Specijalizacija sudija Upravnog suda u materiji azila – uvođenje specijalizovanih veća kao faktor unapređenja efikasnosti?
Specializing Judges of the Administrative Court in Asylum Matters - introducing specialized councils as a factor for improving efficiency?

Author(s): Bojana Todorović
Subject(s): Education, Law, Constitution, Jurisprudence, Constitutional Law, Public Law
Published by: Fondacija Centar za javno pravo
Keywords: Public law; constitution; Constitutional Court; Administrative Court; specialization; judges; asylum; specialized council; efficiency; Republic of Serbia;
Summary/Abstract: Poseban značaj u razvoju standarda azila imaju sudovi. O tome svedoči kako bogata praksa ESLjP-a i ESP-a, tako i praksa nacionalnih sudova evropskih država, koja predstavlja pravu riznicu pravnih principa kojima se tražiocima azila jemče fundamentalne garantije pravičnog suđenja i adekvatne pravne zaštite. U prilog ovoj konstataciji govore i iskustva Upravnog suda Srbije, čija praksa se pokazala kao značajan faktor uticaja na rad prvostepenog (Kancelarija za azil) i drugostepenog (Komisija za azil) organa u postupcima azila. Pri tome, uloga Upravnog suda i njegove dosadašnje prakse u materiji azila umnogome je zavisila od načina na koji su relevantni propisi i pojedini instituti tumačeni, od upotrebljenih formulacija, minucioznosti obrazloženja i sveobuhvatnog kvaliteta sudskih odluka. Zbog toga neuporedivo veći doprinos razvoju sistema azila u Srbiji ima novija sudska praksa u kojoj se odustalo od dugogodišnjeg potvrđivanja uglavnom loše prakse nadležnih upravnih organa. Međutim, potencijal koji odluke Upravnog suda imaju u ovoj materiji nedovoljno je iskorišćen. Glavni problemi uključuju trend neodržavanja usmene rasprave – krucijalne za pravilno i potpuno utvrđivanje individualne situacije tražilaca azila, kao bitnog prerogativa međunarodne izbegličke zaštite. Osim toga, Upravni sud svoju kontrolu ograničava na ispitivanje samo formalno-procesnih pitanja u osporenim drugostepenim odlukama, izbegavajući da rešava u punoj jurisdikciji, čak i u slučajevima u kojima se Komisija za azil već jednom oglušila o pravna shvatanja Suda izražena u presudi. Zbog svega navedenog, mišljenja sam da je neophodno uvesti specijalizaciju sudija u materiji azila, kao što je to učinjeno u mnogim državama u Evropi. Pre svega, ovo bi obezbedilo neophodan nivo ekspertskog znanja u oblasti prava koja je veoma složena, promenljiva i iziskuje konstantno usavršavanje i praćenje izveštaja međunarodnih organizacija, kao i kretanja sudske prakse ESLjP-a i ESP-a. Osim toga, koncentrisanje na ovu pravnu oblast bi omogućilo sudijama da s punom pažnjom pristupe svakom pojedinačnom slučaju, pa čak i da zauzmu odvažnije pravne stavove koji bi predstavljali smernice ostale državne organe u postupcima azila. To bi svakako poboljšalo kvalitet sudske prakse i doprinelo njenom ujednačavanju. Očekivani efekti specijalizacije bi, bez sumnje, unapredili domaći sistem azila i omogućili da se nadležni organi lakše izbore sa zahtevima za usaglašavanjem sa standardima EU koji se pred Srbiju postavljaju u procesu evropskih integracija, a koji bi se dodatno intenzivirali sa članstvom u ovoj organizaciji. Što se tiče samog oblika te specijalizacije, čini mi se da bi trenutno najpodesnije bilo poveravanje azilnih sporova u nadležnost nekom od sudskih veća Upravnog suda, koje bi se odredilo na osnovu preferencija samih sudija i/ili dosadašnjih iskustava u ovoj vrsti sporova. Pored toga što je ovaj oblik specijalizacije najzastupljeniji u uporednom pravu i ima i najviše pristalica u teoriji, njega opravdavaju i faktori kao što su sadašnji broj sudija i učestalost predmeta iz ove materije. Na posletku, mišljenja sam da treba razmotriti uvođenje specijalizovanih veća i u drugim upravnim materijama. Iako specijalizacija sama po sebi nije panacea za sve probleme koji opterećuju rad Upravnog suda, na duže staze bi mogla značajno da doprinese njihovom rešavanju i unapređenju efikasnosti u radu Suda.

• Details
• Contents