TRAJEKTORE TË SKAJIMIT TË ROMËVE GJATË PERIUDHËS SË QEVERISJES SË MBRETIT ZOG DHE REGJIMIT NAZI FASHIST

Author(s): Ervin Kaçiu / Language(s): Albanian Issue: 1/2022

This article discusses the social position of Roma people within two regimes of Albanian modernity, the government of King Zog and the Nazi-fascist order. Based on archival documents and the literature produced by ethnographers, travelers, local and foreign historians, the main point of this article is to analyze the policies implemented toward Roma by various ideological regimes that in this period of Albanian modernity aimed at the modernization of this minority as well as of that of the whole society. The state policies of these regimes are different in approach and mechanisms used in the implementation. However, the final result they produce is the systematic exclusion of Roma minority.

NOTABLE PERSONALITIES OF THE INTERWAR PERIOD IN BUCHAREST

Author(s): Lămîița Ureche / Language(s): Romanian Issue: 39/2024

Pamfil Șeicaru is considered the greatest journalist of the interwar period. He was a journalist, essayist, novelist, memoirist, and the editor of the newspaper "Curentul," the most combative newspaper of that time. Pamfil Șeicaru represented the beginning of investigative journalism in Romania. He never compromised on his texts and never backed down when he felt the subject was hot. In 1928, Pamfil Șeicaru founded the "Curentul" trust, rivaling Stelian Popescu's "Universul," the most influential media magnate in interwar Romania. Besides his journalistic work, Șeicaru was also an advocate of conservative and nationalist ideas, which he promoted through his newspaper. During the authoritarian regime of King Carol II, "Curentul" was one of the most important media instruments, supporting royal policies. Although his career was marked by controversies and political involvement, Pamfil Șeicaru remains an important figure in the history of Romanian journalism during the interwar period. His journalism was a defining element of that era and had a significant impact on shaping public opinion in interwar Romania.

Memorie istorică și cercetare recentă. Perspective asupra blocadei Leningradului

Author(s): Camelia Dinu / Language(s): Romanian Issue: 3-4/2024

This article synthesizes recent research produced in Russia and elsewhere, offering various perspectives on the historical event and military siege known as the Leningrad Blockade. We will identify and discuss the principal themes emerging from this recent research and categorize them into two fundamental approaches: the heroic and the accusatory. Furthermore, we will examine the advantages and limitations of these studies, compare their differing viewpoints, and analyze their contributions to the historiographical understanding of this event, as well as to a deeper comprehension of its significance. The article will conclude by comparing the work of two Russian scholars—Nikita Lomagin and Sergey Yarov—whose perspectives are essential for any analysis of the Leningrad Blockade.

Nicholas (Nicolae) Dima (1936 - )

Author(s): Flori Bălănescu / Language(s): Romanian Issue: 3-4/2024

Nicholas (Nicolae) Dima (b. 1936) grew up in Bucharest during the Stalinist years of communism. At the age of 19, he attempted to escape to Yugoslavia and the West. He was caught at the border and spent the next three and a half years in prison and labor camps. (His misadventure is described in the book Journey to Freedom / Călătorie spre libertate.) Later, however, he managed to graduate from Bucharest University, and in 1968, he left the country and settled in the U.S., where he returned to school and received a doctoral degree from Columbia University in New York.His American professional career includes working for 20 years with Voice of America in Washington, as well as teaching at colleges, universities, and U.S. military schools for another ten years. Among his most rewarding achievements were meeting kings, presidents, and prime ministers as a VOA reporter and editor, teaching American officers up to the rank of full colonel, teaching in the U.S. and Africa, and promoting democracy, education, and human values worldwide. N. Dima tirelessly defended the rights of Romania and the Romanian people in the U.S. and worked to promote better Romanian-American understanding.

