сборник статии. (Istaknute hrvatske i bugarske intelektualke u znanosti i umjetn

Author(s): Antoaneta Balcheva / Language(s): Bulgarian / Issue: 2/2013

REVIEWS / Prominent Croatian and Bulgarian Women-Intellectuals in the Sciences and Arts. Collection of articles.(Istaknute hrvatske i bugarske intelektualke u znanosti i umjetnosti. HAZU, Zavod za povijest hrvatske književnosti, kazališta i glazbe, Odsjek za poviest hrvatske knjiežvnosti. Uredila dr.sc. Hrvojka Mihanović-Salopek. Zagreb, 2011. ISBN 978-953-154-985-1

J. F. Clarke, Americans Discover the Bulgarians: 1834-1878. Transl. and Ed. Vanya B. Lozanova-Stantcheva (Bulgarian translation of selected articles..

Дж. Ф. Кларк, Американците откриват българите: 1834-1871 г. Превод и съставит. Ваня Лозанова-Станчева (преводно издание на втора част от сборника ...

Author(s): Jordanka Gesheva / Language(s): Bulgarian / Issue: 2/2013

REVIEWS / J. F. Clarke, Americans Discover the Bulgarians: 1834-1878. Transl. and Ed. Vanya B. Lozanova-Stantcheva (Bulgarian translation of selected articles from J. F. Clarke, The Pen and the Sword: Studies in Bulgarian History, edited by Dennis. P. Hupchick. New York, 1988). Sofia, 2013, 231 pp, ISBN 978-954-322-576-7

The biblical and historical analysis of the Feast of the Transfiguration of Christ

Biblijno-historyczna analiza święta Przemienienia Pańskiego

Author(s): Adam Magruk / Language(s): Polish / Issue: 3/2015

Keywords: Chrystus; Przemienienie Pańskie; góra Tabor; obłok; święto; liturgika prawosławna; liturgika rzymskokatolicka

W powyższym artykule podjęto się próby analizy jedynie kilku z wielu aspektów, które zawiera w sobie wydarzenie Przemienienia Pańskiego. Skupiono się przede wszystkim na prześledzeniu i porównaniu opowiadania ewangelicznego dotycz ącego Metamorfozy Chrystusa, które ukazane zostało szczegółowo przez trzech Synoptyków. Zwrócono głównie uwagę na różnice i podobieństwa zachodzące w ich relacjach oraz na to, jak poszczególne elementy Ewangelii były rozumiane i interpretowane, mając na uwadze literaturę patrystyczną, badania biblistów i teologów kościelnych. Odniesiono się ponadto do poszczególnych etapów historycznego rozwoju święta Przemienienia, zarówno na Wschodzie jak i Zachodzie.

Charles Finney and a Theology of Revival of Religion. Historical-biographical context as well as its impact on later revivalism

Teologia przebudzenia religijnego według Charlesa Finneya. Kontekst historyczny, źródła i jej wpływ na późniejszy rewiwalizm

Author(s): Kamil Hałambiec / Language(s): Polish / Issue: 3/2015

Keywords: Charles Finney; rewiwalizm; przebudzenie; religijne ożywienie; ruch uświęceniowy

Charakterystykę i podstawowe cechy rewiwalizmu datuje się od powstania w XVIII wieku przebudzenia metodystycznego. John Wesley nauczał o potrzebie doświadczenia „drugiego błogosławieństwa” (second blessing), jakim według niego było całkowite uświęcenie, co można odnaleźć w swego rodzaju sukcesji realizowanej przez XIX-wieczny ruch przebudzenia uświęceniowego. Jednakże najwybitniejszym teologiem przebudzenia w XVIII wieku nie był John Wesley – którego wpływy sięgały nie tylko całej Anglii, ale i Ameryki – lecz Jonathan Edwards, który jako pierwszy dokonał systematycznego opisu przebudzenia religijnego. Kontynuatorem, ale i reformatorem jego myśli przebudzeniowej, był uznawany za najwybitniejszego spośród kaznodziejów przebudzeniowych Charles Finney. Jego wpływ na teologię i praktykę ewangelizacyjną jest tak wielki, że Finneya nazywa się „ojcem współczesnego rewiwalizmu”. Celem niniejszego studium jest ukazanie samej istoty teologii Finneya z uwzględnieniem akcentu, jaki położony jest w niej na przebudzenie, w jej historyczno-biograficznym kontekście oraz zaznaczeniem wpływu na cały ruch przebudzeniowy.

