“I travel myself” – nomadic motives originating from the Balkans

Author(s): Darina Felonova / Language(s): English Issue: 1/2016

The article examines the special role of the journey - spiritual and physical, in three novels by immigrant authors from the Balkans: Paris-Athens by Vassilis Alexakis, Hotel Europe by Dumitru Tsepeneag and Murder in Byzantium by Julia Kristeva. Represented is the idea that, by leaving his motherland, the immigrant could never attach himself the same way to any place and be fully accepted in the new community. Thus, his constant movement appears as a peculiar reaction to this specific ‘uprooting’ and becomes a way of life and thinking – i.e. a modern ‘nomadism’.

Rozważania nad kreteńskim hydronimem Κυμαῖος

Author(s): Elwira Kaczyńska / Language(s): Polish Issue: 3/2016

The ancient river name Κυμαῖος, attested in two inscriptions describing the boundaries of the Cretan cities Hierapytna and Lato, referred to a seasonal stream which is today called Kseropótamos (Mod. Gk. Ξεροπόταμος, literally ‘dry river’) or Fruzí Potamós (Mod. Gk. Φρουζή Ποταμός, literally ‘Fruzis’ river’). It is impossible to derive the ancient hydronym from the Greek appellative κῦμα (gen. sg. κύματος) n. (t-stem) ‘wave, billow’ because of formal reasons (it is not ‘a seething river’) as well as some problems connected with Ancient Greek word-formation (no traces of a t-stem are visible in the river name under analysis). The derivation from the Ancient Greek noun κύμη f. ‘a kind of cabbage’ is the most probable explanation. River names derived from plants were widespread in both ancient and modern times.

O tajemniczych „ruchach” w De generatione animalium IV, 3. Płeć żeńska w arystotelesowskiej teorii dziedziczenia

Author(s): Joanna Sowa / Language(s): Polish Issue: 3/2016

In this paper I discuss the problem of the role of female in Aristotle’s theory of inheritance described in De generatione animalium, book IV, chapter 3. Although in the books I-III Aristotle presents his well-known view that the male contributes form and the principle of movement whereas the female only matter, in the much discussed chapter IV 3 we are told that the offspring is shaped by the „movements” (kineseis) of both parents; these „movements”, contained in the „semens” (spermata) are derived from various potentials (dynameis) of organism’s nature, and function as specialised vehicles for transmitting the parts of the parent’s heritable form during the act of reproduction. In the paper I try to prove that the term spermata in this chapter denotes both male and female reproductive residues, and the matter contributed by the female (katamenia) contains potentially the nutritive soul with a set of „movements” responsible not only for the development of the female sex and the inherited accidental, material features, but also of the universal, i.e. the common form of the species.

Koncepcja bestialstwa (thēriotēs) w Etyce Nikomachejskiej Arystotelesa

Author(s): Maria Marcinkowska-Rosół / Language(s): Polish Issue: 3/2016

The article deals with the „brutishness” or „beastliness” (thēriotēs), a concept introduced by Aristotle in the seventh book of the Nicomachean Ethics and defined by him as a negative ethical disposition, different both from vice (kakia) and from incontinence (akrasia), and leading to such pathological behaviours as canibalism, paedophilia, omophagia, phobias and compulsions. Aristotle’s statements concerning the brutishness (VII 1, 1145a15-35, VII 5, 1148b15-1149a24 and VII 6, 1149b23-1150a8) are examined and interpreted in order to clarify the following issues: the essence of the thēriotēs as a specific ethical disposition (Part I-II), its concrete forms and their causes (Part III), the moral-psychological condition of persons with a brutish hexis (Part IV), and their self-consciousness and moral responsibility for their bestial acts (Part V).

ОТНОШЕНИЕТО ЦЕНТЪР – ПЕРИФЕРИЯ/ЕВРОПЕЙСКИ ЗАПАД – ЕВРОПЕЙСКИ (ЮГО)ИЗТОК КАТО МОТИВ В ПРОЗАТА НА АВТОРИ-МИГРАНТИ ОТ БАЛКАНИТЕ

Author(s): Darina Felonova / Language(s): Bulgarian Issue: 2/2017

The paper analyses the writing of three authors who emigrated from the Balkans and settled in France in 1960s and 1970s. – Vassilis Alexakis (of Greek descent), Dumitru Tsepeneag (of Romanian descent) and Julia Kristeva (of Bulgarian descent). It aims to present the intermediate position of these immigrant authors in Western European environment in regard to the constituent components of their new identity – an intermediate position that allows them to examine the processes simultaneously from the “outside” and the “inside” and to generate bidirectional interpretations and literary images. The issues are further compounded by the inherent “crossroad” and “transitory” geopolitical characteristics of the Balkans, often thought of as a border region between the East and the West. From this point of view, the immigrant authors from the Balkan region appear to have a very complex existence, in which two kinds of duality intertwine – the one imposed by migration, and the other imposed by the “marginalization” and “uncertainty” of the Balkans when it comes to their European status. Because of these peculiarities, the three writers construct in their novels a variety of models for imagining the “native” and the “foreign”, the centre (European West) and the periphery (European Southeast), and the Other.