Colaborarea din cadrul C.A.E.R. în atenția istoricilor ruși

Author(s): Vasile Buga / Language(s): Romanian Issue: 3-4/2024

This is a review of the books Mihail A. Lipkin (author), Sovet ekonomiceskoi vzaimopomosci. Istoriceskii opît alternativnogo globalinogo miroustroistva (1949-1979)/ COMECON. The Historical Experience of Alternative Global Organization of the World, 1949-1979, Vesi Mir Publishing House, Moscow, 2019, 183 p. and Mihail A. Lipkin (coord.), „Mirovaia sistema soțializma” i globalnaia ekonomika v seredine 1950-h - seredina 1970-h godov/The World Socialist System and the Global Economy from the Mid-1950s to the Mid-1970s, Vesi Mir Publishing House, Moscow, 2019, 332 p.

Comuniștii români și Războiul Civil din Spania

Author(s): Florin Răzvan Mihai / Language(s): Romanian Issue: 3-4/2024

This is a review of the book Fighting for an illusion. Romanian volunteers in the International Brigades in Spain, by Mihai Burcea, Preface by Ștefan Bosomitu, Cetatea de Scaun Publishing House, Târgoviște, 2024, 700 p.

“White Slave Trade” and the Protection of Girls in Serbia and Yugoslavia, 1840–1940.

Author(s): Svetlana Stefanovic / Language(s): English Issue: 23/2024

In Europe in the nineteenth century, at the time of the industrial revolution and the increase of the city population, prostitution became a burning social problem. According to the public opinion at the time, prostitution undermined the moral foundations of society and represented a danger not only for the moral, but also the physical health of the population. This article examines the issue of prostitution and sex trafficking of women and girls, and the position of authorities, expert-medical circles and women’s movement regarding this issue in nineteenth and early twentieth-century Serbia and Yugoslavia. In addition to daily press and periodicals, archival material from the State Archives of Serbia and the Archives of Yugoslavia was used in this work, as well as relevant professional literature.

U borbi za kruh i ruže – štrajkaške prakse radnica u Hrvatskoj između dvaju svjetskih ratova (1918.–1939.)

Author(s): Ana Rajković Pejić / Language(s): Croatian Issue: 23/2024

Despite the repressive frameworks of the Kingdom of Serbs, Croats, and Slovenes, and later the Kingdom of Yugoslavia, in which Croatia was a part, and the fact that women did not have political rights, womenworkers increasingly demanded improvements in their social and economic conditions during the interwar period. This was particularly evident in the strikes organized by women workers, where they sought better working conditions, higher wages, and the signing of collective agreements. In this context, the goal of this paper is to analyze three significant women’s strikes (the strike of women workers at the Schicht soap factory, the Bizjak biscuit factory, and Tivar). The analysis is based on archival sources from the Croatian State Archives in Zagreb and the State Archives in Osijek, as well as periodicals (Organizovani radnik, Radnička štampa, Hrvatski list, etc.) and secondary literature, which are used to provide a broader sociopolitical context for the organization and progression of these strikes.

Ivana Hadjievska, Jana Kocevska (ur.), Invisible archives: Women in the periodicals from Vardar Macedonia between the two world wars

Author(s): Amina Abaspahić / Language(s): Bosnian Issue: 23/2024

Review of: Ivana Hadjievska, Jana Kocevska (ur.), Invisible archives: Women in the periodicals from Vardar Macedonia between the two world wars, Skopje: Center for Research of Nationalism and Culture, 2021, 175 str.

Visual Antisemitism for Peasants: Representations of Jews in the “poporală” Press from Transylvania and Their Antisemitic Function (1867-1940)

Author(s): Marian Pătru / Language(s): English Issue: 17/2024

The study examines the visual antisemitism propagated by two gazettes for peasants published in Transylvania, one before 1918 (Gura satului – Village Voice) and one during the interwar period (Lumina satelor – The Light of Villages). By researching caricatures on Jews and the stereotypes about them, the current study highlights the continuities and discontinuities in the antisemitic imaginary articulated by the two periodicals.