The history of St Demetrius the Great Martyr Uniate church in Nedezów in the light of 18th century church visitations

Dzieje parafii unickiej p.w. św. Demetriusza Męczennika w Nedeżowie w świetle XVIII-wiecznych wizytacji kościelnych

Author(s): Janusz A. Frykowski / Language(s): Polish / Issue: 3/2015

Keywords: Parafia; Cerkiew; Paroch; Unici; Uposażenie; Paramenty; Argentaria; utensylia

Dzisiejszy Nedeżów położony jest w gminie Tomaszów Lubelski, w północnej części powiatu tomaszowskiego, w województwie lubelskim. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1409 roku. W okresie staropolskim administracyjnie związana była z powiatem i województwem bełskim. Po I rozbiorze Polski znalazła się w monarchii Habsburgów, w okresie napoleońskim w Księstwie Warszawskim, a po Kongresie Wiedeńskim w zależnym od Rosji Królestwie Polskim. Pierwotnie funkcjonowała tam parafia prawosławna, a po zawarciu unii brzeskiej, unicka. Jako samodzielna jednostka kościelna przetrwała do końca XVIII wieku, kiedy została przez władze austriackie zdegradowana do miana cerkwi filialnej i włączona do parafii w Typinie, w której funkcjonowała do likwidacji unii. Przez pierwszy okres funkcjonowania parafia w Nedeżowie organizacyjnie przynależna była do dekanatu tyszowieckiego, a pod koniec XVII wieku do nowoutworzonej protopopii tomaszowskiej. Analizując protokoły powizytacyjne biskupów chełmskich, przedstawiono wygląd świątyni parafialnej i jej wyposażenie, a także zmiany jakie zachodziły w tym zakresie w badanym okresie. Ustalono, ze parochowi do utrzymania służyły grunty orne i łąki, dzięki którym prowadził gospodarstwo, a ponadto różnorodne opłaty od wiernych. Duchowny miał do swojej dyspozycji niewielką plebanię wraz z zabudowaniami gospodarczymi. W miarę możliwości określono beneficjum cerkiewne i pokazano zachodzące w nim zmiany w badanym okresie. Na koniec zwrócono uwagę na liczbę wiernych oraz odtworzono liczbę duszpasterzy pracujących w tej parafii.

Humanists, Reformers, Friends. Philip Melanchton’s correspondence to Johhannes a Lasco

Humaniści, reformatorzy, przyjaciele. Korespondencja Filipa Melanchtona do Jana Łaskiego

Author(s): Paweł Matwiejczuk / Language(s): Polish / Issue: 3/2015

Keywords: Korespondencja; Reformacja; Filip Melanchton; Jan Łaski; Humanizm; historia Kościoła

Artykuł prezentuje wyniki badań nad korespondencją Filipa Melanchtona do Jana Łaskiego. Listy to z jednej strony osobista korespondencja, z drugiej źródło poznania: historii Kościoła, najważniejszych duchowych liderów reformacji, współpracowników i różnic teologicznych XVI w. Artykuł zawiera tłumaczenie listów i pism z łaciny na język polski.

Sidur Beit Polin. Sidur Beit Polin. The Prayerbook for Weekdays, Sabbaths and Holidays, red. Gil Nativ, Związek Postępowych Gmin Żydowskich w Polsce, Warszawa 2015

Sidur Beit Polin. Modlitewnik na dni powszednie, szabaty i święta, red. Gil Nativ, Związek Postępowych Gmin Żydowskich w Polsce, Warszawa 2015.