Τροφώνιον. Lokalizowanie wyroczni Trofoniosa w Lebadei

Author(s): Ewa Osek / Language(s): Polish Issue: 12/2017

The paper is a review of the ancient reports and moderns opinions on locating the oracle of Trophonius at Lebadeia (modern Livadeia), Boeotia, which had been operating between the 6th century B.C. and the 3rd century A.D. It presents argumentation for locating the Trophonion at the Castro hill, in the very place where nowadays there is a two-level church: the Agia Sophia chapel joined with the crypt of Santa Barbara. The text is accompanied by maps, pictures illustrating the particular places, and a corpus of ancient sources concerning Trophonius and his oracle.

Изучаване на мита за Прометей в VIII клас – възможности за съпоставки

Author(s): Nikolay Metev / Language(s): Bulgarian Issue: 4/2018

This article presents variants for organizing the study of the myth for Prometheus in eight grade, that are designed in attempt at diversify the forms of interaction between the pupils and the teacher. A comparison with two other works – the poem “Prometheus” of Johann Wolfgang von Goethe (1774) and the story “Punishment for Prometheus” of Czech author Karel Chapek (included in book “Apocrypha”, 1932) – could be made in the lessons. The article comments the necessity of creating such conditions for self-dependent work of pupils that can motivate them for appearance in front of the class. This also leads to a profound interpretation of the myth.

Походът на Ахил в „Илиада“ – поход към славата и завръщане към човечността (Разработка на урок върху 24-та песен на „Илиада“)

Author(s): Margarita Ilcheva / Language(s): Bulgarian Issue: 6/2016

O uchodźcach z Grecji (i nie tylko) na lekcji we współczesnej szkole – „Nowe życie. Jak Polacy pomogli uchodźcom z Grecji” Dionisiosa Sturisa

Author(s): Magdalena Ochwat / Language(s): Polish Issue: 2/2018

The article refers to the turn of the 1940s and 1950s of the 20th century, when the Greek refugees, the victims of the civil war, arrived in Poland. There were approximately 14 thousands of them. The article author refers to the concept of literature that delights with the good and the school that shapes minds and civic attitudes, which is essential in the contemporary world, marked with migration crises.

Сравнителното балканско литературознание в Софийския университет. Основания за сравнението между литературите на Европейския югоизток.

Author(s): Roumiana L. Stantcheva / Language(s): English,Bulgarian Issue: 1/2019

This article presents the methodological grounds for teaching Comparative Literature of the Balkans as a subject within the syllabus of the Balkan Studies master’s degree programme at Sofia University “St. Kliment Ohridski”. The examples borrowed from the reception of Romanian literature in Bulgaria show the absence of targeted interest in neighbouring countries’ literatures. The reasoning continues with the discussion of cases in which a hypotext from French literature acquires a unifying role and allows for finding grounds for comparative studies (around ideas expressed in Naturalism and Symbolism) of the otherwise indifferent to one another South-Eastern European literatures, and quotes examples from Romanian, Bulgarian, and Greek literatures.

ON THE MIRACULOUS TURNS IN ARISTOPHANES’ CLOUDS

Author(s): Nevena Panova / Language(s): English Issue: 1/2019

The article aims at analysing Aristophanes’ Clouds through certain miraculous elements among the poetic devices for evoking the audience’s laughter. The miraculous is present at different levels of the comic text, in explicit or in more implicit form. In Clouds the type of education in sophistry represented here by “Socrates” could be defined first of all as miraculous. Aristophanes uses mainly verbal mechanisms to make the spectators laugh. The speeches throughout the plot are strange, absurd and funny. Typical comic turns of the situation and of the opinions of the characters are observed, too. The end of the play is unexpected and to a degree “tragic.” The extant text of Clouds is a revision of an earlier unsuccessful play. This failure is discussed in the parabasis: although through irony and boasts, the self-referential view of the poet on writing a good comedy becomes clear.