Življenje in delo tiflopedagoginje Vilme Kralj

Author(s): Ivan Kordiš / Language(s): Slovenian Issue: 3/2023

The Slovenian Institute and School for the Blind operated in the town of Kočevje on the Rinža River from 1922 to 1944, when it moved back to Ljubljana. In addition to Bogomira Dobovšek, Iva Vivod – Pregelj, Teja Janežič and Franica Vrhunc, the circle of experienced typhlopedagogues at the Kočevje and Ljubljana institutes for the blind also included Vilma Kralj. At the Kočevje institute, she first took over the afternoon remedial classes on handicraft, Slovenian language, and physical education. After passing her professional examination, she became a qualified teacher. After the institute moved to Ljubljana, she was appointed a delegate of the national government at the Ljubljana Institute for the Blind in May 1945 and its head teacher in October of that year. In the following year, she took over the management of Zavod za slepo mladino [Institute for Blind Youth] in Portorož. In 1947, she moved with the children to the Ljubljana institute for the blind, where she worked as a teacher until her retirement in 1966. This article discusses her life and work, which she devoted to pedagogical work with children and adolescents with vision impairment. She also made a name for herself as a successful cultural and educational worker and author of several textbooks, technical articles, and lectures.

EXTREMISMUL DE DREAPTA ÎMPOTRIVA PLURALISMULUI RELIGIOS ÎN ROMÂNIA INTERBELICĂ – O MĂRTURIE DOCUMENTARĂ

Author(s): Șerban Turcuș / Language(s): Romanian Issue: 1/2024

Interwar Romania experienced right-wing extremism that manifested itself against religious pluralism. The present article is based on the unpublished memoirs of a legionnaire exiled in Germany, Vasile Coman, who stands against the neo-Protestant denominations, accusing them of destabilizing Romanian Christianity. Representative of the anti-Semitic legionarism, Coman mistakenly considers neo-Protestant confessions as an effect of the influence of Jewish financiers who want to destroy Christianity, not knowing the true history of the genesis of these confessions and how they reach Romania. Historical evolution has shown that the prophecy of right-wing extremism has not been fulfilled, and neo-Protestant confessions enjoy respect in Romania and develop harmoniously.

Przez ucho do serca. O muzyczności „Piosenek nie śpiewanych Żonie” Stanisława Barańczaka

Author(s): Maria Szczepańska / Language(s): Polish Issue: 1 (23)/2024

The article provides an interdisciplinary analysis of a part Piosenki nie śpiewane Żonie, included in the collection Chirurgiczna precyzja: elegie i piosenki z lat 1995–1997 by Stanisław Barańczak. The author focuses on the aspect of musicality in the poems, especially in the context of so-called latent musicality, which manifests in these poems through the transposition of musical genres and forms into the realm of literature. Based on Andrzej Hejmej’s categorization of musicality, the author distinguishes intermedial phenomena; she examines the poems separately and in the perspective of the part of the collection identified by Barańczak, often marginalized, which is a love confession to his wife. Through a formal analysis of the structure of musical genres – both classical and popular (madrigal, aria, blues, alba, serenade) – to which the poet referred to in the titles of his poems, the author uncovers new interpretative clues hidden in the construction of the poems. Her analysis confirms the critics’ opinion on Stanisław Barańczak’s masterful poetic craftsmanship and virtuosity in handling the form of the text.

Kresy Wschodnie II RP kulturowym fundamentem biografii oraz duszpastersko-pedagogicznej i społecznej misji ks. Henryka Nowika (XX–XXI w.)