Author(s): Andrzej Kluczyński / Language(s): Polish / Issue: 3/2015

Arcybiskup Szymon (Romańczuk). Writer and Godd. Dostoevsky, Gogol, Tolstoy. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. Białystok 2013, ss. 95.

Arcybiskup Szymon (Romańczuk). Pisarz i Bóg. Dostojewski, Gogol, Tołstoj. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. Białystok 2013 ss. 95.

Author(s): Andrzej Franciszek Dziuba / Language(s): Polish / Issue: 3/2015

Jonathan Phillips. The Second Crusade: Extending the Frontiers of Christendom. Transl. Norbert Radomski. Dom Wydawniczy REBIS. Poznań 2013, ss. 527

Jonathan Phillips. Druga krucjata. Rozszerzanie granic chrześcijaństwa. Przełożył Norbert Radomski. Dom Wydawniczy REBIS. Poznań 2013 ss. 527.

Author(s): Andrzej Franciszek Dziuba / Language(s): Polish / Issue: 3/2015

Old Testament/Tanakh in the Christian Bible

Stary Testament/Tanach w chrześcijańskiej Biblii

Author(s): Jakub Slawik / Language(s): Polish / Issue: 4/2015

Keywords: Biblia Hebrajska; Stary Testament; Szoal; chrześcijańska hermeneutyka; interpretacja chrystologiczna; doświadczenie wielkanocne; intertekstualność; Septuaginta

W artykule zajęto się pytaniem o chrześcijańskie odczytywanie Biblii Hebrajskiej/Starego Testamentu, która jest jednocześnie pierwszą częścią kanonu chrześcijan i Pismem świętym Żydów (religii żydowskiej), po Auschwitz, za który teologia chrześcijańska ponosi współodpowiedzialniość. Punktem wyjścia jest prezentacja trzech współczesnych propozycji hermeneutycznych: Christopha Dohmena, Franka Crüsemanna i Waldemara Chrostowskiego. Chrystologiczna interpretacja Biblii Hebrajskiej jest możliwa jedynie świetle wiary wielkanocnej uczniów Jezusa, bez wiary wielkanocnej taka interpretacja byłaby nie do pomyślenia, bez społeczności chrześcijańskiej by nie istniała. Przy czym dla chrystologicznej interpretacji nie ma zasadniczego znaczenia, czy jej podstawą jest Biblia Hebrajska czy Septuaginta.

The Biblical Oecumene of Hermeneutics. The question of Early Christian Biblical Exegesis

Biblijna ekumenia hermeneutyk. Pytanie o specyfikę wczesnochrześcijańskiej egzegezy biblijnej

Author(s): Stefan Szymik / Language(s): Polish / Issue: 4/2015

Keywords: Biblia żydowska; Stary i Nowy Testament; egzegeza żydowska; egzegeza wczesnochrześcijańska; egzegeza teologiczna

Autor artykułu pyta o specyficzne cechy wczesnochrześcijańskiej egzegezy biblijnej. Przedstawia wpierw zwięźle metody i zasady egzegezy żydowskiej czasów Nowego Testamentu, jako hermeneutyczne tło egzegezy chrześcijańskiej. W drugiej części zajmuje się sposobami interpretacji Biblii żydowskiej w nauczaniu Jezusa i apostołów, posługujących się żydowskimi metodami egzegetycznymi, ale także chrystologicznym wykładem Pism, jak dokumentuje to Nowy Testament. W ostatnim punkcie omówione są wyznaczniki wczesnochrześcijańskiego wykładu Biblii żydowskiej. Autor wymienia trzy cechy główne: charakter chrystologiczny, teologiczny i pneumatologiczny. W Piśmie Świętym nie ma sporów o metodologię biblijną, przeciwnie, można mówić o biblijnej ekumenii hermeneutyk, natomiast obecne są w niej żywe dyskusje na temat prawd Bożych, jaka jest wola Boża i jak najlepiej Bogu służyć. Z punktu widzenia współczesnych dyskusji hermeneutycznych najbardziej interesującą cechą wczesnochrześcijańskiej egzegezy biblijnej jest jej teologiczny i zaangażowany charakter, jej charakter normatywny, a nie deskryptywny, by posłużyć się terminologią teologiczną. Postulowana przez papieża Benedykta XVI hermeneutyka wiary, łącząca egzegezę historyczną i egzegezę teologiczną, nawiązuje do tej wielkiej tradycji hermeneutycznej egzegezy wczesnochrześcijańskiej.