MYTHOLOGICAL MONSTERS IN ARISTOPHANES’ BIRDS

Author(s): Vyara Kalfina / Language(s): English Issue: 1/2019

If we think of depictions of monstrosity in ancient literature, the comedy would not be the first genre to come to our mind. This does not mean that the comedy does not depict mythological monstrous creatures, usually hybrid monsters. However, unlike the other genres and dramatic uses of such mythological figures the comedy does not aim to provoke fear by describing them – it usually presents monstrosity in a grotesque way. The mythological monsters in Aristophanes are not frightful, their monstrous nature is tamed and ‘normalized’ to the level of everyday experience. The current analysis focuses on the monstrous (in terms of usual mythological strategies of depiction) characteristics of king Tereus and his companions in the comedy Birds. It analyses the dwelling of Tereus, his depiction and the subtle references to ancient Thracian religious concepts related to his biographical survival after metamorphosis.

MAGIC AND WITCHCRAFT IN THE GREEK BIBLE: LEXICAL ASPECTS

Author(s): Dimitar Iliev / Language(s): English Issue: 1/2019

The article deals with the history of the usage of several Greek terms from the lexical field of μάγος and μαγεία. It follows their occurrences from the earliest attestations in classical Greek literature up to the New Testament as well as in the translational texts of the Septuagint. The terms are examined in contrast with some other semantically related notions such as γόης. In the case of LXX, the relation of the translational Greek to some of the original Aramaic and Hebrew terms is briefly discussed. Conclusions are made as to the degree of pejorative load in μάγος and its derivatives and their relation to notions in the semantic field of ‚religion‘, to the extent that the latter can be clearly delineated in Greek culture. It is also observed how the system of concepts in the field of magic and witchcraft changed with the expansion of Greek culture in Hellenistic times as well as with the advent of Christianity.

LITERARY TRANSGRESSIONS: THE STRANGE, THE STRANGER, THE STRANGEST IN MODERNISTIC FICTION IN THE BALKANS

Author(s): Malamir Spasov / Language(s): English Issue: 3/2019

In “Homo viator” Gabriel Marcel says: “We cannot help seeing that there is the closest of connections between the soul and hope. I almost think that hope is for the soul what breathing is for the living organism. (…) It is precisely the soul that is the traveler; it is of the soul and of the soul alone that we can say with supreme truth that „being” necessarily means „being on the way” (en route)”1. And thus man on the way is precisely a man of hope, whether traveling in space, time, imagination, oneself, etc.Since the time of Modernism the so-called existential traveler turned into a preferred character in the vast literary field. He is so irresistibly attractive probably because the existential traveler is homo viator par excellence, most vividly expressing the idea of the modern mobility in a broader sense – as freedom and search through the world, but also into oneself – and expressing hope eventually. Regardless of how different existential travelers are within and among themselves, no matter how various they sound like and how we are accustomed to perceiving them, after all, they represent some expression of hope – an escape of the terrifying and insurmountable issues that weigh above the human situation. Furthermore, since hope is a knowing which outstrips the unknown2, in a way, hope represents an excess. Hence, by analogy, hope is deviation, hope is strange, hope is even bizarre. Man on the way, or the travelling man, is often a strange man, or at least he is a stranger. And then the strangest of the strange is perhaps the one who gives the most hope in his own way. It happened so that Modernism transformed the literary narrative into an institution of the modern society and artistic shape of time. The author, as a creator, turned into original paradigm of human being, respectively the existential traveler – into original paradigm of travelling man; into homo viator par excellence. He articulated his own cultural and civilizational code through writing. Modernist narrative was his transcendent achievement. And its strangest of the strange, its most bizarre manifestations, which we here refer as bizarrism, were often its highest efforts. Thus the most bizarre travels of the existential traveler turned into ultimate travels – travels par excellence – the furthest trips of hope.

