Royal Bills as the Source of the History of Taste and Food in Poland of the Last Jagiellons. Basic Sources and Research Possibilities
Royal Bills as the Source of the History of Taste and Food in Poland of the Last Jagiellons. Basic Sources and Research Possibilities

Summary/Abstract: Rachunki królewskie jako źródło do dziejów smaku i pożywienia w Polsce ostatnich Jagiellonów W trakcie badań nad kulturą materialną oraz życiem codziennym wielokrotnie spotkać można w materiałach archiwalnych (głownie źródłach o charakterze gospodarczym) zapisy dotyczące wydatków na cele kulinarne. Analiza tych wzmianek początkowo skupiała się na poznaniu „kuchni” Żołnierzy opłacanych ze skarbu władcy. Termin kuchnia jest tu rozumiany jako zespół potraw, które spożywali Żołnierze, ale również cały „aparat” odpowiedzialny za pozyskanie surowców, ich przetwórstwo, jak również zestaw przedmiotów służących tej działalności. Z czasem jednak zaistniała możliwość rozszerzenia badań na te partie źródeł, które mogą służyć do sporządzenia opisu dziejów smaku i pożywienia w środowisku, które wytworzyło rachunki królewskie, a więc dworów królewskich i książęcych. Ponadto warto zwrócić uwagę, że nie tylko bezpośrednie zapisy o kupnie produktów Żywnościowych dostarczają informacji na ten temat. Jadłospis często uzupełniano „owocami” polowań, częstymi na dworach książęcych i królewskich za Jagiellonów, którzy słynęli z wielkiego zamiłowania do tego sportu. Osobną kwestią jest możliwość przedstawienia nie tylko „produkcji” kuchennej, ale także jej kosztów. Rachunki stwarzają doskonałą okazję do przeprowadzenia takiego badania. Podstawową metodą jest zliczenie odnotowanych całkowitych wydatków oraz wydatków kuchennych i porównanie otrzymanych wyników. Poza najprostszym zestawieniem można dokonywać porównań w skali roku, intensywności i regularności wydatków, szukać ich związków z miejscem pobytu dworu czy porą roku a składem pożywienia, a także sięgnąć po inne metody statystyczne (wskaźnik łańcuchowy, wskaźnik wzrostu). Warto wreszcie skupić uwagę na zestawieniach smakowych, pożytkach energetycznych serwowanych potraw i ewentualnie zagrożeniach płynących z niewłaściwej diety. Wykorzystanie w badaniach nad wyżywieniem rożnego rodzaju rachunków, w tym rachunków królewskich, pozwala na konfrontację zawartych tam informacji z obrazem wyłaniającym się z innego typu źródeł (np. literatura piękna, źródła ikonograficzne), a w rezultacie komparację wyobrażeń i realiów kultury kulinarnej w określonej rzeczywistości historycznej. Celem artykułu jest wskazanie możliwości otwarcia nowego pola badawczego, mieszczącego się na pograniczu kultury materialnej i dziejów rachunkowo-pieniężnych, z elementami Życia codziennego reprezentantów rożnych stanów i grup społecznych.

• Details
• Contents