Christian Interpretation of the Old Testament in terms of Literary Symbolism

Chrześcijańska lektura Starego Testamentu w kluczu symboliki literackiej

Author(s): Krzysztof Bardski / Language(s): Polish / Issue: 4/2015

Keywords: Biblia; Stary Testament; symbol biblijny; symbolika literacka; interpretacja; hermeneutyka

Artykuł rozpoczyna ogólne wprowadzenie do hermeneutycznego zjawiska symboliki literackiej i jej zastosowania w interpretacji Biblii. Następnie przedstawiamy trzy przykłady symbolicznej interpretacji Starego Testamentu zaczerpnięte z różnych epok i tradycji wyznaniowych: Grzegorza z Nyssy, Marcina Lutra i papieża Franciszka. Kolejnym krokiem jest refleksja nad miejscem symbolicznej interpretacji Starego Testamentu w kontekście chrześcijaństwa. Na koniec przedstawiamy szereg kryteriów symbolicznej interpretacji Biblii.

JHWH: the God of War or the Shepherd? (According to Ezekiel) – in the Perspective of the Christian Lecture

JHWH Bogiem wojny czy Pasterzem? (Ujęcie Ezechielowe) – w perspektywie lektury chrześcijańskiej

Author(s): Andrzej Jasiński / Language(s): Polish / Issue: 4/2015

Keywords: Bóg wojny; Pasterz; Księga Ezechiela; Księga Apokalipsy; Wizje

Artykuł jest próbą przedstawienia obrazu Boga w Starym Testamencie oraz przejęcia tego obrazu w środowisku chrześcijańskim. Tekst rozpoczyna się prezentacją imion Bożych w Starym Testamencie (JHWH, El Shaddai, El Elyon, Adonai, Pan Sprawiedliwy, Pan, który jest obecny; Pan, który uświęca, Sędzia, Stworzyciel). W szczególności zostały zaprezentowane trzy zasadnicze kwestie: Bóg w Ezechielowej perspektywie odnowy (Bóg wojny oraz Pasterz Izraela; Ez 5,11-12; 34,12-16); Porządek Jahwe objawiony w wizjach Ezechiela (Ez 1,4-28; 8–11; 40–48); Ezechielowa perspektywa w ujęciu nowotestamentalnym (Ap 4–5; 10). Główne tematy są potraktowane ogólnie i zaprezentowane w kontekście w całej Księgi Ezechiela oraz Księgi Objawienia św. Jana.Konkluzją artykułu jest brak istotnej różnicy między prezentacją Boga Starego Testamentu, a prezentacją Boga Nowego Testamentu. W obu częściach Biblii jest obecny Bóg jako miłujący Ojciec, który pragnie zbawić człowieka.

Everlasting Covenant (Gen 17) or New Covenant (Jer 31,31-34)? Considerations to a Basic Problem of the Old Testament Theology in the Framework of the Biblical Theology

Ewiger Bund (Gen 17) oder neuer Bund (Jer 31,31–34)? Überlegungen zu einem Grundproblem der Theologie des Alten Testaments im Horizont gesamtbiblischer Theologie

Author(s): Axel Graupner / Language(s): German / Issue: 4/2015

Keywords: Theologie des Alten Testaments; Gesamtbiblische Theologie; Ewiger Bund; Neuer Bund; Erwählung; Heilsgeschichtliche Überlieferung; Prophetie; Rechtfertigung; Die historische; Tradition Israels