Sąd Boży w Biblii jako pozytywne wyczekiwane doświadczenie

Author(s): Mirosław Rucki,Karol Szymański / Language(s): English,Polish Issue: 24/2020

Kontekstem prowadzonych badań były sprzeczne opinie na temat sądu Bożego, wyrażane zarówno w dyskusjach potocznych, jak i w publikacjach naukowych. Celem badań było wykazanie, z jakich elementów składa się procedura sądu Bożego i według jakich zasad przebiega. Zastosowano metodę naukową analizy tekstów z uwzględnieniem kontekstu historycznego i układu nadawca-odbiorca, z wykorzystaniem elementów translatoryki i analizy językowej. Podstawowym źródłem był hebrajski tekst Biblii oraz dostępne tłumaczenia na język Polski, a także teksty Talmudu. Osiągnięto wyniki w postaci całościowego wglądu w procedurę sądu z perspektywy Objawienia biblijnego, które zawiera liczne przykłady sądu Bożego z przeszłości, jak również zapowiedź eschatologicznego Sądu Ostatecznego. Z badań wyciągnięto wnioski, że Bóg występuje jako sprawiedliwy sędzia, dbający o prawa najsłabszych, do którego może zwracać się każdy pokrzywdzony. Oznacza to, że Sąd Ostateczny jest pozytywnym doświadczeniem dla każdego, kto doznaje krzywdy, i tylko dla złoczyńców, którzy nie skorzystali z pokuty i szansy naprawy, będzie to wydarzenie bolesne.

Rudolfa Bultmanna koncepcja kerygmatu pierwotnego Kościoła a pojęcie τὸ κήρυγμα w Nowym Testamencie

Author(s): Dominik Tomasz Tomczyk / Language(s): English,Polish Issue: 24/2020

Przedmiotem badań tego artykułu jest analiza koncepcji kerygmatu pierwotnego Kościoła w ujęciu Rudolfa Bultmanna oraz określenie czym jest kerygmat w świetle tekstów Nowego Testamentu poprzez wykorzystanie metody historyczno-krytycznej oraz analizy lingwistycznej i semantycznej gr. rzeczownika τὸ κήρυγμα. Zastosowano metodę krytycznej analizy pism Bultmanna w zestawieniu z listami Pawłowymi.Cel ten został zrealizowany w dwóch częściach artykułu. W części pierwszej zostały zaprezentowane główne założenia wczesnochrześcijańskiego kerygmatu przez Bultmanna na podstawie monografii Theologie des Neuen Testaments (19808). Opisano kwestię zbawienia, jakie głosił Jezus, kim On był w ujęciu Bultmanna, zostało poruszone zagadnienie „odhistoryzowania” Boga i człowieka oraz mesjańskiej świadomości Jezusa. Dla niemieckiego biblisty nie jest ważny Jezus historyczny, ale Chrystus wiary, który był głoszony w powielkanocnym kerygmacie pierwotnej chrześcijańskiej gminy. W części drugiej artykułu przeprowadzono własną interpretację terminu kerygmat, szczególnie na podstawie kluczowych tekstów Pawła Apostoła (Rz 16,25; 1 Kor 1,21; 2,4; 15,14; Tt 1,3). Kerygmat jest głoszeniem Jezusa Chrystusa, ukrzyżowanego i zmartwychwstałego. Jezus jest obiecanym Mesjaszem, zapowiadanym przez proroków Starego Testamentu, a nie tylko powielkanocną interpretacją Chrystusa wiary i kerygmatu, o której wspomina Bultmann. Ciągłość głoszonego kerygmatu Jezusa i o Jezusie jest widoczna w głoszonej Ewangelii przez Pawła oraz pozostałych apostołów.Przeprowadzone badania prowadzą do następującego teologicznego wniosku: nie można rozdzielać „Chrystusa wiary” i kerygmatu od „Jezusa historii”, podobnie jak nie można oddzielić zmartwychwstania Jezusa Chrystusa od Jego męki i śmierci. Głoszone Słowo Ewangelii jest kerygmatem samego Chrystusa, potwierdzając tym samym ciągłość „Jezusa historii” i „Chrystusa wiary”.

Retoryka biblijna-semicka

Author(s): Roland Meynet S.I. / Language(s): English,Polish Issue: 23/2019

Celem tego artykułu jest krótkie oraz praktyczne wprowadzenie do analizy retoryki biblijnej oraz semickiej. Rozpoczyna się od krótkiej historycznej prezentacji rozwoju tej metody biblijnej, poczynając od założycieli tej metody, skupiając się na odkrytych przez nich kluczowych elementach retorycznych kompozycji znajdujących się w Piśmie Św. takich jak parallelismus membrorum, kompozycje równoległe oraz koncentryczne. W drugiej części tego artykułu autor ukazuje, jak owe kompozycje retoryczne funkcjonują na różnych poziomach kompozycji, poczynając od małych jednostek literackich, a kończąc na dużych jednostkach literackich. W ostatniej części autor podaje parę wskazówek, jak interpretować tekst, biorąc pod uwagę jego kompozycje oraz kontekst biblijny. Artykuł kończy się przykładem modlitwy muzułmańskiej oraz jej porównaniem z Modlitwą Pańską.