Author(s): Ryszard Małachowski / Language(s): Polish Issue: 1/2017

Artykuł dotyczy ks. dr. Henryka Nowika urodzonego w 1933 r., w polskiej rodzinie religijnej i patriotycznej. Najpierw ministrant, w 1951 r. przyjęty do Wyższego Seminarium Duchownego w Gorzowie Wielkopolskim, w 1957 r. przyjął święcenia kapłańskie. W 1958 r. podjął studia filozoficzne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1966 r. uzyskał stopień naukowy doktora filozofii. Pełniąc funkcję proboszcza, prowadził działalność społeczno-patriotyczną. Na gruncie duszpastersko-wychowawczym: kapłańskim, społeczno-politycznym, jako kapelan, brał udział w protestach robotników polskich, był doradcą i kapelanem chłopów, inspirował obronę życia poczętego, duszpasterstwo pątnicze rolników. Ks. Nowik, „arystokrata ducha”, wrażliwy moralnie człowiek, uczony (teolog, biolog, filozof, pedagog), asceta, człowiek ducha modlitwy. Ukryta osobowość mistyczna, odznaczająca się nieczęsto spotykaną kulturą intelektualną i moralną. Zaangażowany w prace na rzecz „Ojczyzny”, Kościoła katolickiego, człowieka i społeczeństwa. Mimo ofensywy dyktatury relatywizmu w XX i XXI w. zaangażował do działalności kulturotwórczej setki oddanych Ojczyźnie i Kościołowi Polaków, w tym młodzież akademicką”. Dlatego w opinii społeczności Dolnego Śląska jest wzorem kapłana, podobnym do śp. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wielką osobowością, spowiednikiem i duszpasterzem-wychowawcą, krzewicielem historycznego ethosu Kresów Wschodnich i Zachodnich, patriotą, kontynuatorem i współtwórcą polskiej kultury narodowej, a przy tym wybitnym społecznikiem, godnym naśladowania przez ludzi świeckich i duchownych.

Kategoria mitu w narracji Konstantego Michalskiego CM (1879–1947) o dziejach Europy pierwszej połowy XX w.

Author(s): Janina Kostkiewicz / Language(s): Polish Issue: 1/2019

Obecność kategorii mitu w twórczości ks. Konstantego Michalskiego obecna jest w dwóch wymiarach. Pierwszy ma miejsce w uprawianej przez niego filozofii dziejów i opisie dziejów mitu niemieckiego narodowego socjalizmu. Drugi wymiar to wkład w rozwój teoretycznych podstaw kategorii mitu, w tworzenie jej struktury (wyłonienie podstawowych elementów). Koncepcja ta wyłania się na kanwie krytycznych analiz nazizmu, polemiki z jego twórcami oraz z odniesieniami do wychowania jako obszaru wdrażania w życie społeczne mitu totalitarnej ideologii. Nieodłączną kwestię narracji o micie nazizmu są biograficzne konteksty jej autora. Michalski jako humanista, wychowanek niemieckiej szkoły podstawowej brutalnie germanizującej polskie dzieci, później więzień obozu w Sachsenhausen, zadaje sobie obowiązek śledzenia, analizowania i komentowania zmian kulturowych i ich uwarunkowań: mitów w postaci totalitaryzmów, ale także wielkich, konstruktywnych mitów kultury. Szczególnym przykładem jest mit kultury katolickiej, jako propozycja mitu polskiego, mitu na (prze)trwanie komunizmu.

Teodor Iljaszewicz (1910–1948) – między biografią poety i działacza narodowego a pedagoga

