Klasifikacija savremenih saznajnih tokova u islamskom svetu s posebnim kritičkim osvrtom na neomutazilizam
A Classification of Contemporary Cognitive Currents in the Islamic World with Specific Critical Reference to Neo-mu’tazilism

Summary/Abstract: Jedan od novijih tokova mišljenja u savremenom islamskom svetu, koji je sve dominantniji, razvija se na marginama društvenog i kognitivnog kredibiliteta moderne racionalnosti. Osnovno metodološko usmerenje koje karakteriše ovaj saznajni tok moglo bi reafirmisati istorijsko sećanje na mutazilizam, klasičnu teološku školu u islamu poznatu po tome što su njeni predstavnici snažno promovisali primarni značaj racionalnog razmišljanja. Svejedno je da li ćemo prihvatiti da zbog toga ove nove muslimanske mislioce nazovemo neomutazilitima, a mnogo važnije će biti da jasno odredimo njihovu kognitivnu poziciju u ukupnoj klasifikaciji saznajnih tokova u današnjem islamskom svetu. Naime, danas prepoznajemo četiri generalna toka muslimanskog mišljenja: (1) kontinuitet istorijskog intelektualnog nasleđa, (2) mehaničku promociju modernog saznanja, (3) kritiku modernizma iz perspektive islamske intelektualne tradicije i (4) rekonstrukciju istorijskog nasleđa islama iz perspektive ekskluzivnog kredibiliteta modernog saznanja. U okviru poslednjeg toka mišljenja, u ovoj opštoj saznajnoj klasifikaciji u savremenim uslovima islamskog sveta, od ključnog značaja će biti da razlikujemo dve grupe, a to su: (1) rani muslimanski reformisti koji nisu stručno poznavali unutrašnje strukture i skrivene filozofske principe moderne nauke, (2) noviji mislioci koji ni na koji način nisu povezani s istorijskom baštinom islamskog klasičnog saznanja, već ispod plašta popularnih religijskih pojmova redukuju ključne elemente islamskog doktrinarnog i ontološkog stadijuma u korist ekskluzivne autoritativnosti logičkih struktura moderne racionalnosti. Ovi potonji mislioci se obično deklarišu kao neomutaziliti i korenitom rekonstrukcijom kulturnog i civilizacijskog bića islama u stvari diskredituju društvenu poziciju savremenih predstavnika klasičnog islamskog intelektualnog nasleđa, koji u nekoliko poslednjih decenija obnavljaju unutrašnje izvore civilizacijske moći islama u uslovima opšte reafirmacije religijskih vrednosti. U tom kontekstu, bolje ćemo razumeti novije promene u ravnoteži globalne moći i modele po kojima moderni Zapad reorganizuje obuhvatne kapacitete svoje političke, medijske i čak akademske autoritativnosti s ciljem dugoročnog učvršćenja novih intelektualnih i obrazovnih struktura u savremenom islamskom svetu na marginama moderne racionalnosti.

• Details
• Contents