Pierwszy znak Jezusa

Author(s): Monika Wanat / Language(s): English,Polish Issue: 22/2018

Przedmiotem artykułu jest interpretacja i egzegeza pierwszego znaku Jezusa. Omówiony został fragment Ewangelii według św. Jana (J 2,1-12). Badania nad tekstem zostały przeprowadzone metodą retoryczną na podstawie zasad wypracowanych przez biblijną retorykę semicką. Artykuł został podzielony na 3 współzależne od siebie punkty. W pierwszym z nich została dokonana delimitacja tekstu, uzasadniająca podział Ewangelii i wyznaczone granice tekstu. W drugim punkcie została ukazana szczegółowa segmentacja. Najpierw poprzez „spojrzenia z dołu”, aby w trzecim punkcie spojrzeć na tekst całościowo i uzasadnić symetryczno-koncentryczną budowę. Przeprowadzone badania pozwoliły na dokonanie analiz zawartych w drugim punkcie artykułu. Najpierw został przedstawiony kontekst biblijny wybranych zagadnień, a następnie interpretacja każdej z części. Etap ten pozwolił zauważyć powiązania między jednostkami, które zostały opisane w kolejnym punkcie, oraz uzasadnić wykazaną wcześniej figurę kompozycyjną ABCDC’B’A’. Na początku trzeciego punktu przedstawiona została interpretacja siedmiu badanych jednostek w odniesieniu do paralelnych fragmentów, co pozwoliło na wyciągnięcie teologicznych wniosków. Wesele stało się obrazem uczty mesjańskiej. Objawiło Nowe Przymierze, doprowadzone do pełni w nadchodzącej „godzinie” Jezusa. Chwała Boża stała się dostępna dla każdego wypełniającego wolę Chrystusa. Wielką pomocą stała się dla ludzi Maryja, Matka Jezusa – pośredniczka między Jej Synem i ludem.

Wszystkie Kościoły poznają, że „JA JESTEM” jest sprawiedliwym sędzią czynów człowieka (Ap 2,18-29)

Author(s): Tomasz Daniła / Language(s): English,Polish Issue: 22/2018

Przedmiotem niniejszego artykułu jest uzasadnienie postawionej tezy: JA JESTEM jest sprawiedliwym sędzią czynów człowieka na podstawie Listu do Kościoła w Tiatyrze (Ap 2,18-29). W analizowanym tekście pojawia się temat dobrych i złych uczynków człowieka oraz odpłaty za nie ze strony Boga w postaci kary lub nagrody. To właśnie temat sądu nad człowiekiem stał się inspiracją do postawienia takiej tezy. Do wykazania prawdziwości powyższej tezy zastosowano metodę właściwą dla hebrajskiej retoryki semickiej. Posłużono się również współczesnymi komentarzami egzegetycznymi. W tym celu dokonano w punkcie pierwszym podziału tekstu na mniejsze jednostki wraz z uzasadnieniem tego podziału, wykazując strukturalne zależności wewnątrz każdej z nich. Drugi punkt zawiera opis każdej z części, a także zależności, jakie występują pomiędzy nimi w całym tekście z uwzględnieniem kompozycyjnym figur retorycznych. Dzięki temu możliwe było dostrzeżenie, iż poszczególne części odpowiadają sobie wzajemnie. To pozwoliło wysunąć wniosek, że tekst posiada budowę symetryczno-koncentryczną i możliwe było wskazanie części centralnej, w której jest wprost mowa o odpłacie za popełniane uczynki. W trzecim punkcie zostały podjęte wysiłki dotyczące interpretacji treści Listu. Ukazano w nim kontekst biblijny i kulturowy badanego tekstu, dokonano jego egzegezy, a następnie wyprowadzono teologię. W ten sposób możliwe jest odczytanie na nowo Listu do Kościoła w Tiatyrze – z większym zrozumieniem symboli w nim zawartych, jak też całym jego przesłaniem.

Хипостази на мотива за маската в гръцката поезия от началото на ХХ в.

Author(s): Fotiny Christakoudy-Konstantinidou / Language(s): Bulgarian Issue: 1/2021

The article examines the work and biographies of Romos Filiras and Napoleon Lapathiotis, representatives of the generation of poets from the first decades of the 20th century, considered to be the forerunners of Greek 1920s poetic cosmopolitanism. It also presents an analysis of the ‘hypostases’ of the mask motive in their work. Opinions of literary critics from different university schools regarding the considered authors are compared.