Author(s): Helena Głogowska / Language(s): Polish Issue: 2/2021

Postać Teodora Iljaszewicza na trwale wpisała się w historię literatury białoruskiej i białoruskiego ruchu narodowego, szczególnie poczynając od lat 90. XX w., gdy powstała niepodległa Republika Białoruś. Jego nazwisko znalazło się w encyklopediach i słownikach biograficznych. Przedstawia się go jako białoruskiego poetę, prozaika, historyka, dziennikarza i działacza społeczno-kulturalnego. Pomija się zaś jego podstawowy zawód nauczyciela i pedagoga, który był dla niego nie tylko źródłem utrzymania, ale też pasją i powołaniem. Jego działalność w dziedzinie oświaty białoruskiej – zarówno pedagogiczna, jak i organizacyjna zasługują na odrębne zainteresowanie. Po ukończeniu studiów bowiem poświęcił się jej bezgranicznie. Bez względu na okoliczności starał się kształcić młodzież białoruską w języku ojczystym. W II Rzeczypospolitej w latach 1934-1937 uczył języka białoruskiego w Wileńskim Gimnazjum Białoruskim i w Prawosławnym Seminarium Duchownym w Wilnie. W latach 1939-1941 oraz 1941-1944 organizował szkolnictwo białoruskie na Białostocczyźnie, a w latach 1944-1948 w warunkach emigracji w powojennych Niemczech uczył dzieci i młodzież, wydawał podręczniki, organizował skauting i YMCA. Spojrzenie całościowe na życie i działalność Teodora Iljaszewicza wskazuje, jak ważną w jego życiu była działalność oświatowa, można nawet stwierdzić, że traktował ją priorytetowo, zaś twórczość literacka i naukowa była jej uzupełnieniem.

Rekonstrukcja i reinterpretacja koncepcji pedagogicznych głównych przedstawicieli pedagogiki katolickiej. Recenzja książki Janiny Kostkiewicz pod tytułem Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918–1939

Author(s): Piotr Jaworski / Language(s): Polish Issue: 2/2021

Profesorowie pedagogiki i psychologii na uniwersytetach II Rzeczypospolitej

Author(s): Małgorzata Przeniosło,Marek Przeniosło,Sara Kosno / Language(s): Polish Issue: 1/2023

W każdym z sześciu istniejących w okresie międzywojennym uniwersytetów funkcjonowały katedry o profilu pedagogicznym i psychologicznym. Zwykle ich charakter i nazewnictwo było niejednolite. W artykule przedstawiono portret zbiorowy profesorów stojących na czele wspomnianych katedr. Takich osób było 16 (Stefan Baley, Zygmunt Bielawski, Stefan Błachowski, Ludwik Chmaj, Antoni Danysz, Ludwik Jaxa Bykowski, Stanisław Kobyłecki, Mieczysław Kreutz, Zygmunt Bolesław Kukulski, Stanisław Łempicki, Marian Massonius, Zygmunt Mysłakowski, Bogdan Nawroczyński, Bogdan Suchodolski, Stefan Szuman i Władysław Witwicki). Międzywojenni profesorowie pedagogiki i psychologii na tle innych kierowników katedr uniwersyteckich byli grupą dość typową. Dotyczyło to m.in. wykształcenia uzyskanego często na więcej niż jednej uczelni, a także sposobu i okoliczności przechodzenia przez kolejne szczeble awansu naukowego i zawodowego. Były jednak także obszary, które wyróżniały profesorów interesujących nas specjalności. Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na wyjątkowo dużą różnorodność wybieranych kierunków kształcenia przygotowujących do przyszłej pracy zawodowej. Oprócz pedagogiki lub/i psychologii większość osób przed objęciem katedry kształciła się zwykle także w zakresie innych dyscyplin, nie tylko pokrewnych. Dzięki temu duża część z nich była faktycznie badaczami interdyscyplinarnymi.

Lidija Barišić Bogišić, O neslavenskom stanovništvu na vukovarskom području

Author(s): Filip Škiljan / Language(s): Croatian Issue: 18/2024

Review of: Lidija Barišić Bogišić, O neslavenskom stanovništvu na vukovarskom području, Zagreb: Hrvatska sveučilišna naklada, 2022., 330 str.

Милан Гулић, Југословенска држава 1918–2006: од Прводецембарског акта до Мајског референдума

Author(s): Ilija Kukobat / Language(s): Serbian Issue: 1/2025

Milan Gulić, Jugoslovenska država 1918–2006: od Prvodecembarskog akta do Majskog referenduma, Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2023, 1034. (270–273)