One if not the main fundamental problem of a Theology of the Old Testament is the coexistence of the historical tradition of Israel, represented by the Pentateuch, and the pre-exilic prophets within the canon because of the prophet’s abrogation of the “Heilsgeschichte” (I). How complex the interaction between the Pentateuch and the prophetic literature in their long lasting history may ever have been, the coexistence of a text like Gen 17 and Jer 31:31-34 points out the problem: is the covenant everlasting or broken, the covenant Israel’s every time presence or its future? (II) The Old Testament for itself gives no answer to this question. So far the Old Testament points beyond itself – in the author’s opinion to Paul’s concept of the dikaiosu,nh tou/ qeou/. This concept combines the proclamation of the fulfillment of the promise of the New Covenant for all people with the confirmation of Israel’s everlasting election (III). Both, the fulfillment of the promise Jer 31:31-34 and Israel’s final salvation, are standing under eschatological reservation. In this perspective the Old Testament is not only fundament of the New Testament, but in New Testament’s hope still alive. (IV)

Apocalypticism as the “Mother of Christianity” – Apocalypticism in the Old and New Testament

Die Apokalyptik als „Mutter aller christlichen Theologie“ – die Apokalyptik im Alten und Neuen Testament

Author(s): Stefan BEYERLE / Language(s): German / Issue: 4/2015

Keywords: Apokalyptik; Biblische Theologie; Amosbuch; Testament Abrahams; Eschatologie; Gerichtsvorstellungen; Ernst Käsemann

Ancient Jewish Apocalypticism plays a major role within concepts of Biblical Theology. The way to consider apocalypticism within the debate on Biblical Theology requires an “open canon” that takes into account writings and data from outside the Old and New Testament. Both, apocalypticism and Biblical Theology, refer to a certain “structure,” inversion, that is closely related to the apocalyptic concept of “transcendence.” All in all, Käsemann’s famous sentence that “apocalypticism is the mother of all Christian theology” goes too far, but, nevertheless, reminds us on the importance of apocalypticism within the discussion on Biblical Theology.

Jewish and Christian Bible Reading

Jewish and Christian Bible Reading

Author(s): Gil Nativ / Language(s): English / Issue: 4/2015

Keywords: Jewish; Christian Bible interpretation; Midrash; rabbinic hermeneutics

The text shows the basic notions of the Jewish interpretation of the Bible such as: putting the main accent on the Pentateuch, the necessity of the Bible reading in the original Hebrew language, the creative development of the Torah Laws through the midrashic interpretations. The examples taken from the Talmud are also presented, which show the Jewish awareness of the existence of the New Testament and the Christian hermeneutics. The common feature of the Christian and the secular Jewish Bible reading is the bigger interest in the prophetic books of the Bible. The sacred duty of every interpretation of the Bible is to prove that all human beings were created in God’s image.

Die Bekenntnisschriften der Evangelisch-Lutherischen Kirche. Vollständige Neuedition, red. I. Dingel i in., Göttingen 2014, ss. VIII + 1712. Die Bekenntnisschriften der Evangelisch-Lutherischen Kirche. Vollständige Neuedition. Qellen und Materialen.

Die Bekenntnisschriften der Evangelisch-Lutherischen Kirche. Vollständige Neuedition, red. I. Dingel i in., Göttingen 2014, ss. VIII + 1712. Die Bekenntnisschriften der Evangelisch-Lutherischen Kirche. Vollständige Neuedition. Qellen und Materialen.

Author(s): Jerzy Sojka / Language(s): Polish / Issue: 4/2015

The Inauguration of the Academic Year 2015-2016 in the Christian Academy of Theology in Warsaw

Inauguracja roku akademickiego 2015/2016 w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie

Author(s): Jerzy Ostapczuk / Language(s): Polish / Issue: 4/2015

The Sermon on the Occasion of the Inauguration of the Academic Year 2015-2016

Kazanie z okazji Inauguracji Roku Akademickiego 2015/2016

Author(s): Adrian Korczago / Language(s): Polish / Issue: 4/2015

Inaugural speech of the Rector

Przemówienie Rektora ChAT

Author(s): Bogusław Milerski / Language(s): Polish / Issue: 4/2015